सुशीला रेग्मी/मध्यान्ह
रामपुर (पाल्पा) : चाउरी परेका गाला, हसिँलो अनुहारमा घरको पिढिँमा टुक्रुस्स बसेर भन्दै भन्दै थिइन् गोरीसरा सारु, ‘हाम्रा जमनामा दुःखका दिन थिए, अबका पुस्ता ती दु:खका दिन सम्झाउँदा पत्याउदैनन्, जमना फेरिँदै गयो’ ।
उकाली ओराली गर्दै दुःखका जीवन झेल्नुभएकी निस्दी गाउँपालिका–५ ढुङ्गानावेशी बस्ने सारु उमेरले ८२ वर्ष कटिन् । अहिले पक्की सडक जोडिएको घरमा बसेर हिजोका ती दिनलाई स्मरण गर्दै आजको सुख सुविधा उपभोग गर्न पाउँदा दङ्ग छिन् ।
जीवनको उत्तराद्र्धमा भएपनि आफ्नै हातले स्वीच दबाएर बत्ति बाल्दा उनलाई स्वर्गीय आनान्दानुभती हुन्छ । उनका जमनामा घरमा अध्याँरोमा उज्यालो दिने टुकी बत्ति बाहेक अन्य कुनै उज्यालो माध्यम नै थिएन ।
आजभन्दा करिब एक दशक अघि यहाँका स्थानीयको सक्रियतामा निस्दी लघु जलविद्युत आयोजनामार्फत विद्युत उत्पादन गरी घर घरमा बत्ति बल्न थालेपछि उनी जस्ता उमेरले उत्तराद्र्धमा पुगेकालाई जिउँदै स्वर्ग गएको अनुभुती छ ।
“अध्याँरो हुदा पुराना कपडा च्याती बटारेर चिउरीको तेल हालेर सानो टुकी बालिन्थ्यो, टुकीबाटै जीवन धानियो तर अहिले भने जमना फेरिएछन्, घरभित्र झलझल बत्ति बल्छ, घरको दैलोबाट बाटोमा टेक्यो कि पक्की सडक छ” उनले भनिन् ।
सोही ठाउँकै ७८ वर्षीय लालकुमारी राईले टुकीको भरमा चार सन्तान हुकाईन् । अहिले भने आफैंले विद्युत्को प्रयोग गरी खाना पकाउने, बत्ति बाल्ने गर्दा उनलाई कता–कता सपना जस्तो पनि लाग्छ । बुढेसकालमा यति धेरै सुविधा उपभोग गर्न पाउँदा खुशी छिन् ।
गाउँमा कुटानी पिसानी मिल थिएन, ढिकी जाँतो बिहान सबैरै उठेर गर्नुपर्ने, रातीमा अबेरसम्म पनि घरको धन्दा सकिँदैनथ्यो । राईले अध्याँरोमा एउटा हातले काखमा बच्चा च्यापेर अर्को हाँतले टुकी समातेर निकै संघर्षका साथ गृहस्थी चलाउँथिइन् ।
उनि भन्छिन्, “छोराछोरीलाई पढाउन बत्ति नहुँदा समस्या, एउटा सानो टुकीको उज्यालोमा जीविका चलाइयो, छोराछोरीले राम्ररी पढ्न लेख्न नि पाएनन् अहिलेजस्तो विजुली बत्तिको सुबिधा भए त सबैले राम्रैसंग पढ्थे नि” ।
आफुले प्रयोग गरेको टुकी बत्ति देखाउँदै भनिन्, “म जवानी हुदै गर्दा बटौली बजार (अहिलेको बुटवल) मा पाँच मोरमा किनेको टुकी अहिले पनि राखिरहेको छु, अहिले यसको प्रयोग नभएपनि नाती नातीनालाई बेला बेलामा झिकेर देखाउने गर्छु ।”
त्यही टुकी बत्ति किन्न बटौली बजारमा १९ दिनको पैदल हिडेर पुगेको राईलाई अहिले पनि सम्झना मनमा झलझली आउँछ । टुक्रा पारेर च्यातिएको कपडालाई बटारेर चिउरी पेलेर निकालिएको तेलबाट टुकी बालिन्थ्यो । त्यस समयमा यो नै उज्यालो बत्तिको भरपर्दो माध्यम नै थियो ।
घर–घरमा रेडियो, टिभी बजेको देख्दा र सुन्दा मनिसरा बयम्बुलाई हिजोको ती दुःखका दिन सम्झदा अहिलेका पुस्तामाझ एकादेशको कथा जस्तै हुने गरेको छ । आजका पुस्ताले हिजोको पुस्ताका दुःख सुखलाई सुन्न भने चासो दिँदैनन् । तैपनि आफ्नो मन हलुको बनाउन बेला–बेलामा सुनाउने गर्छिन् ।
उनलाई घरको पिँढीमा बसेर रेडियोमा समाचार, गीत सुन्दा, टिभी हेर्दा, अध्याँरोमा घरै झलमल बनाउने बत्ति बलेको देख्दा गाउँ नै शहर जस्तो लाग्छ ।
यहाँका स्थानीयवासीले आयोजनामार्फत घर–घरमा बिजुली बत्ति बलेपछि गाउँमा विकासको आधार बनेको महसुस गरेका छन् । आयोजनाबाट विद्युत् सेवा पुगेपछि टिभी हेर्न, मोबाइल चार्ज गर्न, खाना पकाउन, रेडियो बजाउन, लेखपढ गर्न सजिलो भएको छ ।
स्थानीयको जनश्रमदान र विभिन्न सरकारी तथा गैह्रसरकारी संघ .संस्था, स्थानीय समूहको सहयोगमा करिब पचास लाख रुपैयाँको लागतमा आयोजना सम्पन्न गरी संचालनमा ल्याइएको हो ।
हाल १४८ घरधुरीका स्थानीयले आयोजनामार्फत विद्युत् सेवाको उपभोग गरिरहेका छन् । निस्दीखोलाको घ्याङ्गसरीमा बाँध बाँधेर बलौटे र पन्टारी खेत सिंचाई हुने कुलोबाट पानीको व्यवस्थापन मिलाइ चौध किलोवाट क्षमताको विद्युत् उत्पादन गरी वि.सं २०६६ मा प्रयोगमा ल्याइएको आयोजनाका अपरेटर गणेश ढुंगाना बताउँछिन् ।
युनिट होइन् सुविधाअनुसार शुल्क
बत्तीमात्रै बाल्नेले मासिक शुल्क रु. एक सय, टिभी, पङ्खा प्रयोग गर्नेले रु. १५०, फ्रिज प्रयोगकर्ताले रु. २००, आइरन प्रयोगकर्ताले रु. २५० कायम गरिएको छ भने तोकिएको मासिक शुल्कमा प्रति युनिट रु पाँचका दरले शुल्क निर्धारण गरिएको अपरेटर आयोजनाका अपरेटर गणेश ढुंगाना बताउँछन् ।
ढुङ्गानावेशी, बडहरे, शनिसौराहा, खहरेखोला, कोल्टारी, मुढाभन्ज्याङ्ग लगायतका गाउँ वस्तीमा आयोजनाबाट विद्युत् सुबिधा पुगेको छ । दैनिक बिहान ७ देखि ९ वजे सम्म दुई घण्टा विद्युत् लाइन बन्द हुने र अरु समय नियमित संचालन भइरहेको छ ।
एक दशक अघि केन्द्रिय विद्युत प्रसारण लाइनको पहुँचबाट टाढा रहेका यहाँका स्थानीयको सक्रियतामा आयोजना संचालनमा ल्याई विजुली बत्ति उपभोग गर्न थालेपछि छोराछोरीको पढाई लेखाईमा धेरै सजिलो परेको स्थानीय आममाँया मश्राङ्गी बताउँछिन् ।
विद्युत् सुबिधा पुगेपछि कार्यालयका काम गर्न, खाना पकाउन, गर्मी मौसममा पङ्खा चलाउन, रेडियो, टिभी बजाउने लगायत विभिन्न क्षेत्रमा सुबिधा उपभोग गर्न पाइएको गल्धा सामाजिक महिला उद्यमी सहकारी संस्थाका व्यवस्थापक डिलमाया रानाले बताइन् ।
“दुई/तीन महिना अघिमात्रै गाउँमा केन्द्रिय विद्युत् लाइन आएपनि उपभोग गरिएको छैन, दिनमा दुई घण्टा पनि बत्ति आउँदैन, त्यो नि घरी आउने घरी जाने भइरहेको छ, हामीलाई त लघु जलविद्युत् आयोजनाको विजुली नै ठिक छ” रानाले भनिन् ।
यहाँ केही महिना अघि केन्द्रिय विद्युत प्रसारण लाइनको सुबिधा आएपनि नियमितता नहुँदा लघु जलविद्युत् आयोजना नै सबैले घर–घरमा प्रयोग गरिरहेको राना बताउँछिन् ।
आयोजनामार्फत बाह्र महिना विद्युत् सुबिधा पुगिरहेको छ । विद्युत् सुबिधाले अहिले यस क्षेत्रमा बैंक तथा वित्तिय संस्था संचालन, विद्यालयमा कम्प्युटरलगायतका प्रबिधि प्रयोगमा आएको छ ।
बत्तिमुनीको अध्याँरो जस्तै बनेको यो क्षेत्र सदरमुकाम तानसेनदेखि टाढा पर्छ । विद्युत्को पहुँचले अहिले यहाँ फाइबर ईन्टरनेटको सुबिधा हालसालै पुगेपछि कोरोनाको महामारीमा विद्यार्थीले घरमै बसी–बसी अनलाईन कक्षामार्फत पठनपाठनको सुबिधा लिन सक्ने प्रेमकान्छा राई मगरले बताइन् ।
अझै पनि पाल्पाका ग्रामीण भेगमा केन्द्रिय विद्युत लाइनको पहुँच पुग्न भने सकेको छैन । केही ठाउँका स्थानीयले भने आफ्नै लगानीमा लघु जलविद्युत आयोजनामार्फत विद्युत् सेवा उपभोग गरिरहेका छन् ।
सुशीला रेग्मी/मध्यान्ह
रामपुर (पाल्पा) : पाल्पा जिल्लामा पछिल्लो समय उद्योग व्यवसायमा लगानी गर्ने क्रम बढ्दै गएको छ । गाउँमै बसेर आयआर्जनका निम्ति विभिन्न उद्योग संचालन गर्ने युवाको अहिले होडबाजी नै छ ।
पाल्पा पहाडी जिल्ला भएपनि सदरमुकाम तानसेनमा मात्र नभई गाउँ गाउँमा पनि उद्योग खुल्ने क्रम बढीरहेको छ । जिल्लामा हिजोआज उद्योग व्यवसाय फस्टाउँदै गएको छ ।
घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय पाल्पामा आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा ६१९ उद्योग र ३८३ वटा वाणिज्यफार्म गरी जम्मा एक हजार दुई फार्म दर्ता भएको पाइएको छ ।
यहाँ दर्ता भएका उद्योग तथा फार्मबाट रु ६५ लाख राजश्व सङ्कलन भएको छ । दर्ता भएका उद्योगहरुमध्ये अधिकांश प्राइभेट उद्योग रहेका छन् भने केही साझेदारी र प्राली उद्योग छन् ।
उत्पादनमुलक ५१, कृषि तथा वनजन्य ४२८, पर्यटन र सेवामुलक ७०÷७० वटा दर्ता भएको घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय पाल्पाका उद्यम विकास सहजकर्ता मनोज घिमिरेले जानकारी दिए ।
पछिल्लो समय महिलाको नाममा उद्योग दर्ता हुने क्रम बढ्दो छ । यसवर्ष दर्ता भएका उद्योगमध्ये २९८ महिलाको नाममा छन् । जुन अघिल्लो आर्थिक वर्ष भन्दा बढी हो । पुरुषको नाममा ३८९ उद्योग दर्ता भएको उद्यम विकास सहजकर्ता घिमिरेले जानकारी दिनुभएको छ । वाणिज्यफार्म तर्फ दर्ता भएका फार्महरुमा अधिकांश किराना पसल रहेको पाइएको छ ।
आ.व. ०७७/०७८ मा दर्ता भएका उद्योगहरुमा रु एक अर्ब २१ करोड ४३ लाख लगानी गरेका छन् भने वाणिज्य फार्महरुको रु ५४ करोड ८१ लाख लगानी परेको छ । दर्ता भएका उद्योगहरुमा दुई हजार ३३६ जनाले रोजगारी प्राप्त गरेका छन् ।
यसैगरी कार्यालयमा आ.व. ०७७/०७८ मा उद्योग ४६० र वाणिज्यफार्म ६६१ गरी जम्मा एक हजार १२१ फार्म नविकरण गरिएको छ । एक सय दुई उद्योग र १४३ वाणिज्य फार्म गरी जम्मा २४५ लागत कट्टा भएका छन् भने पुँजी बृद्धि, कारोबार परिवर्तन, नामसारी, ठाउँसारी लगायतका एक हजार १०१ वटा कार्यहरु भएका छन् ।
उद्योग दर्ता गरेपछि पाँच वर्ष सम्म नविकरण गर्नु नपर्ने र त्यसपछि दुई÷दुई वर्षको अवधीमा नविकरण गर्ने गरिन्थ्यो भने हाल तीन/तीन वर्षको अवधिमा उद्योग दर्ता गर्ने व्यवस्था रहेको छ ।
पछिल्लो क्रममा प्रदेश सरकाले जारी गरेको कानुन बमोजिम पाँच लाख भन्दा कम पुँजी लगानी भएका उद्योग तथा वाणिज्यफार्म स्थानीय तहबाट नियमन गर्ने व्यवस्था भएकाले यस कार्यालयमा लगतकट्टा गर्ने संख्या वृद्धि भएको हो ।
प्रदेश सरकारले कोभिडको कारणले विदेशबाट फर्केका युवालाई उद्योग दर्तामा पूर्ण छुट दिएकाले गत आर्थिक वर्षमा जिल्लामा उद्योगीको संख्या बढेको घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय पाल्पाका प्रमुख उद्योग अधिकृत देवीराम भण्डारी बताउँछन् ।
प्रदेश सरकारबाट प्राइभेट फार्म ऐन २०७६ र साझेदारी ऐन २०७६ ले महिला, दलित, अपाङ्गता भएका नागरिकलाई उद्योगमा ५० प्रतिशत रकम छुट दिएकाले उद्योगी वर्षेनी बढ्दै गएका हुन् ।
“नागरिक आयआर्जनमुलक क्षेत्रमा आफै सचेत भएका कारणले पनि उद्योग क्षेत्रमा लगानी गर्न थालेका छन्, पछिल्लो समय पाल्पामा उद्योगमा धेरैले लगानी गरेर व्यवसाय बन्ने क्रम बढेको छ” अधिकृत भण्डारीले भने ।
उनका अनुसार दर्ता भएका उद्योगमध्ये बढीमा ८० प्रतिशतले कृषि उद्योग छन् । वार्षिक कार्यक्रमबाट यसवर्ष घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालयले विभिन्न नौ वटा तालिम संचालन गरेर ९० जनालाई सीप विकास तालिम प्रदान गरेको छ ।
कार्यालयले जिल्लाका ६२ जना उद्यमीहरुलाई प्रबिधि हस्तान्तरण गरेको छ भने पाल्पाका उद्यमीहरुले उत्पादन गरेको वस्तुहरुको बजारीकरणका लागि पर्यटकीय स्थान सिद्धबाबामा कोसेली घर संचालनमा ल्याएको छ ।
अदुवा उत्पादन हुने पूर्वी पाल्पामा अदुवा प्रशोधन गर्ने उद्धेश्यले निस्दी गाउँपालिका वडा नं ५ स्थित ढुंगानावेशीमा रहेको गल्धा सामाजिक उद्यमी महिला सहकारीलाई अदुवा प्रशोधन उद्योग स्थापना गर्न मेसिनरी सामग्री समेत सहयोग गरेको छ ।
जिल्लाका दशवटै पालिकाका दुई/दुई विद्यालयमा उपभोक्ता जागरण शिक्षा संचालन कार्यक्रमबाट एक हजार बढी लक्षित वर्गका नागरिक लाभान्वित भएका छन् ।
सधैं अर्काको परनिर्भरतामा रहेका यहाँका महिलाहरु हिजोआज घरेलु उद्योग संचालन गरेर आत्मनिर्भरतातर्फ उन्मुख हुँदै गएका छन् । महिलालाई उद्योग दर्तामा छुट दिएकाले हालसालै रामपुरमा आकांक्षा किराना स्टोर्सका नाममा उद्योग दर्ता गरेको आकांक्षा घिमिरे बताउँछिन् ।
उनी भन्छिन्, “महिलाका नाममा पचास प्रतिशत दर्ता छुट हुन्छ भन्ने सुनेपछि नयाँ आर्थिक वर्ष सुरु भए लगत्तै घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालयमा पुगेर मेरो आफ्नै नाममा व्यवसाय दर्ता गरी अब पसल चलाउने तयारी गरेको छु” ।
आर्थिक वर्ष ०७६/०७७ को अवधीमा जिल्लामा चार सय सात वटा नयाँ उद्योग थपिएका छन् । जसमा लघु उद्यम नौ, घरेलु उद्यम तीन र साना उद्यम ३९५ दर्ता भएका छन् ।
तीमध्ये उत्पादनमुलक ४२, कृषि तथा वनजन्यमुलक १५५, पर्यटनमुलक १४८, सेवामुलक ६२ उद्योग दर्ता भएका छन् । महिलाको नाममा १८१ र पुरुषको नाममा २४३ उद्योग दर्ता भएको पाइएको छ ।
आ.व. ०७५/०७६ मा उत्पादनमुलक ५२, कृषि तथा वनजन्यमुलक १११, पर्यटनमुलक ९७ र सेवामुलक ११० गरी जम्मा ३७० उद्योग थपिएका थिए जसमा ९६ जना महिला उद्यमी रहेका छन् ।
यहाँ दर्ता भएका उद्योगहरुमा साझेदारीका उद्योगमा रु ५० लाख, प्रालीतर्फका रु एक करोड र कृषि उद्योगहरु रु १५ लाख देखि २० लाख सम्मका दर्ता भएको पाइएको छ ।
घरेलु उद्योग दर्ता गर्ने क्रम बढ्दै जादा जिल्लामा धेरैलाई रोजगारीको अवसर मिलेको छ । कार्यालयले लघु, घरेलु तथा साना उद्योग मात्र दर्ता गर्न पाउने अधिकार रहेको छ ।
दश करोड सम्म पुँजी भएका उद्योगलाई साना उद्योग, दश करोड देखि पच्चीस करोड सम्म पुँजी भएका उद्योगलाई मझौला उद्योग र पच्चीस करोड देखि माथिका उद्योगलाई ठुला उद्योगका रुपमा वर्गीकरण गरिएको छ । दश करोड माथिका उद्योगहरु विभागमा पुगेर दर्ता गर्नुपर्ने प्रावधान छ ।
लक्ष्मण पाण्डे/मध्यान्ह
डडेल्धुरा : रिलायन्स लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनीले बीमित सर्जन विकको परिवारलाई दुई करोड ५० लाख रुपैयाँ मृत्यु दाबी भुक्तानी गरेको छ । बुधबार एक कार्यक्रमका बिच बीमा समितिका अध्यक्ष सूर्यप्रसाद सिलवालले विकको श्रीमती सपना मल्ललाई साढे दुई करोड रुपैयाँको चेक हस्तान्तरण गरेका हुन् । बीमित विकको २०७८ बैशाख २ गते राति ११ बजे सवारी दुर्घटनामा परि उपचारका क्रममा मृत्यु भएको थियो ।
विकले २०७७ फागुन २७ गते एक करोड २० लाख रुपैयाँ बीमाङ्क बरारबरको ‘रिलायन्स सीमित भुक्तानी सावधिक जीवन बीमालेख’ खरिद गरेका थिए । योसँगै विकले ३० लाख रुपैयाँ बीमाङ्क बराबरको टर्म पोलिसी खरिद गरेका थिए । टर्म पोलिसीको दुर्घटना जोखिम बापत ६० लाख रुपैयाँको दाबी प्राप्त गरेका छन् । त्यस्तै एक करोड २० लाख रुपैयाँ बराबरको सावधिक जीवन बीमा बापत एक लाख रुपैयाँ बीमाङ्क र अतिरिक्त जोखिम बहन बापत ७० लाख रुपैयाँसहित उनको परिवारले २ करोड ५० लाख रुपैयाँ दाबी प्राप्त गरेको हो ।
बीमित विकले २० वर्ष अवधि राखेर सावधिक जीवन बीमा योजना खरिद गरेका थिए । उक्त बीमा पोलिसी खरिद गर्ने क्रममा उनले ५ लाख २२ हजार ८८० रुपैयाँ प्रथम बीमा शुल्क भुक्तानी गरेका थिए । त्यस्तै ३० लाख बीमाङ्कको टर्म पोलिसी ५ वर्ष अवधिको खरिद गरेका थिए । यो पोलिसीको प्रथम बीमा शुल्क १० हजार ३५० रुपैयाँ भुक्तानी गरेका थिए । दुई वटा पोलिसीको एकै पटक दाबी भुक्तानी गरिएको हो ।
बीमा समितिका अध्यक्ष सिलवाले कम्पनीहरुले दाबी भुक्तानी गर्दैनन् भन्ने सन्देशलाई चिर्दै समयमै दाबी भुक्तानी गरेकोमा धन्यवाद दिए । सञ्चार माध्यमले सधैँ बीमा कम्पनीहरुलाई दाबी भुक्तानी नगरेको भन्दै आरोप लगाउने गरेको भन्दै सिलवालले सम्पुर्णँ कम्पनीहरुलाई करारअनुसार दाबी भुक्तानी गर्न निर्देशन पनि यसै कार्यक्रमबाट दिएका छन् ।
बीमा कम्पनीहरुले अण्डरराइटिङमा विचार नपु¥याउँदा दाबी भुक्तानीमा समस्या देखिएकाले सम्पुर्ण प्रकृया पुरा गरेर मात्रै बीमा गर्न सिलवालले अनुरोध गरेका छन् । उनले बीमा गराउने अभिकर्ताले बीमितलाई स्पष्टसँग बीमा गर्दा के–के सर्तहरु रहेका छन् र बीमितले पाउने कुराहरु के–के हुन् भनेर अनिवार्य रुपमा जानकारी गराएर बीमा गराउँदा मृत्यु दाबीमा इच्छाएको व्यक्तिलाई आवश्यक कागजात बनाउन गार्हो नहुने बताए । सिलवालले उपलब्ध कागजातको आधारमा एक हप्ता मै मृत्यु दाबी उपलब्ध गराउन सकिने जानकारी दिएका छन् ।
काठमाडौं : अर्थमन्त्रालयले नेपाल धितोपत्र बोर्डलाई स्पष्टीकरण सोधेको छ ।
प्राथमिक निष्काशन हुन लागेको एक सिमेण्ट कम्पनीको शेयर आचारसंहिता र कानून विपरीत हात पारेको तथ्य सार्वजनिक भएपछि मन्त्रालयले धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष भीष्मराज ढुंगानालाई स्पष्टीकरण सोधेको हो ।
ढुंगानालाई तीन दिनभित्र तथ्यपरक विवरण पेश गर्न निर्देशन दिइएको छ ।
उनले बुक बिल्डिङ विधि मार्फत धितोपत्र निष्कासनको तयारी गरिरहेको सर्वोत्तम सिमेन्टको ११ हजार ९ सय ९२ कित्ता शेयर छोरी रेबिका ढुंगानाको नाममा राखेको तथ्य बाहिरिएको थियो ।
यसैगरी नेपाल स्टक एक्सचेन्जका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चन्द्रसिंह साउदले पनि स्वार्थ बाझिने गरी श्रीमतीको नाममा सो कम्पनीको शेयर राखेको तथ्य सार्वजनिक भएको छ ।
काठमाडौं : सवारी साधनको अनलाइन कर भुक्तानीका लागि बागमती प्रदेशमा ‘यातायात व्यवस्था सुचना प्रणाली’ को शुभारम्भ गरिएको छ ।
शुक्रबार मकवानपुरको हेटौंडामा प्रदेशका मुख्यमन्त्री डोरमणि पौडेलले यातायात व्यवस्था सुचना प्रणालीको शुभारम्भ गरेका हुन् । प्रणालीको शुभारम्भ भएसँगै बागमती प्रदेशका यातायात सम्बद्ध कर तथा राजस्व घरमै बसेर अनलाइनबाट भुक्तानी गर्न सकिने छ ।
सवारी चालक अनुमति शुल्क, सवारी कर, ब्लुबुक नवीकरण शुल्क, जरिवाना लगायतका राजस्व भुक्तानी अनलाइनबाट घरमै बसेर पनि भुक्तानी गर्न सकिने प्रदेशको भौतिक पुर्वाधार विकास मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ ।
त्यस्तै सेवाग्राहीले अब सवारीसाधनको राजश्व विवरण घरमै बसेर हेर्न र अनलाइनमार्फत दाखिला गर्न सक्नेछन् ।
कार्यक्रमको शुभारम्भ गर्दै मुख्यमन्त्री पौडेलले प्रदेशमा सुशासनको युग शुरु भएको बताए । उनले अब विद्युतीय बस सञ्चालन गर्नका लागि टेन्डरको आह्वान भइसकेको जानकारी दिए । भीमफेदीदेखि कुलेखानीसम्मको सुरुङमार्गका लागि पनि टेन्डरको प्रक्रियामा जाने उनले बताए ।
बागमती प्रदेशमा रहेका १० वटा यातायात सेवा व्यवस्था कार्यालयहरुमध्ये हाल ६ वटा कार्यालयबाट यो सेवाको सुरुवात गरिएको जनाइएको छ । बागमती प्रदेशमा हालसम्म १६ लाख ४७ हजारभन्दा धेरै सवारी दर्ता भइसकेको बागमती भौतिक पुर्वाधार विकास मन्त्रालयका सचिव संजिव बरालले जानकारी दिए ।
रसुवा: जिल्लाको कालिका गाउँपालिकाअन्तर्गत जिवजिवे क्षेत्रको भदौरेगाउँका भूभागलाई सिञ्चित पार्न नयाँ प्रविधिमा आधारित नमूना सिँचाइ निर्माण भएको छ । दीर्घकालीन कृषि रणनीतिको मर्म र भावनालाई आत्मसाथ गर्दै खानेपानीका धाराबाट खेर जाने पानीसमेत सहीरूपमा सदुपयोग गर्दै सिँचाइ व्यवस्थापन गरिएको छ ।
दुई सय ४० रोपनी पाखो जमीन सिञ्चित गराई कृषि उत्पादनमा आत्मनिर्भर गराउने उद्देश्यले सङ्घीय सरकारको अनुदानमा सबडिभिजन सिँचाइ कार्यालय रसुवामार्फत पाइपद्वारा सिँचाइका संरचना निर्माण गरिएको हो । सौरेनी खोला मुहान गरी निर्माण गरिएको सिँचाइबाट भदौरे गाउँका २४० रोपनी पाखो जमीनमा सिँचाइ सुविधा पुग्ने र कोदो रोप्ने स्थानमा धान रोप्ने तयारी भएको छ । उक्त सिँचाइ योजनाबाट ५२ घरधुरीका २७० स्थानीयवासी लाभान्वित भएका छन् ।
हिउँद तथा वर्षा दुवै समयमा सिँचाइ सुविधाको सहजता ल्याउन ६० हजार लिटरको एक रिजर्भ र गाउँ टोलटोलका खानेपानी धाराबाट खेर गइरहेको पानी सङ्कलनका लागि पाँच÷पाँच हजार लिटर क्षमताका ४८ वटा सङ्कलन ट्याङ्की निर्माण गरिएको सबडिभिजन सिँचाइ प्रमुख कृष्णबहादुर पाण्डेले जानकारी दिए ।
धान रोपाइँका लागि वर्षायाममा यथेष्ट पानी पुगे पनि सुक्खायाममा मुहानको स्रोतमा कमी हुने भएकाले हिउँदे खेतीका लागि सिँचाइ पाइपबाट निरन्तर आउने पानीका साथै खानेपानीको धारामा भाँडा माझेका, नुहाउँदा र हातमुख धोएर खेर गइरहेका पानीलाई समेत ट्याङ्कीमा सङ्कलन एवं सदुपयोगबाट कृषि उत्पादन बढाउने लक्ष्य रहेको छ ।
उक्त सिँचाइका लागि एक हजार २०० मिटर मुख्य एवं खेतीयोग्य जमीनमा लैजान शाखा लाइनका पाइप खरिद तथा ट्याङ्कीसमेतका संरचना निर्माणमा रु एक करोड हाराहारीमा रकम खर्च भएको उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष तारानाथ पौडेलले बताए । बर्षा कमी भएको समयमा कोदोको बोटसमेत सुक्ने भदौरे क्षेत्रका जमीनमा वर्षायाममा धानका बाला झुलाउन र हिउँदयाममा तरकारीबाट आयआर्जन बढाउन सहजता आएको छ ।
विकास निर्माणमा पछाडि परेको भदौरे क्षेत्रमा सिँचाइको व्यवस्थापनले गाउँवासी हर्षविभोर भएको स्थानीय किसान शिवराम पौडेल बताउँछन् । यस्तै सङ्घीय एवं प्रदेश सरकारको अनुदानअन्तर्गत सबडिभिजन सिँचाइ कार्यालय रसुवाले गत आव २०७७÷७८ मा जिल्लाभित्र निर्माण गरेको सिँचाइ विकासका विवरण सञ्चारमाध्यमलाई सालतमामीको अन्त्यमा प्रदान भएको छ । प्राप्त विवरणअनुसार सङ्घीय सरकारको अनुदानबाट १० वटा र प्रदेश सरकारको अनुदानबाट तीनवटा सिँचाइ आयोजना निर्माण सम्पन्न भएका छन् भने चार आयोजना क्रमागतरूपले निर्माणाधीन अवस्थामा अगाडि बढिरहेका छन् ।
समग्रमा ७१२ दशमलव आठ हेक्टरमा सिँचाइ सुविधा पुगेको बताउँदै सिँचाइ प्रमुख पाण्डेले सिँचाइ विकासमा गत वर्ष पूँजीगततर्फ रु १५ करोड ३६ लाख विनियोजित रकममध्ये रु १३ करोड ८६ लाख खर्च भई भौतिक प्रगति ९० दशमलव पाँच र वित्तीय प्रगति ९० दशमलव तीन प्रतिशत कार्यसम्पन्न भएको जानकारी दिए । कतिपय सिँचाइ मुहानका भूअवस्था कमजोर पाइएकाले करिब ३० प्रतिशत पोलिथिन पाइप प्रयोग गरिएको बताइन्छ ।
निर्माण भएका सिँचाइ योजनाबाट एक हजार ४०९ घरपरिवारका आठ हजार १७ किसान प्रत्यक्ष लाभान्वित भएको सबडिभिजन सिँचाइ कार्यालयले जनाएको छ । नदी नियन्त्रणतर्फ १५ वटा कार्यक्रम सम्पन्न भएको र कूल खर्च रु चार करोड २३ लाख भएको छ भने कार्यालयको फर्निचर, मेसिनरी औजार, प्राविधिक उपकरणजस्ता सामग्री खरिदका लागि रु १६ लाख ८५ हजार खर्च भएको छ ।
पहिला–पहिला निर्माण भएको सिँचाइ संरचना विसं २०७२ को भूकम्पले क्षति पु¥याएको र वर्तमान अवस्थामा निर्माण भएका सिँचाइ संरचना दिगो एवं आम किसानमाझ लाभदायी हुँदै गएको बताउँदै जिल्ला समन्वय प्रमुख कुलप्रसाद भट्टले रसुवामा कार्यरत सिँचाइ सबडिभिजन कार्यालयमा कार्यरत प्राविधिकको कार्य प्रशंसनीय भएको जानकारी दिए । रासस
आचार्य प्रदीप/मध्यान्ह
बुटवल : संसदमा निर्णयार्थ पेश हुनुअगावै सत्ता पक्षले प्रदेश सभा बहिस्कार गरेपछि लुम्बिनी प्रदेशको बजेट अलपत्र परेको छ । बजेटमाथिको छलफल सकिएर सभामुखले निर्णयार्थ प्रक्रियामा प्रवेश गराउनुअघि सत्तापक्षले बैठक बहिस्कार गरेका छन् । बजेट पास गर्न सत्तारुढ दलसँग बहुमत पुग्ने नदेखिएपछि सत्तारुढ दलका सांसदहरु बैठक हलबाट बाहिरिएका थिए ।
त्यसअघि मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेलले बजेट पारित गर्न सहयोग गर्न विपक्षी दलहरुसँग अनुरोध गरेका थिए । एमाले प्रमुख सचेतक भूमिश्वर ढकालले पनि दलहरुबीच सहमति कायम गरी बजेट पारित गर्नका लागि छलफलका लागि समय मागेका थिए । त्यसका लागि विपक्षि गठबन्धनले सहमति दिन मानेनन् । त्यसपछि सत्तापक्षका सांसदहरु बैठक छाडेर बाहिरिएका हुन् ।
सदनमा बोल्दै प्रमुख विपक्षी दल नेपाली कांग्रेस संसदीय दलका नेता विरेन्द्र कनोडियाले सरकार अल्पमतमा रहेकाले बजेट अवैध भएकाले पारित नहुने बताएका थिए । विपक्षी गठबन्धन नेकपा (माओवादी केन्द्र), नेपाली कांग्रेस, जनता समाजवादीको उपेन्द्र यादव समूह र राष्ट्रिय जनमोर्चाले बजेटको विपक्षमा मतदान गर्ने निर्णय गरेका थिए ।
८३ सदस्यीय प्रदेश सभामा एमालेका ३८ र जसपाका तीनजना गरी ४१ जना सांसद छन् भने विपक्षमा नेपाली कांग्रेसका १९, माओवादी केन्द्रका सभामुख सहित १९, जसपाका ३ जना र राष्टिय जनमोर्चाका १ जना गरी ४२ जना छन् । आजको बैठकमा सत्ता पक्षका सांसद अजय शाही बिरामी भएर अनुपस्थित भएकाले सरकारको पक्षमा बहुमत नपुग्ने सत्तापक्षले देखेको थियो । सोही कारण सत्तापक्षाका सांसद वैठकबाट बाहिरिएको विपक्षी गठवन्धनले बताएको छ ।
उता मुख्यमन्त्री पोखरेलले बजेटमा सहमतिमा आउन आग्रह गर्दै आफूले विश्वासको मत लिने बताएका थिए । सदनमा उठेका प्रश्नहरुको जवाफ दिने क्रममा उनले विश्वासको मत लिन तयार रहेको भन्दै बजेटमाथि एकपटक छलफल गर्न आग्रह गरेका थिए ।
पोखरेलले भने, ‘विश्वासको मत लिन म तयार छु । त्यसपछि के गर्ने भन्ने कुरा हो, त्यसमा गम्भीर हुनुहोस् । अहिलेको सरकार १६८ को १ अन्तर्गतको हो । मत लिँदा २ अनुसार नभए ३ मा जान्छ । ३ बनाउने अवस्था नआएकै राम्रो । त्यसपछि उपधारा ५ मा गएर चुनावमा जानुपर्छ । त्यसमा मेरो रुची छैन ।’ उनले बजेटलाई असफल नगराउन विपक्षीलाई पटक–पटक आग्रह गरेका थिए ।
साउन १ गते अगावै वजेट पारित गरिसक्नुपर्ने संवैधानिक वाध्यता भएकाले सरकारलाई अब बजेट पारित गर्न संकट परेको छ । सत्तापक्षले बजेटमा प्रतिपक्ष सहमतिमा नआउँदासम्म सदन नचल्ने अडान लिएको छ । मुख्यमन्त्री पोखरेल प्रदेश सभाबाट बाहिरिइसकेपछि ५ बजे आधा घण्टाका लागि स्थगित भएको थियो ।
सत्तापक्षले बहिस्कार गरेपछि रोकिएको लुम्बिनी प्रदेश सभाको बैठक शुक्रबार दिउँसो १ बजेसम्मका लागि स्थगित भएको छ । सभामुख पूर्णबहादुर घर्तिको निर्देशन अनुसार सूचना टाँस गरी शुक्रबार १ बजेसम्मका लागि स्थगित प्रदेश सभा सचिवालयका सचिव दुर्लभकुमार पुन मगरले जानकारी दिए ।
८३ सदस्यीय प्रदेश सभामा अहिले नेकपा (एमाले)को पक्षमा तीन जना जसपाको महन्थ ठाकुर पक्षकासहित ४१ र विपक्षी गठबन्धनमा सभामुखसहित ४२ जना छन् । एमालेको सूर्य चिन्ह लिएर नवलपरासीको निर्वाचन क्षेत्र नं. १ (२)बाट निर्वाचित (हृदयेश त्रिपाठी) समूहका अजय शाही बिरामी परेको भन्दै अनुपस्थित भएपछि सरकारको बजेट पास नहुने देखिएको थियो । सत्ता पक्षले लामो समयदेखि सहमतिमै बजेट पारित गर्ने प्रयास गरेपनि अन्तिम समयमा आएर सरकार पक्षको प्रयास सफल हुन नसकेको हो ।
काठमाडौं : सरकारले कोरोनाविरुद्धको खोप खरिदका लागि स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलाई ५ अर्ब रुपैयाँको सहमति प्रदान गरेको छ । बुधबार सिंहदरबारमा पदभार गर्दै नवनियुक्त अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले कोरोनाविरुद्धको खोप खरिदका लागि स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलाई ५ अर्ब रुपैयाँको सहमति दिनेसम्बन्धी निर्णय गरेका हुन् ।
अर्थमन्त्री शर्माले कोभिड–१९ नियन्त्रण तथा रोकथामअन्तर्गत दायित्व व्यवस्थापनका लागि स्रोतको सुनश्चिततासम्बन्धी निर्णय गरेका हुन् ।
पदवाहालीपछि उनले कोरोना रोकथाम तथा नियन्त्रण र सबै नागरिकलाई कोरोनाविरुद्धको खोप निःशुल्क गर्ने सरकारको प्राथमिकता रहेको भन्दै त्यसका लागि दत्तचित्त भएर काम गर्न कर्मचारीलाई निर्देशन दिए ।
अर्थमन्त्री शर्माले कोरोनाले थिलोथिलो भएको अर्थतन्त्रलाई पुनरुत्थान गर्नुपर्ने अहिलेको आवश्यकता रहेकाले सरकार निजी क्षेत्रसँगसँगै अगाडि बढ्नुपर्ने बताए । गरीब, पछाडि परेका, सीमान्तकृत नागरिकको समस्या समाधान हुने गरी आर्थिक नीति बनाउनुपर्ने उनको भनाइ थियो ।
यसअघि शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको वर्तमान सरकारले मङ्गलबार सबै नागरिकलाई कोरोनाविरुद्धको खोप सुनिश्चित गर्ने पहिलो निर्णय गरेको थियो । सरकारले आगामी असोज मसान्तसम्म एक तिहाइ र चैत मसान्तसम्म खोप लगाउने उमेर समूहका सबै नागरिकलाई खोप दिने लक्ष्य लिएको छ ।
आचार्य प्रदीप/मध्यान्ह
बुटवल : लुम्बिनी प्रदेशमा पछिल्लो एक वर्षको अवधिमा २६ हजार बढी उद्योग थपिएका छन् । लुम्बिनी प्रदेश उद्योग, वन तथा वातावरण मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कअनुसार प्रदेशमा २६ हजार ३२९ वटा लघु, घरेलु तथा साना उद्योगहरु थपिएका हुन् ।
प्रदेशमा सबैभन्दा बढी साना उद्योग १३ हजार १६५ वटा दर्ता भएका छन् भने १३ हजार १५३ वटा घरेलु उद्योग दर्ता भएका छन् । यसैगरी ११ वटा लघु उद्योग दर्ता भएका छन् । विभिन्न ८ शीर्षकका उद्योगहरु मध्ये सबैभन्दा बढी कृषि तथा वन जन्य उद्योगहरुहरुमा आकर्षण बढी देखिएको छ ।
लुम्बिनी प्रदेशमा आर्थिक वर्ष २०७७÷७८ को तथ्याङ्कअनुसार १६ हजार ७६२ वटा कृषि तथा वन जन्य उद्योगहरु थपिएका छन् । यसैगरी एक वर्षको अवधिमा ४ हजार ८१ वटा सेवामूलक, २ हजार ८०६ वटा उत्पादनमूलक, १ हजार ८५४ वटा पर्यटन उद्योग, ५५२ उर्जामूलक उद्योग, १७४ वटा सञ्चार तथा सूचना प्रविधिसम्बन्धि उद्योग र निर्माणसम्बन्धि सय वटा उद्योग थपिएका छन् ।
लुम्बिनी प्रदेश उद्योग, वन तथा वातावरण मन्त्री कल्पना पाण्डेले लघु, घरेलु तथा साना उद्योगहरुलाई प्राथमिकतामा राखिएको बताइन् । रोजगार सिर्जना, उद्यम विकास तथा आर्थिक समृद्धिका लागि साना उद्योगहरुको विकासलाई प्राथमिकतामा राखिएको उल्लेख गरिन् । सोमबर मन्त्रालयले सोमबर बुटवलमा आयोजना गरेको पत्रकारसँग अन्तरक्रिया तथा सार्वजनिक सुनुवाई कार्यक्रममा बोल्दै मन्त्री पाण्डेले प्रदेशको उद्योगको विकाससँगै वन तथा वातावरण संरक्षणका क्षेत्रमा आवश्यक सुधारसहित कार्यक्रमहरु सञ्चालन गरिने बताइन् ।
कार्यक्रममा मन्त्रालयबाट भएका प्रगति प्रतिवेदन प्रस्तु गर्दै उद्योग, वन तथा वातावरण मन्त्रालयका प्रवक्ता दिपक ज्ञवालीले साना उद्योगहरुमा आकर्षण बढ्दै गएको बताए । पछिल्लो आर्थिक वर्ष २०७६÷७७ मा लुम्बिनी प्रदेशमा ४ हजार ५७८ लघु, घरेलु तथा साना उद्योग थपिएको जानकारी गराउँदै उनले यो वर्ष उद्योग दर्ताको संख्या करिब ६ गुणाले बढी भएको तथ्याङ्क प्रस्तुत गरे ।
गत वर्षको तुलनामा घरेलु उद्योगतर्फ दर्ता हुनेको संख्यामा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ । गत वर्ष ५ वटा मात्रै घरेलु उद्योग दर्ता भएका थिए । यसैगरी ४ हजार ५२८ वटा साना उद्योग र ४५ वटा लघु उद्यमहरु दर्ता भएका थिए । पछिल्लो आर्थिक वर्ष २०७५/७६ सम्मको तथ्याङ्कअनुसार लुम्बिनी प्रदेशमा ६६ हजार १६८ थिए भने गत वर्ष र यो वर्षमा थप भई ९७ हजार ७५ पुगेको छ । मन्त्रालयबाट भएका प्रगतिहरुको तथ्याङ्क प्रस्तुत गर्दै ज्ञवालीले पूँजीगत कार्यक्रमहरुतर्फ ९० दशमलव १५ प्रतिशत खर्च गर्न सफल भएको बताए । मन्त्रालयले आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा चालू खर्च बाहे विनियोजन भएको १ अर्ब ९७ करोड ६ लाख मध्ये १ करोड ७७ लाख ६४ हजार ६०० खर्च गर्न सफल भएको हो ।
मन्त्रालयबाट भएका कार्यक्रमहरु बारे जानकारी गराउन आयोजित अन्तरक्रिया कार्यक्रममा बोल्दै नेपाल पत्रकार महासंघ केन्द्रिय सदस्य भवानी पाण्डे, प्रेस चौतारी नेपालका सचिव भरत केसी, पत्रकार महासंघ लुम्बिनीका महासचिव विक्रम खड्का, महासंघ रुपन्देहीका अध्यक्ष रामराज पोखरेल तथा पूर्व उपाध्यक्ष दिनेश पाण्डेलगायतले बोल्दै क्रियाकलापहरुलाई थप पारदर्शी बनाउन सुझाब दिएका थिए । मन्त्रालयमा भए गरेका क्रियाकलापहरु जनताले सजिलै थाहा पाउने गराउनका लागि मिडिया मैत्री हुन सुझाब दिएका थिए ।
आचार्य प्रदीप/मध्यान्ह
बुटवल : कपिलवस्तु जिल्लाको सबैभन्दा ठुलो भन्सार कृष्णनगर भन्सार कार्यालयले चालु आर्थिक बर्ष २०७७/ ०७८ को हालसम्म लक्ष्यभन्दा १ सय ३ प्रतिशत बढी राजश्व संकलन गरेको छ । कोरोना महामारीबीच पनि कार्यालयले लक्ष्यभन्दा बढि राजश्व संकलन गर्न सो कार्यालय सफल भएको छ ।
सो कार्यालयले चालु आर्थिक बर्षमा ४ अर्ब ८९ करोड ३६ लाख ८६ हजार राजश्व संकलन गर्ने लक्ष्य लिएकोमा असार दोस्रो साता भित्रै ५ अर्ब बढि राजश्व संकलन भएको भन्सार कार्यलयका प्रमुख जर्नादन पौडलले मध्यान्हलाई जानकारी दिए । असार महिना अझै बाकी नै रहेकोले १ सय १० प्रतिशत बढिसम्म राजश्व संकलन हुने भन्लार प्रमुख पौडेलको ऑकलन छ ।
गत आर्थिक बर्षमा लक्ष्य नभेटाएको भन्सार कार्यालयले यस आर्थिक बर्षमा भने लक्ष्यभन्दा बढि नै राजश्व संकलन गरेको छ । गत आर्थिक बर्षमा ६ अर्ब १८ करोड ७७ लाख ६२ हजार रुपैया अर्थात ५९ दशमलव ७९ प्रतिशत मात्रै राजशव संकलन भएको थियो । जसमा कार्यलयमा जम्मा ३ अर्ब ६९ करोड ९८ लाख ५६ हजार राजश्व जम्मा भएको कार्यालय प्रमुख पौडेलले बताए ।
गत बर्षको तुलनमा यस आर्थिक बर्षमा राजश्व संकलनमा बृद्धि भएको कार्यालयले जनाएको छ । बर्षका असुलीको तुलना गर्दा ३५ प्रतिशत बढी राजश्व उठाउन सफल भएको भन्सार प्रमुख पौडेलले बताए । कोरोना महामारीमा गत बर्ष पूर्ण लक डाउनका कारण चैत्र र बैशाख महिनामा न्यून राजश्व संकलन भएका कारण लक्ष्यमा पुग्न नसकिएको उनले बताए ।
कृष्णनगर भन्सार कार्यालयबाट यस आर्थिक बर्षमा निर्यात तर्फ २९ करोड ३६ लाख ७६ हजार राजश्व संकलन भएको छ । आयातको तुलनामा निर्यात निकै कम रहेको कार्यालयले जनाएको छ । कृष्णनगर भन्सारबाट खोटो रोजिन, तार्पिन तेल, एसेन्सीयल आयल, वियर माल्ट, रुम स्प्रे तथा गन्ध हटाउने सामान, जडीबुटी, टिमुर, सुगन्ध, कोकिल, कुट्की लगातका सामग्री भारततर्फ निर्यात हुने कृष्णनगर भन्सार कार्यालयले जनाएको छ ।
Bagbazar Kathmandu
Phone : 014226366, 014228298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : [email protected]
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2021 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies