.png)
बिस्तारै मुलुक चाँडमय बन्दैछ । सोमबार मात्रै हरितालिका तीज मनाइएको नेपाली समाजमा अब बिस्तारै दशैं, तिहार, नेपाल सम्वत्, छठ, उधौली, ल्होसार, क्रसमस जस्ता चाँडहरु एकपछि अर्कोगरी आउनेछ । ती चाँडहरुमा सम्बन्धित समुदाय मात्रै रमाउने छैनन् । यी सबै चाँडमा सार्वजनिक विदा समेत हुने भएकाले सबै नेपाली रमाउनेछन् । त्यसैपनि बदलिदो सामाजिक–आर्थिक प्रणालीका कारणले हरेकजसो चाँडहरुको आयतन फराकिलो हुँदै गएको छ । एक धर्मले अर्का धर्मको चाँडलाई शुभकामना दिने मात्रै प्रचलन तोडिएको छ । हरेकले हरेकलाई जुनसुकै चाँडलाई शुभकामना प्रकट गर्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ । अर्थात् नेपालको संविधानले गरेको परिकल्पनाजस्तै बहुलतायुक्त समाज समष्टीमा राष्ट्र हो ।
तसर्थ नजिकिएका चाँडहरु अब बजारमा देखिनेछ । चाँड अनुसार, आवश्यकीय वस्तुको माग बजारमा बढ्नेछ । सबै चाँडमा उपभोग्य वस्तुको माग बढ्नु साझा प्रवृत्ति हुनेछ । किनकि लगभग सबै चाँडमा खाद्य वस्तु अनिवार्य र आवश्यकीय हुन्छन् । थोरै वस्तु मात्रै चाँड विशेषमा उपयोग हुनेगर्छ । जस्तो– तिहारमा जुन मात्रामा फूलको आवश्यकता पर्छ, अरु चाँडमा नपर्न सक्छ । तर सबै चाँडमा उपभोग्य वस्तुको माग बढ्नु प्राकृतिक कुरा हो । यस्तो बेला बजारमा राज्यको उपस्थिति आवश्यक पर्छ । किनकि बजारलाई नियमन नगर्ने हो भने उपभोक्ता ठगिनुको विकल्प हुन्न । अझ अहिले जस्तो परिस्थिति मुलुकले खेपिरहेको छ, त्यसकारण नागरिकलाई राज्यको बढी आवश्यकता पर्ने देखिन्छ ।
विश्वब्यापी आर्थिक संकटका कारणले उपभोग्य सामग्रीको मूल्य बढेको छ । कतिपय सामग्रीको अभाव देखिने गरेको छ । बजारको विश्वब्यापीकरणले गर्दा नेपालमा उपभोग हुने धेरै सामग्री अरु मुलुकबाट आउनेगर्छ । तर युक्रेन–रुस युद्ध, शक्ति मुलुकहरुबीचको शीतयुद्ध लगायत कारणले उपभोग्य र उत्पादन सामग्रीको मूल्य बढेको छ । त्यसैपनि बजार माग बढेका बेला अनुचित लाभ उठाउने प्रवृृत्ति देखिने गरेको छ । अझ विश्वब्यापी संकट र मुलुकभित्रै पनि आवश्यक उत्पादन नभइरहेका बेला त्यस्तो प्रवृत्तिलाई उपभोक्ता ठग्न बहाना हुन सक्छ । तर नागरिकलाई सुशासनको प्रत्याभूति दिलाउने दायित्व सरकारको हो । सरकारले बजारलाई नियमित अनुमगन र कानून हातमा लिनेमाथि कार्बाही गर्ने कदम चाले उपभोक्ता ठगिनबाट जोगिनेछ भने बजारमा कृतिम अभाव रोकिनेछ । तसर्थ हरेक चाँडमा शुभकामना दिने सरकारले नागरिकको मुहारमा खुशी ल्याउन पनि बजारमा आफ्नो उपस्थिति जनाउन आवश्यक छ ।
