काठमाडौं : थाइल्यान्ड भ्रमणमा रहेका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीबीच भेटवार्ता निश्चित भएको छ ।

प्रधानमन्त्री ओली छैटौं बहुक्षेत्रीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बंगालको खाडी प्रयास (बिमस्टेक) शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन थाइल्यान्डको राजधानी बैंककमा छन् । भारतीय प्रधानमन्त्री मोदी पनि सम्मेलनमा भाग लिन बिहीबार बैंकक पुग्दै छन् । शुक्रबार श्रीलंका जानुअघि मोदीको ओलीसँग भेटवार्ता तय भएको हो ।

थाइल्यान्डमा रहेका नेपाली अधिकारीहरूले २ देशका प्रधानमन्त्रीहरूबीच भेट हुने पुष्टि गरेका छन् ।

थाइल्यान्डको पहिलो औपचारिक भ्रमण र बिमस्टेक शिखर सम्मेलनमा भाग लिन नेपाली प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व गर्दै प्रधानमन्त्री ओली मंगलबार बैंकक प्रस्थान गरेका हुन् । २ देशबीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको ६६ वर्षमा नेपाली प्रधानमन्त्रीको थाइल्यान्डको यो पहिलो औपचारिक भ्रमण हो ।

बिमस्टेक शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन थाइल्यान्ड भ्रमण गरे पनि प्रधानमन्त्री ओलीले १ दिनका लागि भ्रमणलाई औपचारिकता दिएका छन् ।

औपचारिक भ्रमणमा क्रममा २ देशका प्रधामन्त्रीहरूबीच भेटवार्ता भएको छ भने नेपाल र थाइल्यान्डबीच विभिन्न सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको छ ।

गत असारमा पदभार ग्रहण गरेपछि प्रधानमन्त्री ओली भारतको औपचारिक भ्रमण चाहिरहेका छन् तर भारतबाट भने अहिलेसम्म निम्तो आएको छैन ।

बैंककमा रहेका नेपाली अधिकारीहरूका अनुसार शुक्रबार स्थानीय समयअनुसार दिउँसो ४ बजे बैंककमा २ प्रधानमन्त्रीबीच आधा घण्टा भेटवार्ता गर्ने कार्यक्रम तय भएको छ ।

बैंककमा मोदीसँगको ओलीको बहुपक्षीय मञ्चमा दोस्रो भेट हुने छ । यसअघि २ प्रधानमन्त्रीले गत सेप्टेम्बरमा न्युयोर्कमा संयुक्त राष्ट्रसंघको ७९औं महासभाका क्रममा साइडलाइन भेटवार्ता गरेका थिए । त्यसयता उनीहरूबीच भेटवार्ता भएको छैन ।

नेपाली अधिकारीहरूले बैंककमा ओली र मोदीबीच भेटवार्ता हुने आशा गरेका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीको लामो समयदेखि प्रतीक्षा गरिएको भारतको औपचारिक द्विपक्षीय भ्रमणका लागि यो भेटवार्ताले मार्ग प्रशस्त गर्ने विश्वास पनि अधिकारीहरूले गरेका छन् ।

ओली प्रधानमन्त्री भएपछि भारत गएका छैनन् भने भारतका प्रधानमन्त्री मोदीको पनि नेपाल भ्रमण भएको छैन । गत भदौमा भारत भ्रमण गरेकी परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवाले भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीसँगको भेटमा नेपाल भ्रमणको निम्तो दिएकी थिइन् । तर, न ओलीको भारत भ्रमण भएको छ, न त मोदीको नेपाल भ्रमण नै भएको छ ।

त्यसलाई लिएर कूटनीतिक र राजनीतिक वृत्तमा ओलीको भारतसँग सम्बन्ध चिसो रहेको रूपमा अथ्र्याइने गरेको छ ।

भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीबाहेक प्रधानमन्त्री ओलीले शिखर सम्मेलनका क्रममा अन्य बिमस्टेक नेताहरूसँग पनि साइडलाइन भेटघाट गर्ने छन् । तर, भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीसँगको भेट बहुप्रतीक्षित मानिएको छ ।

परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ता कृष्णप्रसाद ढकालले विभिन्न सरकार र राष्ट्र प्रमुखसँग द्विपक्षीय भेट हुनुका साथै भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीसँग पनि भेटवार्ता हुने बताए ।

ओली प्रधानमन्त्री भएको साढे ८ महिना पुगेको छ । यस अवधिमा उनले भारत भ्रमणको निम्तो पाएका छैनन् । त्यसलाई लिएर कूटनीतिक र राजनीतिक वृत्तमा ओलीको भारतसँग सम्बन्ध चिसो रहेको रूपमा अथ्र्याइने गरेको छ । त्यस कारण पनि थाइल्यान्डमा ओली र मोदीबीच छुट्टै भेट हुने/नहुने विषयलाई चासोका साथ हेरिएको छ ।

गत साता म्यानमारमा आएको विनाशकारी भूकम्पलगत्तै बिमस्टेक शिखर सम्मेलन हुँदै छ । भूकम्पको असर थाइल्यान्डमा पनि परेको थियो । नेपाल र थाइल्यान्डसहित बंगलादेश, भुटान, भारत, म्यानमार र श्रीलंका सदस्य छन् ।

भूकम्पका कारण सम्मेलन सर्ने आशंका गरिए पनि म्यानमार सहभागी हुने र आयोजक राष्ट्र तयार देखिएपछि सम्मेलन निर्धारित मितिमै हुन लागेको हो ।
यसअघि १८ र १९ भदौमा शिखर सम्मेलनको मिति तय भएको थियो । तर, थाइल्यान्डमा भएको राजनीतिक परिर्वतनले त्यतिबेला सम्मेलन स्थगित भएको थियो । थाइल्यान्डको संवैधानिक अदालतले त्यहाँको निवर्तमान प्रधानमन्त्री स्रेथा थाविसिनलाई पदमुक्त गरेपछि उत्पन्न राजनीतिक उथलपुथलले शिखर सम्मेलन स्थगित भएको थियो ।

३० मार्च २०२२ मा श्रीलंकाको कोलम्बोमा भर्चुअल रूपमा आयोजित पाँचौं शिखर सम्मेलनको ३ वर्षपछि छैटौं सम्मेलन आयोजना हुन लागेको हो । यस पटकको मूल नारा ‘समृद्ध, लचिलो र खुल्ला बिमस्टेक’ रहेको छ ।

बिमस्टेक सचिवालयका अनुसार शिखर सम्मेलनपूर्व २२ चैतमा बिमस्टेकका वरिष्ठ अधिकारीहरूको र २३ चैतमा बिमस्टेकका परराष्ट्रमन्त्रीहरूको बैठक हुने छ ।

पाकिस्तानसँगको तनावपूर्ण सम्बन्धका कारण पछिल्लो समय भारतले दक्षिणपूर्वी एसियाका राष्ट्रहरू सदस्य रहेको बिमस्टेकलाई महत्त्व दिँदै आएको छ ।

यसैबीच शुक्रबार बिहान प्रधानमन्त्री ओली ‘मेरी टाइम ट्रान्सपोर्ट कोअपरेसन’सम्बन्धी सम्झौता हस्ताक्षर कार्यक्रममा सहभागी हुने र बिमस्टेक शिखर सम्मेलनलाई सम्बोधन गर्ने कार्यक्रम छ । शिखर सम्मेलनमा भाग लिने सदस्य राष्ट्रका राष्ट्राध्यक्ष÷प्रधानमन्त्रीसँग ओलीले ‘साइडलाइन’ बैठक गर्ने छन् । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँगको बैठक बहुप्रतीक्षित मानिएको छ ।

थाइल्यान्डसँग सम्झौता

नेपाल र थाइल्यान्डबीच विभिन्न समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर भएको छ । थाइल्यान्डको औपचारिक भ्रमणमा रहेका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र थाइल्यान्डका प्रधानमन्त्री पेटोङ्टान सिनावात्राको उपस्थितिमा बुधबार बैंककमा २ वटा सरकारी र ६ वटा गैरसरकारी समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर भएका हुन् । 

समझदारीले नेपाल र थाइल्यान्डबीच व्यापारिक सम्बन्धलाई सुदृढ गर्ने, आर्थिक सहकार्यलाई प्रवद्र्धन गर्ने तथा व्यापार र लगानी विस्तारका लागि संरचित रूपरेखा तयार गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।

साथै, २ देशबीचको व्यापारिक सहकार्यलाई थप मजबुत बनाउने र आर्थिक सहकार्यलाई विस्तार गर्न महत्त्वपूर्ण योगदान गर्ने विश्वास गरिएको छ ।

त्यसअघि प्रधानमन्त्री ओली र थाइल्यान्डका प्रधानमन्त्री सिनावात्राबीच भेटवार्ता भएको थियो । त्यसअघि थाई प्रधानमन्त्री सिनावात्राले सरकारी भवनमा ओलीलाई स्वागत गरेकी थिइन् ।

लगानी गर्न आग्रह

त्यसपछि भएको संयुक्त पत्रकार सम्मेलनमा दुवै सरकार प्रमुखले विभिन्न क्षेत्रमा सहकार्यलाई जोड दिने बताएका छन् ।

थाई समकक्षीसँगको भेटपछि आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री ओलीले आफ्नो भ्रमणले २ देशबीचको सम्बन्ध नयाँ उचाइमा पुगेको बताएका छन् ।

प्रधानमन्त्री ओलीले आफ्नो भ्रमणबाट २ मुलुकबीच संस्कृति, पर्यटन, शिक्षा, ऊर्जालगायत क्षेत्रमा सहकार्य अभिवृद्धि हुने विश्वास व्यक्त गरे ।

उनले नेपाल र थाइल्यान्डबीच ६५ वर्षदेखि रहेको कूटनीतिक सम्बन्ध र जनता–जनताबीचको सम्बन्धलाई अझ विस्तार गर्ने विषयमा आफूहरूबीच छलफल भएको बताए ।

प्रधानमन्त्री ओलीले नेपालमा होटल व्यवसाय तथा हवाई सेवा जस्ता पर्यटन क्षेत्रमा थाइल्यान्डको लगानी र व्यापारका विषयले आगामी दिनमा प्राथमिकता पाउने विश्वास व्यक्त गरे ।

‘नेपाल र थाइल्यान्डबीच कृषि, व्यापार, पर्यटन, संस्कृतिको गहिरो सम्बन्ध कायम रहेको छ । थाइल्यान्डका लगानीकर्तालाई नेपालमा लगानीका लागि म आह्वान गर्छु’, प्रधानमन्त्री ओलीले भने, ‘नेपाल र थाइल्यान्डबीच व्यापार र पर्यटनको सम्बन्ध राम्रो रहेको छ । अब हामी अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दाका साथै जलवायु परिवर्तनका बारेमा हातेमालो गरेर काम गर्ने छौं ।’

प्रत्युतरमा थाइल्यान्डकी प्रधानमन्त्री सिनावात्राले नेपालसँग शिक्षा, हाइड्रोपावरलगायतका क्षेत्रमा थाइल्यान्डले सहयोग गर्ने बताइन् । नेपाल र थाइल्यान्ड सरकारबीच लामो समयदेखिको सम्बन्ध रहेको भन्दै यसलाई बचाई राख्नुपर्ने उनको भनाइ छ । उनले नेपाल र थाइल्यान्डका निजी क्षेत्रहरूबीच पनि अस्पताल, होटल र अन्य व्यापारको सम्झौता भएको उल्लेख गरिन् । 

भ्रमणको निम्तो

प्रधानमन्त्री ओलीले थाइल्यान्डका समकक्षीलाई नेपाल भ्रमणको निम्तो दिएका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीले भेटवार्ता गर्दै थाइल्(यान्डका प्रधानमन्त्री सिनावात्रालाई नेपाल भ्रमणको निम्ता दिएका हुन् ।

भेटवार्तापछि आयोजित संयुक्त पत्रकार सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री ओलीले यसबारे जानकारी गराएका हुन् ।

प्रधानमन्त्री ओलीले थाइल्यान्डका समकक्षी सिनावात्राले चाँडै नेपाल भ्रमण गर्ने विश्वास गरे ।

के–के भए सम्झौता ?

– सांस्कृतिक सम्झौता
–    पर्यटन सहयोगसम्बन्धी सम्झौता
–    नेपाल नेत्रज्योति संघ र महिडोल युनिभर्सिटीअन्तर्गतको  रामाथिबोदी अस्पतालबीच समझदारी
–    नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ र थाई चेम्बर अफ कमर्स एन्ड बोर्ड अफ ट्रेडबीच समझदारी 
–    जनता एग्रो एन्ड फरेस्ट्री र कासेट्सार्ट विश्वविद्यालयबीच समझदारी
–    काठमाडौं विश्वविद्यालय र सियाम विश्वविद्यालयबीच समझदारी
–    नेपाल उद्योग परिसंघ र थाई उद्योग महासंघ समझदारी
–    नेपाल चेम्बर अफ कमर्स र थाइल्यान्डको पर्यटन परिषद्‍बीच समझदारी