–बिदुर दाहाल
आज विश्वविद्यालय कसरी सुधार गर्ने भन्ने विषय सबैभन्दा गहन बहसको विषय बनेको छ । उपकुलपतिको रूपमा केशरजंग बरालको नियुक्तीसँगै त्रिवि सुधारको बहस थप अगाडि बढेको छ । यस लेखमा विशेषगरी परीक्षाको नतिजा समयमा दिन नसकेर आलोचित बनेको परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय, बल्खुले समयमा नतिजा निकाल्न सक्ला ? के यो सम्भव छ ? यो आलेखमा त्रि.वि.का अरु समस्या र चुनौतीलाई बिर्सेर नतिजाको कुरा मात्र उल्लेख गरिएको छ ।
नवनियुक्त उपकुलपति बरालले आफ्नो सोच पत्रमा छिटो परीक्षाको नतिजा दिने उल्लेख गरेका छन् । स्नातक तहको परीक्षाफल प्रकाशन हुन १८ महिनासम्म लागेको इतिहास छ । यस्तोमा के साँच्चिकै नतिजा छिटो निकाल्न नसकिने हो त ? कदापी होइन । तिन महिनाभित्रै नतिजा निकाल्न सकिन्छ । तर, के गर्नु पर्छ त छिटो नतिजा निकाल्न ?
पहिलो कुरा त्रिभुवन विश्वविद्यालयको भीमकाय स्वरूप र संरचना छ । त्यसलाई यथाशक्य छिटो पुनर्संरचना गर्नुपर्छ । पुनर्संरचना गर्न समय लाग्ला । त्यसबेलासम्म नतिजा ननिकाल्ने त ? त्यो पनि होइन । नतिजा छिटो गर्ने केही उपाय छन् । त्यसका लागि केही प्रशासनिक केही नीतिगत निर्णय गर्नुपर्छ ।
१) सहजताको लागि अहिलेको प्रदेशलाई आधार मानेर परीक्षार्थीका कपी सोही क्षेत्रमा प्याकिङ, कोडिङ र सूचीकृत गरी अर्को प्रदेशमा परीक्षण गर्न पठाउनु पर्छ ।
२) कपी परीक्षणको तरिका परिवर्तन गर्नुपर्छ । घरमा परीक्षण गर्न दिने प्रणालीलाई परिवर्तन गरी एउटा निश्चित केन्द्रमा परीक्षण गराउने चाँजो पाँजो मिलाउनु पर्छ । जुन गार्हो काम होइन । गराउन सकिन्छ ।
३) गोपनियताका लागि विद्यार्थीको उत्तर पुस्तिकामा परीक्षा केन्द्रको नाम उल्लेख नगरी परीक्षा केन्द्र नम्बर उल्लेख गर्ने व्यवस्था तत्काल मिलाउनुपर्छ ।
४) कोडिङ गरेका कपीलाई विश्वसनीय हुनेगरी अर्को प्रदेशको कपी परीक्षण केन्द्रमा पठाई परिक्षण गरेर छिटोभन्दा छिटो पनिका बल्खुमा पठाउनु पर्छ ।
५) पनिका बल्खुमा नम्बर इन्ट्री गर्ने एउटा कम्युप्टर प्राविधिकको टिम बनाउनु पर्छ । बल्खुमा नवजवान र फुर्तिला कर्मचारी सरुवा गर्नुपर्छ ।
६) परीक्षा लिने र कपी ओहोर दोहोर गराउने प्रणाली तत्काल बन्द गर्नुपर्छ । सबैभन्दा ढिलो यसैमा भएको हो ।
७) वास्तवमा सम्परीक्षण र नम्बर इन्ट्री पनि सम्बन्धित क्षेत्रीय वा प्रदेश कार्यालयबाट गर्न सकिन्छ । होइन गोपनियतामा समस्या आउने ठानिएमा पनिका बल्खुमा नै ती काम गर्न सकिन्छ ।
८) डीन कार्यालयहरुमा सेमेष्टर प्रणालीका परीक्षा भद्रगोल तरिकाले चलेका छ्न् । तिनिहरुलाई पनि पनिका बल्खुमा समाहित गर्नुपर्छ । परीक्षाका क्षेत्रीय वा प्रादेशिक कार्यालय बाहेक उपत्यकामा एक मात्र कार्यालय परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय बनाउनु पर्छ । छरिएका स्रोत साधन र जनशक्ति एकत्रित गर्नुपर्छ ।
९) यी सबै काम गर्न सम्भव छ । त्यसका लागि केही नीतिगत र प्रणालीगत व्यवधान हटाउनुपर्छ ।
१०) विश्वविद्यालय पुनर्संरचना भएपछि सबै प्रणाली चुस्त दुरुस्त हुनेछ । सानो र व्यवस्थित विश्वविद्यालयलाई परीक्षा प्रणाली भारी पक्कै हुने छैन ।
११) काम गर्ने शिक्षक÷कर्मचारीलाई उत्प्रेरित गर्नुपर्छ । केन्द्रमा बसेर कपी परीक्षण गर्दा प्रति कपी कम्तिमा रु १०० दिने व्यवस्था मिलाउनु पर्छ । सम्परीक्षणको पनि मूल्य बढाउनु पर्छ । यसले कपी परीक्षण र सम्परीक्षणको काममा शिक्षकलाई उत्प्रेरित गराउँछ । त्यसैगरी परीक्षामा काम गर्ने कर्मचारीलाई खाईपाई आएको तलबमा ५० देखि ७५ प्रतिशतसम्म भत्ताको व्यवस्था गर्नुपर्छ । यसले काम गर्ने वातावरण तयार हुन्छ ।
यसो गर्न सकेमा सबै तहको परीक्षाको नतिजा तीन महिना वा सोभन्दा अगाडि दिन सकिन्छ । यी सबै कुरा सम्भव छ । मात्रै कार्य प्रणाली परिवर्तन गर्न जरुरी छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies