2078-Baishak-02
मध्यान्ह
गणेश सिंह धामी /मध्यान्ह
दार्चुला : पछिल्लो समय दार्चुलामा पनि गिद्ध लोप हुँदै गएको छ । जलवायु परिवर्तन, बासस्थानको समस्या, औषधिको प्रयोग र आहाराको अभावमा पछिल्लो समय गिद्ध लोप हुँदै गएका हुन् ।
प्रकृतिको कुचिकारको रुपमा रहेका लोपोन्मुख पंक्षी गिद्ध संरक्षण नहुँदा लोप हुने क्रम बढ्दै गएको हो । सिमलको रुख हराउँदै गएपछि गिद्धको बासस्थान पनि हराउँदै गएको हो ।
दार्चुलाका डिभिजन प्रमुख विष्णु रिजालका अनुसार ठूला रुख हराउँदै गएपछि गिद्ध पनि लोप हुँदै गएको हो । ठूलठूला भीरमा समेत गिद्ध पाइने भएपनि पछिल्लो समयमा गिद्ध देखिन छोडेको शैल्यशिखर नगरपालिकाका ६५ वर्षीय वृद्ध देव सिंह धामी बताउँछन् । उनले भने, 'गिद्ध संरक्षणका लागि सरकारी तथा स्थानीयस्तरबाट कुनै पहल हुन सकेको छैन । गिद्ध संरक्षणका लागि पहल नहुँदा लोप हुँदै गएका छन् ।'
गिद्धको आहारामा समेत समस्या आएकाले गिद्ध लोप हुँदै गएको जानकारहरु बताउँछन् । मरेका पशुपंक्षीको सिनोलाई आहाराको रुपमा गिद्धले प्रयोग गर्ने गर्दछ । तर पछिल्लो समयमा बाहिर सिनो फाल्ने चलन पनि कम हुँदै गएका कारण पनि गिद्ध लोप हुन लागेका हुन् ।
आहारको अभावमा गिद्ध लोप हुँदै गएको पनेबाज सामुदायिक वन उपभोक्ता समितीका अध्यक्ष रमेश सिंह धामीको भनाइ छ । पशुमा प्रयोग गरिने डाइक्लोफेनिक औषधिले पनि गिद्ध लोप हुन थालेको जानकारहरु बताउँछन् । पशुलाई दिइने यो औषधिको प्रयोगले गिद्धको विनासमा ठूलो भूमिका खेलेको पशु प्राविधिक गोपाल सिंह धामी बताउँछन् । डाइक्लोफेनक औषधि प्रयोग भएको पशुको सिनो खाएमा गिद्ध मर्ने गरेको उनले बताए ।
नेपालमा डाइक्लोफेनिक औषधिको बिक्री वितरणमा रोक लगाइएको भएपनि दार्चुलाको भारतसँगको खुला सीमा बाट यस्तो औषधि भित्रिने गरेको छ ।अहिले विश्वभर २३ प्रजातीका गिद्ध पाइन्छन् । त्यसमध्ये दक्षिण एशियामा ९ र नेपालमा ८ प्रजातीका गिद्ध पाइन्छन् । नेपालमा पाइने ८ प्रजातीका गिद्धमा सानो खैरो, डंगर, सुन, गोब्रे, राज, हिमाली, खैरो र हाडफोर रहेका छन् ।
