-देबका काप्री
लघुवित्त संस्थाको स्थापना नै ग्रामीण भेगका पिछडिएको माहिलालाई साक्षर बनाउने र वित्तीय संस्थासँग जोड्नेगरी स्थापना भयो । पहुँच नभएका, पैसा नभएका, तर काम गर्ने क्षमता भएको व्यक्तिलाई केही लगानी गरेर आत्मनिर्भर बनाउनु संस्थाको मुख्य उद्देश्य हो । लघुवित्त संस्थामा हाल महिला कर्मचारी पुरुष कर्मचारी भन्दा धेरै रहेको पाउन सकिन्छ ।
लघुवित्त क्षेत्र महिलाको लागि भएकाले कुनैपनि एक महिलाले अर्को महिलासँग खुलेर कुरा गर्न सक्ने भएकाले लघुवित्त संस्थाहरुले महिला कर्मचारीलाई बढवा दिदै आएका छन् । कुनैपनि ग्रामिण भेगका महिलाले महिला कर्मचारीसँग जसरी पुरुषसँग नजिकिन सक्दैनन् ।
अहिले लघुवित्त क्षेत्रलाई हेर्ने हो भने महिलाको नेतृत्वबाट चलेको संस्था निकै सफल भएको पाइन्छ । महिला कर्मचारीले सदस्य महिलाको भावना बुझ्ने भएकाले लघुवित्त क्षेत्रमा महिला कर्मचारीको भूमिका निकै महत्वपूर्ण रहेको हुन्छ । महिला कर्मचारीहरुको माग बढी हुने गर्छ । महिलाहरुसँग ग्रामिण भेगका मानिसहरु छिट्टै मेलमिलाप हुँने हुँदा महिला कर्मचारीको माग उच्च रहन्छ । महिला कर्मचारीलाई लघुवित्त क्षेत्रमा काम गर्दै जाँदा विभिन्न चुनौतिहरुको पनि सामना गर्नुपर्ने हुन्छ ।
नेतृत्वको चुनौती
लघुवित्त संस्थामा काम गर्दै गर्दा महिला कर्मचारीहरु अफिसमा भन्दा फिल्डमा जानुपर्ने हुँदा केही समस्या भने सिर्जना हुने गरेको साधना लघुवित्त वित्तीय संस्थाकी महाप्रबन्धक सरिता ढकाल बताउँछिन् । उनले समाजले महिला कर्मचारीलाई हेर्ने दृष्टिकोण उस्तै रहेको कारण महिलाहरुले लघुवित्त क्षेत्रमा खुलेर काम गर्न नसकेको उल्लेख गरिन् ।
उनले महिलाहरुलाई दमन गर्ने र हेप्न खोज्ने प्रवित्तिको अन्त्य तत्काल गर्न आवश्यक रहेको पनि बताएकी छिन् । उनको अनुसार लघुवित्त क्षेत्र महिला कर्मचारीको लागि निकै राम्रो भए तापनि महिलाको समस्याको बारेमा केही सोचेको छैन । उनले महिलाको लागि कुनैपनि सुविधा नभएको भन्दै महिला कर्मचारीलाई यो फिल्डमा केही चुनौति सामना गर्नुपर्ने भएको बताइन् । उनकाअनुसार फिल्डमा जानेक्रममा कतिपय कर्मचारी रेपमा समेत परेको घटनाहरु पनि बाहिरीरहेका छन् ।
ढकालले लघुवित्तको अफिसको समय पनि लामो हुँदा महिला कर्मचारीले सास्ती भोग्नुपरेको उल्लेख गरिन् । उनले समयका कारण पनि कतिपय कर्मचारीले जागिर त्याग्न परेको उल्लेख गरिन् । उनले लघुवित्त क्षेत्रले महिलालाई प्रोत्साहन गर्ने काम नगरेको बताए । हाल नेपालमा ५७ वटा लघुवित्त संस्था हुँदा पनि ३÷४ वटा लघुवित्त संस्थामा मात्रै महिला सीईओ रहेका छन् ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थामा नै हेर्ने हो भने महिलाको नेतृत्व कमै हुने गरेको ढकाल सुनाउँछिन् । उनले लघुवित्त क्षेत्रमा सीईओ बन्न सक्ने क्षमताका महिलाहरु भए तापनि केही व्यक्तिले ‘महिलाले सीईओ चलाउन सक्छ र’ भन्ने कुराले गर्दा सतहमा आउन नसकेको बताइन् ।
त्यस्तै लघुवित्त बैंकर्स संघका पुर्व अध्यक्ष प्रकाशराज शर्मा २०४९ साल र हाललाई नियाल्दा लघुवित्तमा महिला लघुवित्तकर्मीको संख्या ५० प्रतिशतले बढेको बताउँछन् । २०४९ सालदेखि महिलाहरुको लघुवित्त क्षेत्रमा प्रवेश भएको पाइन्छ । उनले सुरुमा लघुवित्तमा महिलाहरुको प्रवेशको मुख्य कारण पनि लघुवित्त क्षेत्रले महिला समुदायमा काम गर्नु हो ।
सुरुको चरणमा महिलाहरु फिल्डमा जाने भिजिटर मात्रै थिए भने हालसम्म आइपुग्दा भने ब्रान्च व्यवस्थापकदेखि सीईओ पदसम्म पनि महिलाहरुलाई देख्न सकिन्छ । उनले सुरुमा महिलाहरुलाई समाजले हेर्ने दुष्टिकोणले भने केही समस्याहरु सिर्जना गरेको बताए ।
उनले कतिपय ठाउँमा भने महिलाको क्षमताको कदर नभएको पनि उल्लेख गरे । शर्माकाअनुसार महिलाहरुलाई फिल्डमा गएर काम गर्दा सुरक्षाको अभाव भने खड्किएको छ । उनले महिलाहरुका लागि पहिले तलब सुविधाहरुमा पक्षपात भए तापनि हाल भने त्यस्तो नहुँने गरेको बताए ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies