– खिमराज गिरी–
लमजुङको मध्यनेपाल नगरपालिका खासगरी कास्की जिल्लाको पूर्वी र तनहुँ जिल्लाको उत्तरी भेगमा अवस्थित छ । नगरपालिकामा विशेषगरी साविकका जिता, टक्सार, सूर्यपाल, रम्घा, सिमभन्ज्याङ, भोर्लेटार, इशानेश्वर, बाँग्रे, नेटा र करापु गा.वि.स.हरूलाई समायोजन गरिएको छ । यस नगरपालिकाको नामाकरण पनि नेपालको मध्य भागमा पर्ने भएकोले नै सायद मध्यनेपाल नगरपालिका राखिएको हुनुपर्दछ ।
विभिन्न जात जातीहरूको बसोबास रहेको यो नगरपालिका सामाजिक, धार्मिक, सांस्कृतिक, आर्थिक तथा पर्यटकीयरूपमा अन्य नगरपालिका भन्दा पृथक देखिन्छ । पृथ्वी राजमार्गको दमौली बजारबाट करिब २० कि.मि. उत्तरमा रहेको यो नगरपालिका विशेषगरी सांस्कृतिक तथा पर्यटकीय नगरी पोखराको नजिक पर्ने भएकोले पनि यसको महत्व पृथक छ ।
विगतको इतिहासलाई केलाउने हो भने यो नगरपालिकामा बसोबास गर्ने अधिकांश मानिसहरू कृषि तथा वैदेशिक रोजगारीमा निर्भर रहन्थे । कृषि उत्पादनमा महत्वपूर्ण क्षेत्रको रूपमा मानिने रिस्ती उपत्यका र भोर्लेटार अनि मादी नदी नजिकका फाँटहरूमा २०३२ सालमा नै सिँचाइको व्यवस्था भएकोले पनि यो क्षेत्र कृषि उपजको लागि महत्वपूर्ण मानिँदै आएको छ । मादी नदी, मिदीम र रिस्ती खोलाको सेरोफेरोमा अवस्थित यो नगरपालिकामा विगतमा मानिसहरूको रहन सहन, खान पान, सामाजिक सद्भाव आदि कुराहरू स्वच्छ गाउँले जनजीवनमा आधारित थियो । यहाँका मानिसहरू बढी कृषि पेशामा नै आबद्ध थिए र केही मानिसहरू रोजगारीका सिलसिलामा स्वदेश र विदेशतिर हुन्थे ।
सडक सञ्जालले कच्ची सडकले छोएयता पनि यातायातको कठिनाइले गर्दा कयौं वर्षसम्म नुन–तेल र अन्य खाद्यान्नहरू ढुवानी गर्न निकै समस्या देखिएको थियो एकातिर भने अर्कोतिर उत्पादित अन्न तथा फलफूलहरू पनि ढुवानीको समस्याले गर्दा बजार व्यवस्थापन हुन निकै गाह्रो थियो जसले गर्दा सिधै आर्थिकरूपमा पनि असर पर्ने नै भयो । यसरी एक आपसमा सामाजिक सद्भाव कायम राख्दै कृषि पेशा, पशुपालन, केही मात्रामा व्यापार व्यवसाय गर्न रुचाउने यहाँका मानिसहरूको दिनचर्या प्रायः यसरी नै बित्ने गर्दथ्यो ।
विगत केही वर्षयता यो नगरपालिकामा यातायातको सुविधा, आधुनिक खेती गर्ने प्रचलन, उत्पादित अन्न तथा फलफूलहरूको खपतमा सहजता, बिजुली, खानेपानीको सुविधा आदि कारणले जनजीवन पहिलाको तुलनामा केही सहज भएतापनि खेति योग्य जमीनलाई घर बस्तीका टहरा र ठूला–ठूला गगनचुम्बी भवन निर्माण गर्ने टकरावका कारण जग्गाको अव्यवस्थित प्लटिङ्गहरू शुरु हुन थालेको । वन पैदावरहरूलाई कटानी गर्ने, खेतियोग्य जमिनलाई घडेरीको रूपमा टुक्र्याउने अवस्था छ ।
टाठा बाठा मानिसहरू शहर केन्द्रित हुने अवस्था विद्यमान छ । परम्परागत धर्म र संस्कृतिलाई मान्यता त दिने हो तर, धर्म र संस्कारको नाउँमा विभिन्न चाड पर्व र भोज भतेरमा बढी खर्च गर्ने प्रवृत्ति आदिले गर्दा उक्त नगरपालिकाले भविश्यमा जनताको हितको लागि ख्याल गर्नुपर्ने हुन्छ ।
यहाँ मध्यनेपाल नगरपालिकाभित्र देखिएका केही समस्या र जसको निकासका बारेमा चर्चा गर्ने प्रयास गरिएको छ ।
नगरपालिकालाई समृद्धिको यात्रामा लैजान के–के गर्नुपर्ला ?
१ यहाँ विभिन्न जातजाति र धर्मावलम्वीहरूको बसोवास भएकोले सर्वप्रथम जातीय र धार्मिक सद्भाव कायम राख्ने ।
२. यातायात क्षेत्रको विकासको लागि प्रदेश सरकारसँग समन्वय राख्ने । सडक विस्तार गर्दा कुनै पनि एक व्यक्तिको मात्र जमिन नपर्ने गरी भरसक घरबस्तीलाई जोगाएर अनुत्पादक क्षेत्रबाट सडक लैजाने र जनताको सुविधाको लागि भोर्लेटार र सोति पसलबाट सिधै पोखरा, काठमाडौं र नारायणघाटको लागि दैनिक बस सेवा सुचारु गर्नुपर्ने । यदि कुनै बस व्यवसायी नमानेको खण्डमा उसको रुट पर्मिट नै खारेज गरिदिने ।
३. मध्यनेपाल नगरपालिका एउटा छुट्टै धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्व बोकेको नगरपालिका भएकोले टक्सार र सुर्यपालको शिरमा मुस्कुराइरहेको भैरवकोट “जहाँ चैत्र शुक्ल नवमीमा भैरवको पूजाआजा पनि गरिन्छ”बाट पोखरा उपत्यकाको पनि अवलोकन गर्न सकिने भएकोले गोलाउँदी खोलाको शीरबाट भैरवकोट हुँदै भोर्लेटार जोड्ने केबलकार निर्माण गर्ने र मन्दिरलाई जिर्णोद्धार गरीे धार्मिक महत्वलाई प्राथमिकता दिँदा त्यहाँका मानिसहरूलाई व्यापारिकरूपमा पनि आर्थिक लाभ हुने देखिन्छ । देशको महत्वपूर्ण धार्मिकस्थलका रूपमा रहेको करापुटारमा अवस्थित इशानेश्वर महादेवको मन्दिर जहाँ शिवरात्रीको दिन टाढा टाढाबाट पनि पूजाआजा र व्रत बस्नको लागि मानिसहरू आउने गर्छन् र प्रत्येक वर्ष लाग्ने करापुटार वजारको धार्मिक मेलाले लमजुङ जिल्लामा रहेको मध्यनेपाल नगरपालिकाले एउटा छुट्टै पहिचान राख्न सफल भएको छ ।
४. वन पदैवारहरूको उपभोग गर्ने नाउँमा सम्बन्धित व्यक्तिहरू र समितिबाट विगतमा भएका अनियमितताहरूलाई बेलैमा रोक्दै, वर्षायाममा अनियन्त्रित तरिकाले बहने खहरे खोलाहरू र विशेषगरी खहरे, गोलाउदी, मिदिम, रिस्ती आदि खोलाहरूलाई तटबन्धरूपमा जाली लगाई नियन्त्रण गर्नु अत्यन्त जरुरी छ । जसले गर्दा किसानको खेतबारी जोडियोस् र उत्पादनमा नोक्सान नपरोस् ।
५. कृषिको आधुनिकीकरणसँगै सिँचाइ सुविधा उपलब्ध गराएर उब्जाउशील जमिनको सही सदुपयोग गरियो भने मध्यनेपाल नगरपालिका खाद्यान्नमा आत्मनिर्भर मात्र नभएर अन्यत्र पनि निकासी गर्न सक्षम देखिन्छ । जसले गर्दा किसानको आर्थिक वृद्धिदर पनि बढ्छ ।
५. यहाँका विद्यार्थीहरूलाई उच्च शिक्षा हासिल गर्नको लागि सहरमुखी हुनुपर्ने बाध्यतालाई मध्यनजर राख्दै कलेजहरू पनि सरकारी स्वामित्वमा नै खोलिनु अति आवश्यक छ । हुन त बत्तीमुनि अँध्यारो भनेजस्तै अहिले मध्यनेपाल नगरपालिकाका प्रायः विद्यालयहरूलाई भ्रष्टाचारले गाँजेको गुनासो छ । तसर्थ, यस्ता भ्रष्ट प्र.अ.र व्यवस्थापन समितिका व्यक्तिहरू सबैलाई कुनैपनि राजनीतिक पार्टीको आवरणमा नराखी जनताको नजरमा छाप पर्नेगरी कानुनी कठघरामा उभ्याउनुपर्ने दायित्व अख्तियारको पनि भएकोले देशभरी हरेक क्षेत्रहरूमा भएका भ्रष्टाचारलाई निमिट्यान्न पार्न सकियो भने बल्ल देश विकासमा टेवा पुग्ने कुरा कसैबाट पनि नकार्न सकिँदैन ।
६. जनताको सबभन्दा महत्वपूर्ण कुरा भनेको गाँस, बास, कपास, शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारी हो । यी कुराहरूलाई मध्यनजर राख्दै रिस्ती उपत्यका र भोर्लेटार क्षेत्रमा केही उद्योगहरू पनि स्थापना गर्न सकिन्छ जसले गर्दा रोजगारीको अवसर सिर्जना होस् । यसको साथै स्वास्थ्य क्षेत्रको कुरा गर्दा कुनै मानिस बिरामी भयो भने सिधै पोखरा कि काठमाडौंमुखी नभई उपाय नै नभएकोले केन्द्र र प्रदेश सरकारसँग समन्वय गरी कम्तिमा पनि हाललाई दुई वटा ठूला अस्पताल बनाउने हो भने बल्ल त्यहाँका जनताको लागि स्वास्थ्य क्षेत्रको पहुँचमा पनि सहजता हुनेथियो ।
७.अठार बीस वर्षपश्चात् जनताले जनप्रतिनिधि पाएको अवस्था छ र जनप्रतिनिधिहरूले पनि सब जनताको पिर मर्काहरूलाई बुझेर हरेक काममा सहजताको आभास दिलाउन सकेमा मात्र जनताले स्थानीय सरकारको सुशासनको प्रत्याभूति गर्न सक्छन् ।
८. रोजगारीमूलक तालिमको व्यवस्थाको साथै खासगरी घरेलु रोजगारको लागि केही उत्पादनशील वस्तुहरूको पहिचान गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिन्छ ।
९. अहिले मध्यनेपाल नगरपालिका मात्र नभई देशका प्रायः ठाउँहरूमा जनताले प्रहरी र न्यायको क्षेत्रबाट केही विमुख हुनुपरेको अवस्था छ किनकि कुनै पनि व्यक्तिलाई कसैले कुनै कुरामा कसुरदार ठहराइदियो भने वास्तविकता पत्ता नलगाई लठिको भरमा अपराधी पत्ता लगाउन प्रयत्न गर्ने सम्बन्धित निकाय र कसैले कसैलाई व्यक्तिगत रिसिइवीका कारण अभियोग लगाउँदैमा अदालतमा हाजिर गराएर कालो कोट लगाई मनपरी गर्ने वकिल र न्यायाधीशहरू प्रति जनताको विश्वास गुमेकोले अहिले देशभरी नै यस विषयमा सरकारी तवरबाट वास्तविकता पत्ता लगाएर यस क्षेत्रमा सुधार गर्नुपर्ने देखिन्छ अनि मात्र जनताले वास्तविक सुशासनको प्रत्याभूति गर्न सक्छन् ।
तसर्थ, मध्यनेपाल नगरपालिकाले समयमा नै यस नगरको विकासको सम्भावनालाई पहिचान गरी भ्रष्टाचार मुक्त नगरपालिकाको परिचय दिँदै आर्थिकरूपमा सहजीकरण गर्नको लागि धार्मिक तथा पर्यटकीय क्षेत्रकोरूपमा पनि विकास गर्न सकियो भने पक्कै पनि आगामी दिनहरूमा यो नगरपालिका नेपालको एक नमूना नगरपालिकाकोरूपमा परिचित हुन समय नलाग्ला । यसको प्रभाव लमजुङ जिल्लाको अन्य नगरपालिकामा मात्र नपरी आसपासका तनहुँ तथा कास्की जिल्लामा पनि पर्ने भएकोले ‘‘गरे काम असम्भव के छ र” भन्ने युक्तिलाई पनि सर्वस्व स्वीकारी, जनताको हितको लागि असल कार्य गर्दै जाने प्रेरणा सबै दलका जनप्रतिनिधिहरूलाई मिलोस् । जय ! मध्यनेपाल नगरपालिका ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies