–मेघराज भट्टराई
कुनै पनि मुलुक सुसम्पन्न बन्न त्यो देशको प्राकृतिक साधन स्रोतले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको हुन्छ । विश्वका सबैजसो देशहरू आफ्नो साधन स्रोतको प्रयोग गरेर नै आर्थिकरूपमा सम्पन्न बनेका छन् । तर, हामी अपार प्राकृतिक स्रोत साधनले धनी हुँदाहुँदै पनि सम्पन्न बन्न सकेनौ । अपार स्रोत साधनले धनी हुँदाहुँदै पनि किन हामी गरीब, अशिक्षित र बेरोजगार बन्नु परेको छ ? यसको जवाफ हाम्रो देशका राज्य सत्ता संचालकले सजिलै दिन सक्ने अवस्था छैन । यो प्रश्नको जवाफ खोजेर राष्ट्रलाई सबल बनाउन काम गर्ने व्यवस्था अब हरेक नेपालीको जिम्मेवारी हो ।
विश्व साम्राज्यवादी देशहरूले गिद्दे दृष्टि लगाएकै कारण सुडानमा अपार सुनखानी हुँदा हुँदै पनि भ्रस्टाचार, गरिबी, भोकमरी, हत्याहिंसा चलिरहेको छ । हिरा खानी भएका अफ्रिकन देशहरू आज पनि गरिबी भोकमरी चलिरहेका छन् । तर, ठीक यसैको बिपरित अरबियन देशहरू मरुभूूमिको वाबजुद आज पेट्रोलियम पदार्थको कारण आज संसार सामु अब्बल दर्जाको जनजीवन बाँच्न सफल भएका छन् । बिडम्बना, हाम्रो देशको अवस्था ठीक यसको बिपरित बनेको छ । हामी जलस्रोत, वन–जंगल, खर बनकसी, जडिबुटी आयुर्वेदिक औषधी, फलाम, तामा, कोइला, सुन, लिथियम, उरेनियम ढुंगाखानी हुँदा हुँदै पनि हामी गरीब बनेर देशको आधा जनसंख्या विदेशको कुल्ली बन्न विवश भएका छौं । आज पहाडका सुन्दर बस्ती गाउँ घर खण्डहर भएका छन् । गाउँमा मलामी छैनन्, विश्वविद्यालयमा विद्यार्थी छैनन् । देश आज अधोगती तिर हिँडेको छ । यसको कारण ठीकसँग नखोजेर उपरी संरचनामा मात्र हेरियो र जुन तन्त्र आए पनि राष्ट्र झन् पछि झन् गरीब हुँदै गयो । यहाँका युवा शक्ति जसले यो देशको प्राकृतिक साधन स्रोतको उत्खनन् गरेर राष्ट्रिय पुँजीको विकास गर्न लाग्नुपथ्र्यो, यसमा राष्ट्रले नै अग्रिम भूमिका खेल्नुपथ्र्यो तर, भएका उद्योगधन्दा कलकारखानालाई अझ परिस्कृत गरेर संचालन गर्नुपथ्र्यो, त्यसो गर्न केले रोक्यो ? यो विषयमा हामी कहिलै गम्भिर भएनौ ।
हामीसँग कागज कारखाना थियो, चुरे वनको वनकसी(खर)बाट पर्याप्त मात्रामा आफ्नो देशको लागि मात्रा नभएर छिमेकी देशहरूको लागि कागज उत्पादन गर्न सकिन्छ । ६५ प्रतिशत कागज स्वदेशी उत्पादनबाट चलेको गैंडाकोटमा रहेको भृकुटी कागज कारखाना बन्द भएको छ । यसमा बर्सेनी त्यो कारखानाको लागि चाहिने बनकसी डढेलो लागेर वनजंगल विनाश भएको छ । वनमा रहेका वन्यजन्तु मरेका छन्, गाउँ बस्तिमा पसेर मानव जीवन नै संकटमा पार्ने गतिविधि भएका छन् ।
आज वातावरण प्रदुसीत भएको छ । गर्मी बढेको छ, वर्षा हुन छोडेको छ । आर्थिकरूपमा हामीलाई ठूलो घाटा भएको छ । नेपालमा प्रतिदिन १४०टन कागज आवश्यक हुने गरेको तथ्यहरूबाट देखिन्छ । यसको कच्चा पदार्थ नेपालभित्रै छ, तर यसको लागि चाहिने केमिकल भारतबाट ल्याउनुपर्छ । प्रत्येक महिनामा नेपालमा १५ अरबको कागज आउँछ । कुनै समय नेपालबाट कागज निर्यात हुन्थ्यो, बंगालादेश, इन्डोनेसियाले आफ्नो नोट छाप्न नेपालको भृकुटी कागज कारखानाको कागज लगेको इतिहास छ ।
यस्तै, नेपालले तीन खर्ब ५३ अर्बको पेट्रोलियम पदार्थको आयात गरेको छ । यो सबै पैसा भारत जाने गरेको छ । खुल्ला बजारकै कारण भारतको लागि नेपाल तरकारी फलफूल खाद्यान्नको बजार बनेको छ । हामीसँग प्रसस्त जल सम्पदाहरू छन् तर, त्यो सबै भारतको कब्जामा छन् । गण्डकी, कोशी, कर्णाली, महाकाली, अरुण जस्ता ठूला जलाधार भएका हिमालदेखि बगेका नदी भारतको कब्जामा भएकै कारण हाम्रा जमिन बाँझा बनेक छन् । यसबाट हाम्रो कृषि क्षेत्र र योसँग जोडिएको पर्यटन क्षेत्रको विकासमा बाधा परेको छ ।
भारतबाट आउने औषधिको परिणाम हे¥यौं भने चकित पर्ने देखिन्छ । हाम्रो देशमा औषधि बनाउने जडिबुटी प्रसस्त छन् तर, त्यसको प्रशोधन गर्ने कारखाना हामीसँग छैन । जसको कारण चोरी निकासी हुने, कुहेर जाने, डढेलो लागेर खरानी बन्ने गरेको धेरै उदाहरण छन् । हाम्रो देशका उद्योग कलकारखाना भारतीय व्यापारीहरूले किनेर, उत्पादन बन्द गरेर, कारखाना भएको जमिन प्लटिङ्ग गरी, बिक्री गरेको उद्योगमा भएका मेसिनहरू भारतमै लगेर उतै चलाएको कुरा बाँसबारी छाला तथा जुत्ता कारखानाको मेसिनहरू भारतको उत्तर प्रदेशमा रहेको शहर कानपुरमा रहेको छालाजुत्ता कारखानाले प्रमाणित गर्दछ । कुनै समयमा २०हजार किलोमिटरको ग्यारेन्टि दिएको गोरखकाली रबर उद्योगले बनाएको गोरखकाली टायर आज कथा जस्तो भएको छ । दाङको देउखुरी बाँके बर्दिया कैलाली कञ्चनपुरमा कपास खेती गर्ने किसान कता गए ? यहाँको कपासबाट उत्पादित कपडा उत्कृष्ट थियो । बुटवलको धागो कारखाना बन्द भएको छ ।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले अब सरकारले उद्योग चलाउन नसकेको कुरा स्वीकार गर्दै नेपाली सेनालाई उद्योग चलाउन दिनुपर्ने कुरा सार्वजनिक गरेका छन् । सरकारले उद्योग चलाउन नसक्नुको कारण के होला ? यहाँसम्म नेपालमा हुने गरेको भ्रष्टाचारमा संलग्न व्यक्तिलाई कारबाही गर्न लाग्दा कारबाही गर्न नसक्नुको कारण पनि हामीले खोज्न जरुरी छ । यो सबैको पछाडिको कारण यहाँको राज्य सत्तामा भारतीय दलालहरूको माइक्रो म्यानेजमेन्ट हुनु हो । अलिकति तलमाथि भयो भने भारतले धम्क्याउने नाकाबन्दी गर्नेसम्म पुगेको इतिहास साक्षी हाम्रो सामु छ ।
हामीले यति ठूलो क्षति भोग्नु परेको छ कि आज देशमा युवाहरूले आफ्नो देशप्रति गर्व गर्न छोडेर विदेश पलायन भए । यसको प्रमुख कारण बाह्य हस्तक्षेप नै हो । दुधजन्य पदार्थ, तरकारी, फलफूल, चामल, मकै, गहुँ, तोरी सबै हामीले उतैबाट किन्नुपर्ने अवस्थाको कारण यो खुल्ला सिमाना र भारतकै आयातकै कारण भएको हो । यहाँ उसले तलब दिएर आलु बेच्ने मान्छे राखेको छ, अरु को त कुनै छोडौ ।
यहाँबाट पानी र गिट्टी–बालुवा मात्रै होइन जडिबुटी पनि सित्तैमा भारत जाने गरेको छ । विषादीयुक्त तरकारी तथा फलफूल हामीले दैनिक किन्नुपर्छ । यस्तो बाध्यता छ कि प्रधानमन्त्रीले रोक्न खोजे सरकार ढल्छ । आखिर कहिलेसम्म हामी भारतको दादागिरी सहने हो ?
हामीसँग खनिज पदार्थ प्रशस्त छन् । फलाम, सुन, तामा, कोइला, लिथियम, युरेनियम जस्ता खानी उत्खनन गरेर नेपालको अर्थतन्त्रमा छलाङ मार्ने कार्य किन गर्न सकेका छैनौ ? आज सरकारले भारतसँग १० वर्षमा १० हजार मेघावाट बिजुली भारतसँग बिक्री गर्ने सम्झौता गरेको छ । बिजुली उत्पादन गर्ने खोला भारतीय कम्पनीहरूको कब्जामा छन् । हाम्रो देशमा हुम्ला जुम्लाको कुरा छोडौं, रोल्पा, सल्यान, प्युठान, दाङकै कतिपय गाउँपालिकाका वडाहरू अन्धकारमा छन् । जहाँ भारतसँग सीमाना जोडिएका गाउँ अन्धकारमा छन्, न पानी छ, न बिजुली नै । हामीले भारतसँग साँढे तीन खर्बको पेट्रोलियम पदार्थ किनेका छौं, हामीले बिजुली बिक्री गरेर धनी बन्ने भुतलाई हटाएनौं भने हामी कहिलै सम्पन्न बन्न सक्ने छैनौ ।
हामीले पहिले हाम्रो देशका दुरदराज गाउँ बस्तीमा विद्युत पु¥याउनु पर्छ, चुला चुलामा विद्युतीय चुलोको पहुँच बनाउनुपर्छ, ठूला–ठूला पहाडी बस्तिमा रोपवेको व्यवस्था गर्नुपर्छ, पेट्रोलियम पदार्थको न्यूूनिकरण गर्दै जानु नै हाम्रो लागि राम्रो हुनेछ । नागरिकले आफ्नो स्थानीय उत्पादनबाट प्रशस्त आम्दानी गर्न सक्ने गाँजा खेती लागु औषधिको नाम दिएर बन्द गरिएको छ । गाँजाबाट कपडा, तेल, साबुन, क्रीम, झोला, जुत्तालगायत बन्छ । जुन निकै उत्कृष्टको रुपमा हेरिन्छ । तर, यहाँ गाजा उत्पादनलाई वैद्यानिक गराउने र ठूलो परिणाममा उत्पादन गरेर प्रशोधित गर्दै निर्यातको व्यवस्था गर्न कसले रोकेको छ ? त्यसको लागि हामीले राज्य सत्ताको आमुल परिवर्तन गर्ने दीर्घकालिन लक्ष्य राख्नुपर्छ । यहाँको विदेशीको तलब भत्ता र नेपाली तलब खाने कर्मचारीतन्त्रको जग भत्काएर नयाँ शीराबाट जग बसाल्नु नै हाम्रो राष्ट्रको सबलिकरणको बाटो हो ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies