-कमला अवस्थी
दुई दशकअघिसम्म नेपाली समाजमा महिलाको पर्याय चुलोचौको नै थियो । समाजले महिलालाई बच्चा जन्माउने र घर धान्ने ‘जात’का रुपमा हेर्थे भने पुरुषले आम्दानी गर्न बाहिर जानुपथ्र्यो । अहिले समय फेरिएको छ । महिलाहरू पनि पढाइ, रोजगारीका सिलसिलामा घर छाडेर शहर र देश छोडेर संसार पुग्न थालिसकेका छन् ।
चालु आर्थिक वर्षको आठ महिनाको अवधिमा २९ हजार ७३६ जना महिला रोजगारीका सिलसिलामा विदेश गएका छन् । यी मध्ये अधिकांश महिला खाडी मुलुक कतार, साउदी अरब, मलेसिया साइप्रस ओमान लगायत पुगेका छन् । रोजगारीका सिलसिलामा विदेश पुगेका यी तथ्यले पछिल्लो समय महिलाहरू आत्मनिर्भर बन्दै आर्थिक रुपान्तरणको दिशामा लम्केको स्पष्ट हुन्छ ।
महिलाहरू रोजगारका लागि मात्रै होइन, पर्यटन, अध्ययन, स्थायी÷अस्थायी बसोबास, सेमिनार, स्वास्थ्य उपचार, ब्यापार, भ्रमण, खेलकुद लगायत अन्य १६ वटा शीर्षकमा देश विभिन्न देश गएको तथ्याङ्कले देखाउँछ । अध्यागमन विभागले सन् २०२३ मा सार्वजनिक गरेको तथ्यांअनुसार एक वर्षभित्र १६ लाख मानिस बाहिरिदा महिलाको संख्या ४ लाख ३२ हजार ५८४ छ ।
संसारका विभिन्न देशमा पुगेका महिलाहरूले समाज र आर्थिक रुपान्तरणमा महत्वपूर्ण भुमिका खेलिरहेका छन् । नेपालको अर्थतन्त्रमा विदेशमा काम गरेर नेपाल पठाएको रेमिट्यान्सको योगदान उच्च छ । यसरी नेपाल भित्रने कुल रेमिट्यान्समा मध्ये करिब ११ प्रतिशत महिलाको योगदान रहेको तथ्यांकले देखाउँछ । पुरुषसँगै महिलाहरूले पनि विदेशमा कमाएको रकमबाट परिवारको शिक्षा, स्वास्थ्य तथा आर्थिक स्तर बृद्धिमा समेत योगदान पुगेको छ । घरेलु उद्योग खोलेर आफ्नो परिवार तथा समाजमा केही योगदान दिने काममा समेत महिलाको वैदेशिक रोजगारीले सघाएको छ ।
सीप सिक्नमा जोड !
वैदेशिक रोजगारीका सिलसिलामा जाने क्रम बढे पनि सीप सिकेर जानेहरू भने अत्यन्तै कम देखिएका छन् । पछिल्लो तथ्यांकअनुसार रोजगारीका लागि विभिन्न देश जाने महिला कूल महिला श्रमिक मध्ये ५८ दशमलव ८४ प्रतिशत त कुनै सीप विनै विदेश गएका छन् ।
उच्च दक्षता भएका महिलाको संख्या ०.०६ प्रतिशत मात्र रहेको तथ्यांकले देखाउँछ । यसरी महिला श्रमिक तालिम प्राप्त, अनुभवी र सीपयुक्त नहुँदा एउटा कामका लागि स्वीकृति लिएर अर्कै कामका लागि अर्को कुनै देशमा जानुपर्ने अवस्थामा पनि रहेका छ । जसका कारण महिलाहरू बढी हिंसामा पर्ने गरेको पनि देखिन्छ ।
महिलाहरू वैदेशिक रोजगारीमा जाँदा प्रायः घरेलु कामदारका रूपमा त्यहाँ जाने गरेको पाइन्छ । त्यसरी गएका महिलाहरूमध्ये कतियपयले घरेलु हिंसा र यौनहिंसाको सिकार हुनुपरेको पनि विभिन्न तथ्यांकले देखाउँछ । यति मात्रै होइन, वैदेशिक रोजगारीमा जाने महिला कामदारलाई मालिकहरूले मानसिक र शारीरिक यातना दिने गरिएकाविषय पनि बेलाबेला सार्वजनिक भइरहन्छन् । उनीहरूले रातदिन काम गरेर पनि उनीहरूले तलब पनि सकेका छैनन् ।
वैदेशिक रोजगारमा जानुपूर्व विभिन्न तयारी गरेर जाने गर्दा वा सम्बन्धित म्यानपावरबाट सबै कुरा बुझेर जाने हो भने पनि केही हदसम्म महिला श्रमिकले पाउने दुःख कम हुने जानकारहरू बताउँछन् । लामो समयदेखि अप्ठेरोमा परेका महिलाहरूको उद्दार गर्दै आएकी अभियन्ता सुनिता दनुवार भन्छिन्, ‘महिलाले तालिम, भाषा लगायत अनिवार्य विषयमा दक्षता प्राप्त गनैपर्छ । नत्र विदेशमा गएर पनि महिलाहरूले पाउने दुःखका कथाहरू दोहोरिरहन्छन् ।’
दलालहरूको प्रलोभन परी गैह्र कानूुनी बाटोबाट विदेश भासिने महिलाहरूको संख्या पनि उस्तै छ । त्यस्ता बाटाहरू पनि रोक्नका लागिराज्य नै लाग्नुपर्ने अभियन्ता दनुवारको बुझाइ छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies