–शम्भूू कट्टेल
धेरैजसो मानिसहरू भ्रष्टाचार भनेको मानवीय लोभले सिर्जना गर्ने प्रवृत्ति भएकोले सो लोभ नहटेसम्म भ्रष्टाचार हट्दैन भन्ने सोंच्दछन् । यो सोंचाइ गलत नभए पनि पूर्ण भने छैन किनकि यसले लोभको स्रोत र निराकरण बताउँदैन । झलक्क हेर्दा, भ्रष्टाचारको स्रोत लोभ भन्ने देखिए पनि त्यो लोभ नै किन जन्मिन्छ भन्ने खोतल्नु पर्ने हुन्छ । लोभ अन्तरमनको दानवी प्रवृत्ति हो र सो दानवी प्रवृत्ति पनि सामाजिक परिवेशको उपज हुन्छ । त्यो सामाजिक परिवेश व्यक्तिले पाएको शिक्षा, संगत, र उसले भ्रष्टाचार गर्न पाएको मौकामा भरपर्छ ।
भ्रष्टाचार गर्न नसक्नेलाई सिल्ली सोंच्ने परिवेश, ठूला भनिएकाहरू भ्रष्टाचारमा लिप्त देखिनु, संविधान ऐन कानूनहरूले भ्रष्टाचार गर्न सम्भव पार्नु, भ्रष्टाचार गर्ने मौका जुट्नु र भ्रष्टाचार मात्रै उसको आवश्यकता टार्ने बाटो हुनु जस्ता पक्षहरूले भ्रष्टाचार बढ्छ । यसको उपचार यी सबै पक्षहरूको सम्बोधनमा छ । अकूत निजी सम्पत्ति जोडेर समाजमा पराक्रमी र पुरुषार्थी देखिने परिवेशले पनि भ्रष्टाचार बढ्ने स्वतः सिद्ध छ ।
उपरोक्त पक्षहरूको स्थायी निराकरणको लागि नयाँ आर्थिक–राजनीतिक संरचना वा व्यवस्था आवश्यक हुने भए पनि अस्थायीरूपमा तुलनात्मकरूपले कम लोभी व्यक्तिहरूको चयन, भ्रष्टाचारको विरोधमा कडा नियमकानून र कार्यान्वयन र नैतिक शिक्षाहरू र जीवनका न्यूूनतम आवश्यकताहरू समाजले पूरा गर्ने अवस्था भएमा भ्रष्टाचार केही घट्ने सम्भावना देखिन्छ । यसको लागि पनि सही राजनीतिक नेतृत्व आवश्यक हुने कुरा टी.आई. को सुझावले देखाएको छ ।
भ्रष्टाचारविरुद्ध काम गर्ने संस्था ट्रान्परेन्सी इन्टरनेशनलको अध्ययनले यस वर्ष पनि नेपाललाई अत्यधिक भ्रष्टाचार हुने देशहरूको ताँतीमा राखेको छ । सँगै उसले भ्रष्टाचार घटाउनका लागि उसले केही सुुझाव पनि दिएको छ । जसलाई यहाँ उल्लेख गरिएको छ ।
– राजनीतिज्ञहरूमाथिको भ्रष्टाचार मुद्दामा निष्पक्ष फैसला वा कारबाही हुनुपर्ने,
– सार्वजनिक पद धारण गरेकाहरूको सम्पत्ति जाँचको नीति कार्यान्वयन हुनुपर्ने,
–मन्त्रिपरिषद्को निर्णयको कवचबाट हुने भ्रष्टाचारमा छानबिन गर्न नपाइने व्यवस्थाको अन्त्य हुनुपर्ने
सो रिपोर्टमा यसको उपचार राजनीतिक नेतृत्वको इच्छाशक्तिमा छ भनिएको छ । उपरोक्त तीनवटै विषयहरूले भ्रष्टाचार सरकार स्वयम्ले पालेको अर्थात् राजनीतिक नेतृत्वले वा उसले बनाएको सरकारले योजनाबद्धरूपले भ्रष्टाचार गर्ने ठाउँ राखेको सिद्ध हुन्छ र यसको हल गर्न राजनीतिक नेतृत्वको परिवर्तन जरुरी देखिन्छ । र, सो परिवर्तन पनि बिशाल जनदबावबाट मात्र सम्भव हुन्छ । यस्तो भट्टीमा खारिएको व्यक्तिहरू अरुभन्दा कम लोभी हुने सम्भावना हुने भएकोले त्यस्ताहरूको सरकार अरुभन्दा कम भ्रष्टाचारमा डुब्ने आशा गर्न सकिन्छ ।
उपरोक्त पक्षहरू सबैको धेरथोर उत्तिकै हात भए पनि भ्रष्टाचार गर्नै नपर्ने परिवेश निर्माण गर्नु सबैभन्दा दिगो समाधान हुनसक्छ । सबैलाई चाहिने साधन स्रोतहरू पर्याप्त जुटेमा कसैलाई पनि भ्रष्टाचार गरी गरी आवश्यकता पूरा गर्ने मन उठ्दैन होला । सबैलाई चाहिने साधन स्रोतहरू पर्याप्त जुट्ने र उपभोगको प्रतिस्पर्धाको भोक नजाग्ने ‘रामराज्य’ भनेको साम्यवाद नै हो, जुन समाजवादले मात्र जन्माउन सक्दछ । हाम्रो समाजमा समाजवाद पनि जनताको जनवाद वा नयाँ जनवादपछि मात्र सम्भव हुन्छ ।
यो सरकारमा जनताको नियन्त्रण हुने जस्तो नयाँ राज्य प्रणालीमा हरेक परिवारले न्यायोचित हिसाबले मात्र आम्दानी तथा खर्चहरू गर्न पाउने, ती कुराहरू पारदर्शी हुनपर्ने र त्यसैअनुसारको न्यायपूर्ण कर, नाफा, पारिश्रमिक र उपभोग प्रणाली कायम हुने अर्थ–राजनीतिक प्रणाली जरुरी हुन्छ । यस्तो अर्थ–राजनीतिक प्रणालीको स्थापना ठूलै राजनीतिक उथलपुथल वा क्रान्तिबाट मात्र सम्भव हुन्छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies