– के.बी. बस्नेत
वर्तमान समयमा धेरैजसो देशहरूमा भ्रष्टाचार मौलाइरहेकोले प्रत्येक व्यक्तिको नैतिकतालाई स्खलित गर्दै सम्बन्धित देशका सरकार आफ्नो समाजका हरेक अंगलाई निकम्मा बनाउँदै छन् । त्यसैले, सम्पूर्ण मानवजाति नै संकटतर्फ उन्मुख भइरहेको छ । आज विश्व नै भ्रष्टाचारले आक्रान्त भएकोले सबैजसो देशहरूमा राजनीतिक, सामाजिक, आर्थिक, प्रशासनिक आदि क्षेत्रहरूमा विकृति, बिसङ्गति र अराजकता जस्ता कुकृत्यहरू दिन प्रतिदिन तीव्ररुपले बढिरहेको छ । यी देशहरूमा निमुखाहरूले न्याय पाउन सकेका छैनन् भने असमानता र अशान्ति पनि कम छैनन् ।
आजकाल भ्रष्टाचारीहरूले अर्थोपार्जनका लागि आफ्नो देशको गोप्य सूचना अन्य देशहरूमा पठाउने र अराष्ट्रिय व्यक्तिहरूसँग सम्पर्क गरी राष्ट्रिय सुरक्षामा खतरा बढाई विश्वभरि नै बिखण्डनको वातावरण फैलाइरहेका छन् । तर, हालसम्म पनि यस सम्बन्धमा सम्बन्धित पक्षको ध्यान उपयुक्त किसिमबाट आकृष्ट हुनसकेको छैन ।
यथार्थतः कुनै पनि देशका भ्रष्टाचारीहरूमा राष्ट्रिय भावना हुँदैन । फलतः उनीहरू आफ्नो देशको हित विपरित सौदागर गर्न पनि हिचकिचाउँदैनन् । एकातर्फ उनीहरूले राष्ट्रिय हित विपरित, सन्धि सम्झौता गर्न सक्छन् भने अर्कातर्फ विदेशीहरूसँग मिलेमतो गरेर स्वदेशी आयोजना/परियोजना, उद्योग र विभिन्न व्यवसायहरू संकटमा पार्न सक्छन् ।
पछिल्लो समय नेपालमा भ्रष्टाचारका ठूला काण्डहरू चर्चामा आए । यस सन्दर्भमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा ठूलो परिमाणमा सुन बरामद भएसँगै केही राजनीतिक नेताहरूको संलग्नता भए पनि उनीहरूको उपयुक्त किसिमबाट छानबिन हुन सकेन । यति मात्र नभई उक्त सुन काण्डमा सत्तारुढ दलका नेता तथा उनीहरूका नातादार संलग्न भए पनि उनीहरूलाई कार्बाहीको दायरामा ल्याउन सकिएको छैन । किनभने यहाँ कानुन सबैको लागि समान छैन ।
अघिल्लो वर्ष यहाँ ललिता निवास प्रकरण निकै नै चर्चामा आयो । यसमा पूर्व प्रधानमन्त्री संलग्ता द्वयको देखिए पनि उच्च ओहदाको कारण उनीहरूलाई कार्बाहीको दायरामा लाइएन वास्तवमा यो सरकारको कमजोरी हो ।
एकातिर दूरसञ्चार क्षेत्रमा एमडीएमएस र टेरामक्स प्रकरण ठूलो भ्रष्टाचारका सूचीमा परेका छन् भने अर्कातिर अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग दिनदिनै जसो सार्वजनिक पद धारण गर्ने व्यक्तिहरू घुससहित रंगेहात पक्रदै आएको छ । यस्ता भ्रष्टाचारका गतिविधिले अन्तर्राष्ट्रिय जगत्मा नेपालको छवि धमिलिएको छ । यद्यपि, वर्तमान सरकारले यहाँ विद्यमान भ्रष्टाचार न्यूनीकरणका लागि यथोचित कदम चाल्न नसकेको कुरा जगजाहेर छ ।
वर्तमान गठबन्धन सरकारले भ्रष्टाचारमा शून्य सहनशीलताको विषयलाई विशेष जोड दिए पनि नेपालभित्र अनियमितता रोकिएको छैन । भ्रष्टाचार न्यूनीकरणको सन्दर्भमा यहाँको वर्तमान अवस्था विगतको भन्दा खासै फरक देखिँदैन । केही दशकयता ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलले विश्वव्यापी भ्रष्टाचारको सम्बन्धमा प्रत्येक वर्ष अध्ययन गरी प्रतिवेदन प्रचार प्रसार गर्ने गरेको छ । विश्व बैंक, वल्र्ड इकोनोमिक फोरमलगायत अन्य विभिन्न संघसंस्थाहरूको सहयोगमा ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलले भ्रष्टाचार सूचकांक तयार गर्छ । जसले कुनै पनि देशको सार्वजनिक क्षेत्रमा सुशासनको अवस्था कस्तो छ र भ्रष्टाचार कत्तिको छ भन्ने तथ्य दर्शाउँछ । यसमा १३ प्रकारको सर्वेक्षण गरिन्छ ।
ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलको सूचकांकमा १८० अंकले अति स्वच्छ र शून्य अंकले अति भ्रष्ट इंकित गर्छ । उक्त सूचकांकको नियमानुसार पचासभन्दा कम अंक प्राप्त गर्ने देशमा भ्रष्टाचार व्याप्त मानिने हुनाले हाल विश्वका दुईतिहाइ देशहरूमा भ्रष्टाचारले जरा गाडेको छ । यस सन्दर्भमा नेपाल पनि अछुतो रहन सकेको छैन । हालसालै ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलले आफ्नो प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेको छ । जसमा नेपालको भ्रष्टाचार न्यूनीकरणमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा एक अंकले सुधार भए पनि समग्रमा भन्नुपर्दा यहाँ उस्तै अवस्था विद्यमान छ ।
वस्तुतः नेपालमा आजसम्म पनि कमजोर सुशासन छ । जसको फाइदा उठाउँदै उच्च पदमा आसिन व्यक्तिहरू नै भ्रष्टाचार गरी रातारात धन कमाउन डराउँदैनन् । यहाँको न्याय प्रणाली पनि कमजोर भएकोले उनीहरूमध्ये धेरैजसोले सफाई पाउँछन् । फलस्वरुप, उनीहरू भ्रष्टाचार गर्न हतोत्साही हुँदैनन् । ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलद्वारा प्रकाशित प्रतिवेदनअनुसार सन् २०२१ मा नेपाल ३३ अंक प्राप्त गरी ११७औं स्थानमा रहेको थियो भने सन् २०२२ मा ३४ अंक प्राप्त गरी ११०औं स्थानमा रहेको थियो । हाल उक्त अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाद्वारा प्रकाशित प्रतिवेदनअनुसार यो देशले ३५ अंक प्राप्त गरी १०८ औं स्थानमा रहेको छ । जसले यहाँ भ्रष्टाचार व्याक रहेको जनाउँछ ।
भ्रष्टाचारको न्यूनीकरण आज आमजनताको चासोको विषय भएको छ । परन्तु, यहाँ भ्रष्टाचार विरोधको नारा भाषणमा सीमित छ । यसका लागि आजसम्म पनि उपयुक्त कार्यहरू गर्न सकेका छैनन् । आज विश्वभर मौलाइरहेको भ्रष्टाचार सहजै न्यूनीकरण गर्ने अवस्था छैन । यसले कुनै पनि देशको कार्यपालिका, न्यायपालिका र चौथो अंगको रुपमा रहेको पत्रकार जगत्को बदनाम हुन सक्छ । भविष्यमा यस्तो हुन नदिन एकतर्फ भ्रष्टाचारका स्रोतहरू पहिचान गर्न आवश्यक छ भने अर्कोतर्फ नयाँ किसिमको अभियान सञ्चालन गर्न उत्तिकै जरुरी छ । यस सम्बन्धमा सम्बन्धित पक्षको ध्यान यथाशीघ्र आकृष्ट हुन जरुरी छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies