–प्रहलाद दवाडी
एकछत्र जंगलराज चलिरहेको थियो । कोही कसैले बिरोध, विद्रोहको आवाज न निकालेकोले सबै जंगली जनावरहरू एक समान भएको भान हुन्थ्यो । जंगल समाज सुरक्षित देखिन्थ्यो ।
जंगल महलमा भर्खरै बुढो सिहले सिंहासन खाली गरेर नवजवान राजकुमारलाई शासनको बागडोर सुम्पिएका थिए । नवनियुक्त राजा असल राजकुमार भए पनि कम अनुभवी भएको कारण शासन प्रणाली सुदृढ बनाउन ब्वाँसो, गिद्ध, गोही, इत्यादिलाई सल्लाहकार, सचिव, प्रवक्ता इत्यादि राखेका थिए । बुढो राजाको पालामा कहिँ कतै अन्याय अत्याचार भएको छ, कोही दिन दुःखी छन् भने जंगल व्यवस्थाको पुनर्संरचना गर्नुपर्छ र सबैलाई न्याय दिनुपर्छ भन्ने आदेश दिए । अबला पशु प्राणी आदेश पारित भएकोमा अब हाम्रो पनि दिन आएछ भनि खुशी चित्त गरेर बस्छन् । भाट भाराद्वारहरूले सबै व्यवस्थापन गरेको छौं भनेर राजालाई शुभ खबर दिन्थे ।
दुम्सी दुई वर्षकी नहुँदै आमा परलोक भइन । छोरीले दुःख पाउने देखेर दुम्सीको बाऊले कान्छी आमा भित्र्याए । दुम्सी पनि नयाँ आमा पाउदा खुशी भई । आफ्नै आमा सम्झेर बेलुकासँगै सुत्न गई तर, कान्छी आमाले उसलाई एक्लै पल्लो कोठामा सुताइन् ।
अर्को साल भाई जन्मियो । खेल्ने साथी आयो भनेर दुम्सी कम्ती खुशी भइन । भाईले उबारेको लिटो सिटो उसले पाउँथी । थाङ्ना धुने, जुठो धन्दा भाँडा माझ्ने, इत्यादी लाउँथिइन् कान्छी आमाले । चुलो पोत्ने क्रममा चम्को लडाईस, आट भत्काईस भनेर सोतेले ढाडमा बसाल्थिन् आमाले, उ केही नबोली काम गरेर सक्थी । जोईटिङ्ग्रे बाउ कान्छी आमाको गुलाम भएकाले ठूला–ठूला आदर्शका गफ गथ्र्याे तर, छोरीको दुर्दशा मूकदर्शक बनेर हेरिबस्थ्यो अनि स्वास्नीको सौतेली व्यवहारको बिरोध गर्ने हिम्मत गर्दैन्थ्यो । बरु उल्टै छोरीलाई हकाथ्र्याे ।
भाई दुई वर्ष पुग्दा पनि दुम्सी स्कूल जान पाइन । आमाले घरमै काम लगाएर, भाइको सुसारे राक्थिन । दुम्सीलाई त के थाहा र स्कूल भन्ने कुरा । स्याल मास्टरले घरमै आएर दुम्सी पाँच वर्षकी भइसकी, स्कूल पठाउनु पर्छ भन्दा सौतेनी आमाले “स्कूल न सिस्कुल, भाइलाई साथी चाहिन्छ, आघुङसँगै जान्छन् स्कूल” भनेर टक्टक्याइन ।
बाऊले सानो जागीर गर्न थाले अनि अस्तिभन्दा अलिक बढी रक्सी चाप्न थाले । कसैले सोधीहाले छोरीको मायाले गर्दा छोरीको दुःख देखेर पिरले रक्सी खाएको भन्छ तर, उता दुम्सीलाई भने केही खान दिने आँट छैन । कान्छी आमाकै झटारोमा बाँचेकी छे ।
दुम्सी चौध वर्षकी हुँदा बाबु परलोक भए । बाबु मरेपछि दुम्सीको कोही रहेन । छिमेकीले बाऊको जागिरमा लाग्न सल्लाह दिए तर, कान्छी आमा त्यो नोकरीमा लागिन् । दुम्सीले मरी तरी दुःख गरेर ब्राह कक्षा छिचोली कन्या पाठशालाबाट । भाइलाई असाध्यै माया गर्थी तर, भाइ आमाको असरले बाउटिन्थ्यो । भाइलाई केही काम पनि लगाउँदिनन् आमाले । भुसतिघ्रेले काम भनेको मीठो खाने, पढ्ने, खेल्ने, इत्यादि । उ पनि सिपाही नोकरी दार भयो । दुम्सीलाई भाइसँग कलेज जाने, उसको कलेज पढ्ने रहर घर भित्रै जुठेल्नुमा मर्यो । दुम्सी मात्र घरमा रही । घरमा उसले पूरा सास्ती भोग्नुपरेको थियो ।
एकदिन जंगल महलमा जनसभा आयोजना भयो । अबला निमुखा जनताको प्रतिनिधि चयन गर्नुपर्ने हुन्छ । उकुस मुकुस भएर दुम्सी खडा हुन्छे तर, आफ्नै परिवारले बिरोध गर्छन्, घरको व्यस्तताले र कलिलो उमेरले गर्दा उसले भ्याउदिन भनेर आमाले बिङ्गो लाउछिन् । जनसुनवाईमा दुम्सीलाई कम मत प्राप्त हुन्छ र उसको पराजय हुन्छ । बेलुका आमाले घरको इज्जत फालिस भनेर भोकै राखिन । दुम्सीलाई केही असर पर्छ । उसले सोची– म केही गरेर भाई र आमालाई देखाएर छोड्छु । उ सुत्न सकिन । के काम गरेर यश, धन कमाई गरूँ । केही उपाय सुझेन । रातभरी रुन्छे ।
भोली पल्ट दरबारतिर लाग्छे दुम्सी । जागिर माग्न भनेर । सिधै राजा भेट्न नपाएपछि मन्त्रि भेट्न गई । द्वारमा उभिएको गिद्धले निक्कै आँखा गाडेर हेर्यो अनि मुखबाट चुहिन आँटेको राल जीब्रोले मुखभित्र तान्यो । एक वैंशालु उमेरकी दुम्सी, राम्री, बान्की परेकी ।
“अहिले सर फुर्सदमा हुनुहुन्न । भित्र जरुरी सभा चल्दै छ । कसैलाई पनि नपठाउने आदेश छ । यहीँ बस ।”
दुम्सी धेरै आश लिएर त्यही बसी । गिद्धले धेरै बेर घुरेर हेर्यो र जाउ भित्र भनेर पठायो । दुम्सी खुशी भई, भित्र गई ।
मन्त्री ब्वाँसोले दुम्सीलाई भित्रि कोठातर्फ लग्यो । कन्या पाठशालामा पढेर सकेकी दुम्सीलाई केटाहरूको स्वभाव थाहा छैन । उसलाई त नोकरी चाहिएको थियो, कहिल्यै घर बाहिर पराइकोमा नगएकी । आफ्नै घरमा जस्तो उ सरासर भित्र गई । घरको व्यवहार र उसको व्यथा सबै सुनाई र उसलाई कुनै सुर्तामा भए पनि एउटा जागिर खाने इच्छा व्यक्त गरी । मन्त्रीले अबला दुम्सीसँग नोकरी विषय गोप्य कुरा गरे र आश्वासनको कुम्लो बोकाएर पठाए, भविष्यमा दिने बाचासँग ।
दुम्सीलाई बाहिर आए पछि गिद्धले सोध्यो– “काम भयो ?”
दुम्सी मुख छोपेर केही नबोली घर तिर गई । उसको दिमाग गोप्य कुराले डावा डोल ढक्क ढाकिएको थियो, उसको दिमागमा केही थिएन, भित्र के भयो, कसो भयो, काम भयो भएन, उसको दिमाग शून्यले भरिएको थियो ।
दुम्सी असमंजसमा थिई । जीवनको पहिलो घटना, नोकरी पाउने आश हो कि त्रास हो, खुशी हो कि दुःख हो, उद्घोषण हो कि भावनात्मक शोषण, उ उफ्रिउँ की नाँचु की रोऊ की के गरूँ । कसलाई सुनाऊँ, कसलाई नसुनाऊँ । फेरि कसैलाई नभन्नु भनेको छ । कुरा चुहियो भने काम हुँदैन होला । उ उकुस मुकुस भएर बसी ।
धेरै दिन भयो, दुम्सी कसैसँग बोलदिन । कामको आदेश पनि पाएकी छैन । उसको पिर व्यथा बढ्दै गयो । उसको बेदना सुनाउने र सुनि दिने कोही छैन । भित्र भित्रै डर लाग्छ । खाना खान मन पर्दैन । बान्ता आउला–आउला जस्तो हुन्छ । उ रात दिन छटपटाई रहन्छे । फेरि सोच्छे कतै भाग्य पो बदलिन्छ की ?
धेरै महिना बित्यो । उसको उपाय नभएपछि एकदिन उसले भोगेको विगत समाजमा फिजाउँछे । हो हल्ला फिजिन्छ । अनि दुम्सीमाथि प्रताड्ना ओइरिन्छ, माथि हाकिमबाट पनि धम्काउँछन् ।
घरमा पनि रात दिन हकार्छन् । ‘घरको इज्जत फालिस । हामीलाई सरकारको तारो बनाईस्, मर्न नसकेकी दुम्सी ।’ उसले अब सत्यलाई पनि झुठो मान्नु पर्ने हुँदैछ । माफी माग्दै हिँड्नु पर्ने हुन्छ । देख्ने, सुन्नेले पनि कुरा काट्छन् । हेर न हेर यो नक्कचरी । मर्नु नी बरु । अबला दुम्सी मर्न नसकेकी पड्के । अब उसको संसार सकियो । ऊ सत्य बोल्न पनि सक्दिन । अन्त त उसले पीडा सहन नसकेर आत्महत्या गर्ने निर्णय गरी । ऊ डोरी बाँधेर गलामा लगाउँछे । एक पल्ट अन्तिम लामो श्वास लिन्छे, फोक्सो फुल्ने गरी अनि दिमागमा पुग्ने गरी ।
होइन, मैले आत्महत्या गरेँ भने त न्याय कसरी हुन्छ ? अपराधीले सजायँ कसरी पाउँछ र ? अबला चेलीहरू युगौंसम्म यसरी धोखामा फस्ने, अपराधीको हातमा पर्नु हुँदैन । कहिलेसम्म रक्षकले नै अश्मिता लुट्ने । यी घर र समाजका गिद्ध, ब्वाँसोहरूलाई सबक सिकाउनु पर्छ । उदाङ्गो पार्नुपर्छ । म आज मर्न सक्दिनँ । म चुप चाप बस्छु तर, त्यसै मर्न सक्दिनँ । होइन दुम्सी तँ बाँच्नुपर्छ, दरो हुन पर्छ ।
दुम्सी पासो खोलेर निस्किन्छे ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies