–लेखराज रेग्मी
विकासबारे समाजमा केही भ्रान्त धारणा छन् । ली क्वानको कुरा धेरैले उठाउँछन् । दक्षिण कोरियाको कुरा गर्छन् । चीन र रुसको विकासको कुरा गर्छन् । जापानको पुनरुत्थानको कुरा गर्छन् तर, नेपालको बारेमा उनीहरूसँग कुनै दृष्टिकोण छैन । सतीले सरापेको देश, सबै भ्रष्ट छन्, यहाँ केही हुँदैन । खै क्रान्ति भएर के भो ? जनताले केही पाएनन् । यी यस्ता साझा कुरा छन् जो ‘आमुल परिवर्तनवादी’देखि संसदवादी मात्र होइन पश्चगामी राजनैतिक एजेण्डा बोक्नेहरू सबैको मुखमा झुण्डीएर बसेका छन् । तर जब यौटा ठूूलो सडक बन्दा आँगनको सानो डिल कोतर्नु हुँदैन र बेघरवारको छाप्रोमा प्रभुहरूको आँखा पर्छ । बिजुलीको पोल झुग्गीको धुरीमाथि र सेवासुबिधा आफूूलाई हुनुपर्छ बाटो पन्छाउने र आँगनसम्मै पीच चै सरकारी बजेटमा खोज्ने । यस्ता सयौं हजारौं उदाहरण दिन सकिन्छ । केही गरी कुनै विकास योजना बनिहाले पनि यो कानुनी झमेला र अन्य अवरोध जस्तै : स्वार्थ समूूहहरू कमिसन एजेण्टहरू, राजनैतिक वृत्तिकरण कर्मचारी कार्यशैली र कथित ट्रेड युनियनवाद हाम्रा विकास अबरोध बन्दछन् । तर, त्योभन्दा ठूूलो विकास समस्या भनेको दाता आश्रित छनोट र राष्ट्रिय नीति र दृष्टिकोणको समस्या नै प्रमुख हुँदा रहेछन् । संसदीय विकास समिति र सत्ता र प्रतिपक्षको उछाल पटक, उदासिनता र अप्रतिबद्धता हाम्रा विकास समस्या हुन् ।
माथि उल्लेखित समस्याहरूको स्रोत पुुँजीवादको हालको प्रचलित स्वरूप नै हो । आज औषधि र हतियारको कारोबार बाहेक सबै कमजोर छन् । सम्पूर्ण पुुँजीको केन्द्रिकरण बैंकहरूमा भैरहेको छ तर, निक्षेप सुरक्षा छैन । बैंकहरूको कर्जा र असुलीको धन्दा सुरक्षित छ । तर, बैंकर्स नै निक्षेपको कैयौं गुणा बढी ऋण निकालेर बैंक र आफैलाई डुबाइरहेका छन् र यस्तो स्थिति अल्पविकसित देशहरूमा बढी नै छ । युक्रेन युद्धले रुसलाई सबल बनाइरहेको छ र अमेरिकालाई फाइदा भैरहेको छ । भारत, ताइवान, दक्षिण कोरिया र युक्रेन पूरै ऋणमा बाँचिरहेका छन् तर, हाइफाइ बढी नै देखिन्छ । विश्लेषकहरू फ्रान्स र बृटेन जस्ता बलियो अर्थतन्त्रहरू पनि धरमराइरहेको चर्चा गरिरहेका छन् । यो आर्थिक बयानले देखाउने संकेत हो केही चुनिएका बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूका कारोबार मात्रै उकालोमा छन्, तथ्यांक यही भनिरहेको छ । यसरी पुुँजीको केन्द्रिकरण जो देखापरिरहेको छ यसको बिलोम तथ्य हो गरिबिको पनि ध्रुविकरण भैरहेको छ । यसले बिगतमा भनिएको प्रजातान्त्रिक अभ्यासको स्वरूप र संरचना पनि क्रमशः धरापमा परिरहेको स्थिति देखा पर्दैछ ।
यसले तेस्रो विश्वमा विद्रोहका भ्रूण र सँगै फासिज्मका संकेतहरू देखिन थालेका छन् । साथै, विश्वको एकलध्रुुवीय स्थितिमा पनि हेरफेरका संकेत देखिँदैछन् । तर यो परिवर्तन सन् १९१७ पछिको दुई ध्रुवीय विश्वको तुलनामा फरक छ । जे होस् यसको सन्देश भनेको साम्राज्यवादी विश्वव्यवस्था बुर्जुवा वर्गले चाहेजस्तो सुरक्षित छैन र संसोधनवादीहरूले महसुस गरेजस्तो अपराजेय पनि छैन । यसै अर्थमा माओले भनेको ‘पेपर टाइगर’को कुरा उग्र बामपन्थी वा जडशुत्रवादीहरूले बुझे जस्तो सस्तो स्थितिमा पनि छैन ।
तर, समयले साबित गरेको र तथ्यहरूले पुष्टी गरेको यथार्थ कुरा के हो भने परम्परागत संसदीय व्यवस्था आज अभ्यासमा छैन र आजको संसदीय व्यवस्थासँग शास्त्रीय संसदीय व्यवस्थाको कुनै सांस्कृतिक स्वरूप बाँकी छैन । यसले मनोगत ढंगको प्रजातन्त्र र काल्पनिक समाजवादको पर्दा च्यातचुत पारिसकेको छ र यसै मिथकमा आधारित संसदीय व्यवस्था पनि पङ्गुु भैसकेको छ । यसको सिधा अर्थ हुन्छ– समाज या त अगाडि बढ्छ वा संसदीय सीमाभन्दा पछाडि फर्किनेछ । अतः हामी यथास्थितिमा समाजलाई टिकाइरहन सक्नेछैनौ र आजको व्यवस्था अगाडि बढ्ने तर्कमा सहमत हुनेहरूको कमजोरीको कारण प्रतिकुल परिणाम आउनुहुँदैन भन्नेमा सबै सचेत रहन आवश्यक छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies