अर्घाखाँची : बुटवल उपमहानगरपालिकाले ज्योतिनगर र लक्ष्मीनगर क्षेत्रको पहिरो रोकथामका लागि थप काम शुरु गरेको छ ।
नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत मित्रमणि खनालका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा नियमित रुपमा पहिरोग्रस्त क्षेत्रमा ग्याबिन जाली लगाउने, नाला, खोल्साहरु सरसफाइ गर्ने, अनुगमन गरी सम्भावित जोखिम न्यूनीकरण गर्ने र अन्य सुरक्षाका उपायहरु अपनाउने गरेको उपमहानगरपालिकाले अहिले पहिरो रोकथाम शुरु गरेको हो ।
चालु आर्थिक वर्षभरिमा के कस्ता काम गरेर पहिरोलाई रोक्न सकिन्छ ? भन्नेबारेमा प्राविधिकसहितको टोलीले अनुगमन गरेपछि पहिरो रोकथाम शुरु गरिएको छ ।
चालु आर्थिक वर्षमा आवश्यक स्थानमा ग्याबिन जाली लगाउने, खोल्साहरु सफा गर्ने, पानीको बहावलाई व्यवस्थित गर्ने जस्ता काम गर्ने गरी बजेट विनियोजन भएको र सोही अनुसारको काम शुरु भएको बुटवल उपमहानगरपालिकाका प्रमुख खेलराज पाण्डेयले बताए । पाण्डेयले पहिरोको जोखिम कम गर्न र स्थानीयलाई सुरक्षित बनाउनका लागि नगरको बजेटले थेग्नेसम्मका काम गर्न शुरु गरिएको छ ।
ज्योतीनगर र लक्ष्मीनगर क्षेत्रमा २०७८ सालमा आएको पहिरोले १५ घर पूर्ण क्षति पुर्याएको थियो भने ३० घर आंशिक क्षति भएका थिए । सोही बेला १२ घरमा लेदो छिरेर सामान्य क्षति पुगेको थियो भने अहिले प्राविधिकको सरसल्लाह अनुसार अब त्यस ठाउँमा क्षति हुन नदिनका लागि बुटवल उपमहानगरपालिकाले विशेष प्राथमिकताका साथ बस्ती सुरक्षाका लागि काम गरिरहेको नगर प्रमुख पाण्डेयले बताए ।
पाण्डेयका अनुसार नगरको बजेटले मात्रै ज्योतिनगर र लक्ष्मीनगर क्षेत्रको पहिरो रोकथाम हुन नसक्ने भएकाले संघ र प्रदेश सरकारलाई पटक–पटक अनुरोध गरेपनि उचित सम्बोधन हुन नसकेको गुनासो गरे ।
‘हामी निर्वाचित भएर आएदेखि हरेक वर्ष र वर्षायाम शुरु हुनुअघि प्रदेश सरकार, संघ सरकार र विपद हेर्ने गृह मन्त्रालयमा छुट्टाछुट्टै रुपमा पत्राचार गर्ने र भेटेरै पनि जानकारी गराउने र विपद न्यूनीकरणका लागि दिगो हुने गरी काम गर्नुपर्ने बताएका छौं,’ पाण्डेयले भने, ‘तर संघ र प्रदेश सरकारले हामीलाई जति सहयोगको खाँचो छ, त्यस अनुसार केही पनि गरिरहेको छैन, संघबाट विपदका लागि केही रकम आएपनि प्रदेशबाट नआएको गुनासो छ ।’
पहिरो नियन्त्रणका लागि गत आर्थिक वर्षमा बुटवल उपमहानगरपालिका र संघीय सरकारको अनुदान अन्तर्गत ४ करोड ५० लाखमा चेकड्याम, रिटर्निङ्ग वाल, बक्स कल्भर्टलगायतका जोखिम न्यूनीकरणका लागि संरचनाहरु निर्माण गरिएको छ ।
संरचनाकै कारण पहिरो रोकिएको स्थानीय अमृत खड्का बताउँछन् । ‘लगातार २ वर्षदेखि यहाँ चेकड्याम, रिटर्निङ्ग वाल, बक्स कल्भर्ट बनाउने काम नगरेको भए बस्तीमा पहिरो पुगिसकेको हुन्थ्यो,’ उनी भन्छन्, ‘माथिबाट बगेर आएको लेदो र ढुंगाहरु हटाउन २४सै घण्टा एक्साभेटर राखिएको छ, प्राविधिकहरुलाई नियमित रुपमा अनुगमन भएको छ, यसैले पहिरोले त्यसरी क्षति गर्न सकेको छैन ।’
२०७८ भदौ १३ र १४ गते बुटवल उपमहानगरपालिकाको ज्योतिनगर र लक्ष्मीनगर माथिको भागस्थित चुरे क्षेत्रमा गएको ठूलो पहिराका कारण बुटवल बजार नै जोखिममा परेपछि विज्ञको टोलीले अध्ययन गरेको स्थानीयको भनाइ छ ।
राष्ट्रपति चुरे–तराई मधेश संरक्षण विकास समितिको सहजीकरण र सहयोगमा समितिका सदस्य तथा भू–विपद् विज्ञहरु डा.सुस्मिता ढकाल, डा.रञ्जनकुमार दाहाल, डा.मनिता दाहाल र इ.सञ्जय देवकोटा सम्मिलित टोलीले ज्योतिनगरको माथिल्लो भागमा रहेको श्रवन डाँडा क्षेत्रको पहिराको स्थलगत अध्ययन गरेका थिए ।
अध्ययनपछि सो टोलीले तयार पारेको प्रतिवेदन अनुसार ‘भिरालो जमिनमा सतही पानी र भूमिगत पानीको सही व्यवस्थापन नगरे त्यस्तो भिरालो जमिन असन्तुलित हुनपुग्छ, श्रवन डाँडाको पहिरोलाई रोकथाम गर्ने पहिलो उपाय पनि सतही पानी र भूमिगत पानीको सही व्यवस्थापन नै हो’ भनिएको छ ।
