-भानु चन्द
कालिकोट जिल्ला रास्कोटको दुर्गम भेग, मेलापात गरी खाने बराल परिवारमा २०२५ सालमा जन्मिइन् लिला । बसन्त ऋतुको आगमनसँगै डाँडाकाँडा हरियाली हुँदा धर्ती टेकेकी लिलाको आगमनमा कयौं गाउँलेले जिब्रो टोके । लिलाकी आमालाई पनि सन्तान पाएकोमा खुशी लागेन । बरू आफ्नो सन्तानको रूपमा जन्मेकी लिलाको भविष्य सम्झेर उनी दुःखी भइन् ।
लिला जन्मिएपछि आमाले सुत्केरी स्याहारको सुविधा कहाँ पाउनु र ? छोरी पाएको भोलीपल्टैदेखि उनले मेला पात गरिरहिन् । खान लाउन अत्यन्तै दुःख थियो । बिहान खाए बेलुका खान नसक्ने अवस्था थियो । बनिबुतो गरेर अन्य पाँच सन्तानसँगै बराल दम्पत्तिले लिला पनि हुर्काए ।
लिला १५ वर्षकी हुँदा घरबाट ४ घण्टा टाढा पैदल दुरीमा रहेको रास्कोटको पाटडिलबाट बिहेको कुरा आयो । बराल दम्पत्तिले हुर्केकी छोरी लिलालाई सजिलै पराइको जिम्मा लगाए । लिला सुवेदी परिवारमा बुहारी भएर भित्रिइन् ।
खानलाउन दुःखै भएपनि आमाबुवाको लाड प्यारमा हुर्किएकी लिलाका लागि नयाँ घर असहज बन्यो । तर, २५ वर्षका लक्का जवान श्रीमानले भने उनलाई माया गरे । श्रीमानको मायाले लिलालाई ‘घर खान’ सजिलो भयो । श्रीमानले खेती किसानी गर्थे । उनी श्रीमानसँगै खेती किसानी र मेलापात गर्थिन् ।
विवाह गरेको तीन वर्षमा उनले पहिलो सन्तान जन्माइन् । १८ बर्षको उमेरमा छोरा जन्माएपछि परिवारमा खुशियाली छायो । छोरा नै जन्माएपछि श्रीमानको माया पनि बढ्यो ।
उनले डेढ/डेढ वर्षको फरकमा ७ सन्तान जन्माइन् । ‘सन्तान जन्माउँदा खेपेका पिडा महशुस गर्ने त्यो समय नै थिएन । अहिलेको जस्तो ख्याल कहाँ हुन्थ्यो र ? आइमाइको कामै बच्चा पाउने त थियो ।’ उनले त्यो समय सम्झिइन् । उनले पिडा खेपेर जन्माएका २ सन्तानले साथ छोडेर गए । अहिले पाँच सन्तानमा मात्रै उनको काखमा छन् । कमजोर आर्थिक अवस्थाका बाबजुद दुखजिलो गरेर छोराछोरी स्कूल पठाइन् लिलाले ।
आफ्नो जीवनकालमा कयौं दुःखका जंघार पार गरेकी लिला देशमा आएका कयौं राजनीतिक परिवर्तनकी पनि साक्षी हुन् । उनी जन्मेपछि नै पञ्चायती व्यवस्था, बहुदलीय ब्यवस्था हुँदै माओवादीको गृहयुद्ध चल्यो । सबैभन्दा बढी प्रभाव रहेको कर्णालीमा उनका छोराहरू पनि माओवादीका नारामा साथ दिन थाले । जताततै युद्ध र मृत्यु सामान्य बनिरहेको थियो । आफ्ना हुर्केका छोराहरूलाई पनि केही हुने हो कि भन्ने त्रासमा रहन्थे, लिला र उनका श्रीमान । ‘भाग्यले जितेको भनौं वा के भनौं । मेरा सन्तान चाहिँ सकुशल रहे ।’ लिला खुशी हुन्छिन् ।
माओवादी जनयुद्ध ताका नै लिलाका श्रीमानमा दमको रोग देखियो । उनलाई उकालो ओह्रालो गर्न असहज हुँदै गयो । गाउँघरमा गरिने उपचार लिलाले सकेजति गरिन् । अन्ततः उनी हारिन् । उनको सिँउदो पुछियो । २०६३ सालमा लिलाका श्रीमानले एक्लै छाडेर गए । ३५ वर्षको कलिलो उमेरमा पाँच सन्तानको जिम्मेवारी लिलाकै काँधमा आइपर्यो ।
एकल भएकी लिला हेर्दा राम्री थिइन् । बैशालु उमेरमै एक्ली भएकी लिलामाथि गाउँलेहरूकै गिद्दे नजर पर्न थाल्यो । त्यो बेला उनी एकदमै डराउथिन् । त्यो समय सम्झिदै लिला भन्छिन्, ‘म एक्ली हुँदा छोराछोरी हुर्काउन धेरै गाह्रो भयो । त्यो बेला खान लाउन त त्यति गाह्रो भएन । तर, दुनियाँले गिद्दे नजरले हेर्ने गर्थे । प्रतिवाद गर्दा कतिपयले गाउँ निकाला नै गर्नुपर्छ भन्थे । म धेरै डराउँथेँ ।’
अहिले लिलाका चार छोराले विवाह गरिसकेका छन् । दुइ नाती र चार नातीनी उनको काखमा लुटुपुटु खेल्दा उनी हर्षविभोर हुन्छिन् । दुःख गरी हुर्काएका सन्तानको खुशी देख्दा उनी आनन्द मान्छिन् । विवाह गर्न एक छोरी बाँकी छिन् । छोरीलाई भने धेरै पढाएर आफ्नो खुट्टामा उभिन सक्ने बनाउन मन छ लिलालाई ।
हजारौं हण्डर ठक्कर खाएकी लिलालाई अहिलेको समय निकै फरक लाग्छ । उनमा अहिले राजनीतिक चेत पनि बढ्न थालेको छ । अहिले उनी नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी एकीकृत समाजवादीकी क्रियाशील सदस्य छिन् ।
जीवनमा धैर्यता नै सबैभन्दा ठूलो रहेको उनको बुझाइ छ । भन्छिन्, ‘धैर्यता नै ठूलो रहेछ । मलाई गाउँलेले गाउँ निकाला गर्न खोज्दा पनि म हारिन । छोराछोरीका लागि मर्न तयार भएँ ।’
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies