-भावना अवस्थी
नेपालमा पञ्चायती व्यवस्थाको अन्तिम समय थियो । देशमा पञ्चायती व्यवस्थाविरुद्ध आवाज चर्को सुनिन्थे । मध्य नेपालको गुल्मीको साविक जुभुङ गाविस एकमा २०४४ सालमा मिना जन्मिइन् । ग्रामिण जिवनमा बनिबुतो गरेर खानुपर्ने अवस्थाको परिवारमा जन्मेकी मीना विद्यालय जाने अवसरबाट बञ्चित हुनु परेन ।
उनको परिवारले उनलाई विद्यालय जाने छुट दियो । घरायसी काम र टाढाको विद्यालय जाँदा उनी रमाइलो नै मान्थिन् । साथीसँगीबीच रमाइ रहेकी थिइन् । २०५२ पश्चात् माओवादी बिद्रोह सुरु भयो । तत्कालीन बिद्रोही माओवादीले घरघरबाट उमेर पुगेका युवाहरू आफुसँगै लैजान थाले । त्यही डरले मिनालाई उनका दाजुले काठमाडौं पुर्याए । काठमाडौं आएपछि कक्षा ७ मा पढ्दै गरेकी मिनाको पढाइ पनि रोकियो ।
काठमाडौंमा आफन्तकोमा बसेकी मिनाका संघर्ष सुन्दा मात्र पनि अत्यास लाग्छ । उनले त्यो समयदेखि नै कहिले अर्काको घरमा काम गरिन् त कहिले चिया बेचिन् । त्यही संर्घर्षबीच १५ वर्षकै उमेरमा सवारीचालक हरि चन्द ठकुरीसँग विवाह भयो । त्यसपछि उनको जिवनमा झनै दुःख थपिए ।
त्यही दुःखले हो, उनमा स्ववलम्वी र आत्मनिर्भर बन्ने सपना पलाएको । विवाह भएको डेढ वर्षपछि १८ कात्तिक २०५८ मा उनले जेठो छोरो पुजललाई जन्म दिइन् । काममा निस्किएका श्रीमानको कोठामा फर्किने समयको ठेगान हुदैनथ्यो । कहिलेकाहीँ त हप्ता दिनसम्म पनि कोठामा फर्कंदैनथे । त्यसमाथि श्रीमानको कमाईले दैनिकी चलाउनै नपुग्ने उनी सम्झिन्छिन् । श्रीमानको तलब पाँच हजार थियो । त्यसले कोठा भाडा मात्रै हुन्थ्यो बच्चाहरुको खर्च खान लाउन केही नपुग्ने हुन्थ्यो ।
यो अवस्थासँग जुध्न बाटोमा बसेर सेकुवा पोलेको अनुभव पनि छ, उनीसङ्ग । मिनाले २०६३ असारमा उनले दोस्रो सन्तान जन्माइन् । घरखर्च जुटाउन सुत्केरी अवस्थामा पनि उनी अर्काको घरमा काम गर्न जान्थिन् ।
मीनाले सुत्केरी अवस्थामै २०६३ असोजमा ड्राइभिङ सिक्ने सोच बनाइन् । श्रीमानलाई ड्राइभिङ सिक्छु भन्दा श्रीमानको साथ नपाएपछि तीन महीने शिशु र पाँच वर्षे छोरालाई कोठामा छाडेर तीन महीनासम्म लुकेरै दैनिक चार घण्टा ड्राइभिङ सिकिन । २०५९ सालमा आफन्त पर्ने हजुरआमाबाट साढे २ लाख र फाइनान्सबाट साढे ३ लाख रुपैयाँ ऋण लिएर एउटा पुरानो टेम्पो खरीद गरिन् ।
यो उनको आत्मनिर्भर बन्ने पहिलो यात्रा थियो । बिहान ३ बजे बच्चालाई खाना बनाएर दिनभर टेम्पो चलाउँथिन् । मीना निस्किदा आँखाभर आँशु बोकेर निस्किने कुराले उनलाई अझै दुख्छ । हिड्थिन् टेम्पो चलाउन । टेम्पो चलाउन थालेको ६ महिनापछि मात्रै उनका श्रीमानले यसबारे थाहा पाए । त्यसपछि भने श्रीमानको साथ पाएको मिना सम्झिम्छिन् ।
महिलाले चलाएको टेम्पो हेर्ने मानिषहरु धेरै हुन्थे रुदै टेम्पो चलाएकी छिन् । हेर्नेदेखि शरीरमा टाँसिन र छुन खोज्ने यौन हिंसाको पनि उनले सामना गर्नुपरेको छ । ‘अहिले पो उमेर भयो, काली भए त्यतिबेला त भर्खरको उमेर त्यहिमिाथ म एक्टिभ पनि थिए, सप्पैले आँखा लगाउथे’ उनी भन्छिन् ‘एकैजना प्यासेन्जर दिनभरी नै गाडीबाट झर्दैनथ्यो । कोठामा जाँदा पनि अरु ड्राइभर दाजुभाईलाई भनेर पुर्याइ माग्नुपथ्र्यो ।’
उनले टेम्पो किन्दाको ऋण चुक्ता गरिन । फेरि ६ लाख ऋणमा अर्को टेम्पो किनेर एकजना ड्राइभर राखिन् । यसरी नै २०६६ सालसम्म पाँच वटा टेम्पो जोडिसकेकी उनले अर्को वर्ष चार वटा टेम्पो बेचेर माइक्रोबस चलाइन् । माइक्रो बसबाट भने उनले सफलता पाइनन् । उनले ऋण तिर्न बस नै बेच्नुपर्यो । त्यसपछि ट्याक्सी चलाउन थालिन् ।
आफुजस्तै समस्यामा परेका महिलालाई नि शुल्क ड्राइभिङ सिकाउन थालिन् । उनले निशुल्क ड्राइभिङ सिकाएको केही समयपछि विभिन्न संघ सस्थाहरुबाट आएको सहयोगले नै उनले सयौं जनालाई ड्राइभिङ सिकाइन् ।
२०७६ मा उनलाई आपत आइलाग्यो । उनको ठुलो छोरा मोटरसाइकल दुर्घटनामा परे । उनै बच्चाको स्याहारमा मीनाका २ वर्ष बिते । त्यो दुई वर्षले मिनालाई झन धेरै दुःख भोग् गर्न सिकायो । सन्तानका दुःख आँखै अगाडि देख्दा उनलाई झनै ठूलो पीडा बोध भयो ।
कति महिना उनले रोएरै बिताइन् । त्यो समय सम्झेर मीना भन्छिन्, ‘म महिला भएर दुःख त झेलेकै थिए । तर आफ्नो सन्तान आँखै अगाडि महिनौंसम्म अचेत रह्यो । त्यो पीडा शब्दमा बयान गर्नै सक्दिन ।’ मीनाको आत्मविश्वास र ममताले छोरा पुजल ६ महिना कोमामा रहेर पनि ब्युतिए । तर पुरानै अवस्थामा भने फर्किन सकेका छैनन् ।
अहिले पनि मीनाको संघर्ष उस्तै छ । तर दैनिकी फेरिएको छ । उनले कयौं महिलालाई आत्मनिर्भर बनाएका कुरा बाहिरिएपछि २०७९ को निर्वाचनमा नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टीले मीनालाई सामुपातिक सांसदको टिकट दियो ।
पार्टीले नै न्यूनतम मत ल्याउन नसकेपछि सांसद बन्ने उनको सपना पुरा भएन । त्यसपछि भने उनी राजनीतिमा सक्रिय छिन् । भन्छिन्, ‘सफलता त महसुश गर्ने कुरा हो । राजनीतिमा मेरो पहिलो खुट्किलो थियो । मैले धेरै सिकेँ त्यसैले म सफल नै भएँ । समाज परिवर्तन र महिलाको आत्मनिर्भरताको विषयमा म सधैं सक्रिय रहनेछु ।’
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies