–भीम उपाध्याय
सनातनी धर्म संकटमा पर्दै गएको छैन बरू सनातनी धर्म पद्धतिका अनेक नयाँ–नयाँ पन्थहरू विश्वमा तिव्र रफ्तारमा विस्तार हुँदैछन् । यस विपरित अन्य धर्म मान्ने विकसित देशहरूमा त्यसको संख्या निरन्तर घट्दै गएको छ । विश्वमा सनातनी धर्म संकटमा छैन, बरू कतै नेपालमा अरू अल्पसंख्यक धर्मावलम्बीहरू वा पन्थहरू संकटमा नपरून् भन्ने चिन्ता भने गर्नुपर्छ ।
आजसम्म नेपालमा अरू धर्म र पन्थहरू पूर्ण रक्षित एवम् सुरक्षित हुनुको मूल कारण नै यहाँका सनातनी धर्मालम्बीको भूमिका हो । अरूको सुरक्षा पनि चट्टानी मजबुत सनातनीले नै गरिदिएकाले हो । त्यसैले सनातनी पद्धतीलाई सुरक्षित गराउँदै लगेमा अरू धर्ममा कुनै संकट हुँदैन भन्ने भावना जगाएर आफू सुरक्षित हुने गरी अरू धर्मावलम्बीहरू पनि लाग्नु बुद्धिमानी हुन्छ ।
नेपालमा कहिल्यै कुनै पनि सनातनी धर्मावलम्बीहरू संकटमा थिएनन् । तर अहिले केही खराब तत्वहरू यसलाई राजनीतिक रंग दिएर समाज भाँड्न चाहेका देखिन्छन् । सामाजिक तथा धार्मिक सद्भाव नेपाली समाजको अनुपम चरित्र हो । त्यसैले जस्तोसुकै राजनीतिक व्यवस्था आओस् कि जाओस् नेपाली समाजमा कुनै आँच आएको देखिँदैन । मै हुँ भन्ने धर्म नमान्नेहरू पनि पलेटी मारेर समाजमा समाहित हँुदै पुजामा बस्न बाध्य हुन्छन् ।
हुन पनि सनातनीका सन्तानले विश्वमै अहिंसा र सहिष्णुताको पाठ पढाइरहेका छन् । सनातनी धर्मालम्बीहरू हिन्दुु, बुद्धिष्ट, जैन, शिखहरू कसैकोमा गएर कहिल्यै आपसमा लडेनन्, आ–आफ्ना कला, संस्कृति अंकित सुन्दर मन्दिरहरू बनाए । एक अर्काकोमा पुज्न गए । सनातनीहरू जहाँ गए शान्ति दूत बनेर गए । प्रेम, शान्ति, दया, करूणा, प्रकृतिको संरक्षण सुखी स्वस्थ जीवन जिउने पद्धति प्रचार गरे । कसैसँग लड्नु अनि भिड्नु परेन । सबै मेरा हुन्, सबै ईश्वरका सन्तान हुन्, ‘बसुधैव कुटुम्वकम्’, ‘सर्वे भवन्तु सुखिनः’, ‘असतोमा सद्गमय, तमसोमा ज्योतिर्गमय, मृत्युर्मा अमृतगमय’ भनिरहे ।
सनातनीहरूले हतियारको बलमा हैन आत्म ज्ञानबाट रूपान्तरण हुन्छ भन्ने शिक्षा दिँदै गए । कसैको आस्था हतियारको डर देखाएर वा धनको लोभ लालच दिएर परिवर्तन गरेनन् । सनातनी समाजमा त्यसैले बुद्ध जन्मिए, महावीर जन्मिए, गुरू नानक जन्मिए, कबिर जन्मिए, गान्धी जन्मिए । अनेक रिमिक्स पन्थहरू जन्मिदै छन् । यी सबै शान्तिका दूत हुन् ।
नेपाल सनातनीहरूको बलियो प्रभाव रहेको शान्ति क्षेत्र हो । यहाँको माटोले सबैलाई शान्तिको सन्देश दिन्छ । अहिंसाको सन्देश दिन्छ । सबैमा प्रेमको सन्देश दिन्छ । तर, पछिल्लो समय कथित नवधर्मालम्बीहरूले बिग्रह ल्याउने प्रयास गरेका छन् । मिलेर बसेको समुदाय र समाजलाई भाँड्ने, अन्य धर्म, जात र समुदायबीच झगडा गराउने, गर्न लगाउने, अरूको सम्मान नगर्ने, सामाजिक अपराध गर्न उक्साउने, जातजातिका नाममा गालीगलौच गर्ने र गर्न सिकाउने काममा उद्धत छन् । आज उनीहरूले राजनीतिमा पनि प्रभाव जमाउन खोजिरहेका छन् । राज्यका विभिन्न ओहोदामा पुुगेकालाई अनेकन नाममा बदनामित बनाइरहेका छन् । आज समाजलाई जसरी पनि भाँड्ने योजनामा उनीहरू उद्धत देखिन्छन् ।
आज किन कथित नवधर्मालम्बीहरूप्रति सम्मानको भाव छैन ? प्रष्ट छ– उनीहरूको शैली समाजलाई मिलाउने होइन, भाँड्ने खालको छ । सायद, त्यस्तैलाई देखेर होला कार्ल माक्र्सले पनि ‘धर्म अफिम हो’ भनेका रहेछन् ।
आज पनि सनातनीहरू सर्वे भवन्तु सुखिन र बसुधैब कुटुम्वकमको भावना विश्वभरी प्रशारण गर्दैछन्, फैलाउँदैछन् । अबको युग सनातनी पुनर्जागरण हो युुग हो । जसले विश्वभरि सबैलाई मनले नै आकर्षित गरिरहेको छ । सनातनीले विश्वको आध्यात्मिक नेतृत्व गर्दैछ ।
इतिहासभरी सनातनीहरू अरू कुनै धर्ममाथि आक्रमण गर्न गएनन्, अरू धर्मको विरोध गरेनन् । युरोप, अमेरिका, अरबलगायतका मुलुकमा पुगेर लडेनन्, अतिक्रमण गरेनन् । अरू धर्ममाथि हतियार उठाएनन् । आफ्नै मुलुकमा नै बसे । परायाहरूको सम्पत्ति लुट्नका लागि आक्रमण गरेनन् । अरू सबै सनातन धर्म मास्न बाहिरबाट अतिक्रमण गर्न आए । जसले अरूलाई कुनै हानी पुु¥याएन, उसको हानी पु¥याउन अरू किन उद्दत हुन्छन् ?
सनातन भनेको न आदि हो, न अन्त्य हो । अरूहरू आउँछन् र जान्छन् । भारतमा ८०० वर्ष मुसलमानले राज गरे र करिब २०० वर्ष ईसाई बेलायतले शासन गरे । तर, यति लामो अवधि राज गरेपनि सनातन व्यवस्थालाई निमिट्यान्न पार्न सकेनन् । हजारौं मन्दिरहरू ढाले, जबरजस्ती धर्म परिवर्तनको अभियान चलाए तर, असफ लबने । अहिले विश्वभरि सनातन मान्यताको प्रचार प्रसार तिव्र छ, संस्कृत भाषा लगभग सबै विकसित देशका विश्वविद्यालयमा पढाइन्छ । योग, ध्यान, साधना सबै देशमा अभ्यास गरिन्छ, सिकाइन्छ ।
विश्वभरिमा विभिन्न सनातनका पन्थबाट विकसित विभिन्न नामका आश्रमहरू खुलेका छन् । विश्वभरी विदेशी अन्य धर्मावलम्बी नागरिकहरूले राधेराधे, ब्रह्मकुमारी, ओशो, ईस्कोन, आर्ट अफ लिभिंग, साईबाबा, स्वामीनारायण, सद्गुरू, विवेकानन्द, सेवा, महेश योगी, योगी परमहंश, आर्य समाजजस्ता सनातनी दर्शनभित्रका नवपन्थहरूमा आबद्ध हुँदै विभिन्न अध्यात्म भक्तिको प्रचार गरिरहेका छन् ।
सनातनी समूूदाय संगठित आस्था हैन, व्यक्तिको निजी मान्यता र संस्कार हो । यसमा व्यापक विविधता छ । कसैलाई जोरजबरजस्ति हुँदैन । ३३ कोटी देउता जसलाई जे मन लाग्छ माने पनि हुन्छ, रिलिजियस डाईभर्सिटी छ, सबैलाई स्वतन्त्रता छ । एकाघरभित्रै एउटाले महादेव, अर्कोले विष्णु, अर्कोले हनुमान, अर्कोले दुर्गा, वा अन्य कुनै पन्थ मान्न स्वतन्त्र हुन्छन् । कूल देउता र ईष्ट देउता पनि सबैका अलग–अलग हुन्छन् ।
हजारौँ वर्षको विकासका कारण सनातनको जग र जरा बलियो छ । नसा नसामा भावना छ, संस्कार र व्यवहारमा गहिरो सम्बन्ध छ । जरा बलियो, गहिरो भएपछि यस्तो हुनेगर्छ । सनातनी आस्थाका कुनै न कुनै रूप विश्वव्यापी भइसकेको छ । अहिले भारतले नेतृत्व लिएर सनातन मूल्य मान्यतालाई पुनरोत्थान गरेर विश्वलाई चकित पार्दैछ । अहिले कैयन देशमा सनातनभित्रको हिन्दुहरू सरकार प्रमूख वा राष्ट्रप्रमूख बनिसकेका छन् ।
त्यसैले सनातनीले खासै चिन्ता लिनुपर्दैन । बामपन्थवादमय कारण नेपालमा केही सनातनीभित्र विग्रह आएको भए पनि यो वाद पनि विश्वबाट बिलिन हुँदैछ । सनातनको बिरोध गरेर कोही लामो टिक्दैन । बरू समर्थन गरेमा अरू पन्थको अस्तित्व जोगाइदिन, संरक्षण गर्ने र सम्मानित राख्न सनातनहरूले नै योगदान गर्नेछन् । इतिहासभरी यही गर्दै आएको हो ।
सनातनीहरू अरू सबै धर्म वा पन्थका अग्रज हो । अरू सबै यिनकै सन्तान हुन् । सन्तानसँग बाआमा झगडा गर्दैनन् । सन्तानले बाआमासँग झगडा गर्न सक्छन् तर, बाआमाले सन्तान अबुझ छ भनेर चित्त दुखाउँदैनन्, सहन्छन् । ऋग्वेदले भनेकै छ– एकं सद् विप्रा बहुधा वदन्ति । अर्थात्, एउटै सत्यलाई विद्वान अलग अलग रूपमा व्यक्त गर्छन् ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies