– नारायण शर्मा
नेपाल एकीकरण अभियानका मुख्य योजनाकार एवं कार्यान्वयनकर्ता पृथ्वीनारायण शाहको मूल्यांकनलाई लिएर नेपाली बुद्धिजीवी र राजनीतिककर्मीहरु विभाजित छन् । पृथ्वीनारायण शाह, उनको विशाल नेपाल निर्माण अभियान र यससम्बन्धी उनको योगदानलाई पूरै बदनाम गरी विस्थापित र विस्मृत बनाउने हिसाबले बडो विवादमा पारिएको छ । यो एउटा ठूलो दुःखद विडम्बना नै हो । राज्य एकीकरण जस्तो गहनता र गुरुत्व बोकेको गम्भीरतम कार्य गर्दा–गराउँदा जान–अन्जानमा केही कमी–कमजोरी हुनु स्वाभाविक नै हो । तथापि, यो सच्चाइलाई भुलेर वा भुल्न लगाएर आज जसरी पृथ्वीनारायण शाह र उनको नेपाल एकीकरण जस्तो महान् अभियानलाई अवमूल्यन गरि निषेध गर्न खोजिँदै छ । जुन वास्तवमै नेपाल र नेपालीका लागि त्यो सर्वाधिक घातक छ ।
हामीले योगदानको मूल्यांकनको नाममा ‘पृथ्वीनारायण शाह एक्लैले नेपाल एकीकरण गरेर अहिलेको विशाल नेपाल बनेको हो, उनी राजा भएर नै यस्तो महान् योगदान गरेका हुन्, त्यसैले यो देशमा अहिले पनि राजा र राजतन्त्रको आवश्यकता र औचित्य छ’ भनी ऐतिहासिक रुपले अनावश्यक भैसकेको र इतिहासको कुडाकर्कट बनिसकेको राजतन्त्रलाई फर्काउने मूर्खता पनि नेपाल र नेपालीका लागि उत्तिकै घातक छ ।
इतिहास निर्माणमा नेता र जनताको भूमिकालाई वस्तुवादी, वैज्ञानिक र द्वन्द्ववादी दृष्टिले हेर्नू, बुझ्नु, विश्लेषण गर्नु र संश्लेषणमा पुग्नु सही र सुखद हुन्छ भन्ने लाग्दछ । वास्तवमा इतिहासका निर्माता जनता नै हुन् । आजको नेपाल निर्माणमा पनि बिसे नगर्चीदेखि लिएर ७० वर्षीय भक्ती थापा, अमरसिंह थापा, बलभद्र कुँवर, कालू पाण्डेलगायतका जनताकै हजारौं हजार वीरवीराङ्गना बाल, बृद्ध र युवा छोराछोरीहरुको भूमिका रहेको स्पष्ट छ । जो सदास्मरणीय र स्तुत्य छ । राजघरानामा जन्मे–हुर्के र बढे–पढेको र एउटा सानो राज्यको राजा हुनुको हिसाबले त्यतिबेला पृथ्वीनारायण शाहमा एउटा ठूलो राज्य बनाउने चेतना र सोचाइ आउनु ऐतिहासिक भौतिकवाद सम्मत कुरा नै हो । त्यही चेतना र सोंचाइ त्यतिबेलाका अन्य राजाहरुमा पनि आएको हुनसक्छ ।
तर, ती राजाहरुमा पृथ्वीनारायण शाहको जत्तिको दूरदर्शिता, चातुर्दिकता, महत्वाकांक्षा, तत्परता, साहस र समर्पण नभएर नै उनीहरुले विशाल राज्य (नेपाल) निर्माण अभियानको थालनी, विकास र विस्तारको नेतृत्व गर्न सकेनन्, जो पृथ्वीनारायण शाहले गरे । पृथ्वीनारायणले राज्य एकीकरण अभियानमा जनतालाई परिचालन गरेर नै जनताको साथ र समर्थनमा मात्र एक विशाल र शक्तिशाली नेपाल निर्माण भएको हो । नेपाली जनता बहादुर र साहसी नभएको भए नेपाल विशाल र शक्तिशाली बन्दैनथ्यो ।
नेपाल विशाल र शक्तिशाली नभएको भए अङ्ग्रेजहरुले उहिल्यै नेपाल कब्जा गरि नेपाल र नेपालीलाई अधीनमा पारेर आफ्ना गुलाम बनाइसक्थे । यही गर्न नपाएको र आफूहरुलाई चुनौती दिने काम विशाल नेपालीबाट भएकोले त्यसैको प्रतिशोध स्वरुप आज बेलायती साम्राज्यवादीहरु नेपालमा चलखेल गरिरहेका छन् । विगतमा कुनै न कुनै साम्राज्यको अधिनमा परेर गुलाम बनेका तर, आज शक्तिशाली र सम्पन्न बनेका साम्राज्यवादी–विस्तारवादी र उपनिवेशवादी देशका शासकहरुलाई पनि नेपाल स्वतन्त्र राष्ट्र रही आएकोमा ठूलो डाहा छ । नेपाललाई विशाल, शक्तिशाली र स्वतन्त्र बनाउनमा पृथ्वीनारायण शाहको ठूलो योगदान भएकैले उनीहरुले बडो सुनियोजित रुपमा नेपाल र नेपालीको मौलिकता र विशिष्टतासहितको इतिहास–पुराण, भाषा–भेष, जाति–धर्म, संस्कार–संस्कृति र संघ–संस्था र तिनको पहिचान–स्वाभिमान र स्वत्व–अस्तित्वलाई नै नामेट पार्ने षड्यन्त्र गरिरहेका छन् । यसैअन्तर्गत नेपाल निर्माता पृथ्वीनारायण शाहका नेपाल एकीकरणका दौरानमा भएका कतिपय कमीकमजोरीहरुलाई अतिरन्जित गरेर पृथ्वीनारायण र नेपाल निर्माणमाथि अनावश्यक प्रश्नहरु उठाउँदै उनीहरुले आज हाम्रा दिलदिमाग दुषित गरेर भाँडभैलो मच्चाउने धृष्टता गरिरहेका छन् ।
ऐतिहासिक भौतिकवादी दृष्टिले हेर्दा नेपालको एकीकरण त्यतिबेलाको ऐतिहासिक आवश्यकता थियो र त्यो आवश्यकता पूर्ति कुनै न कुनै सचेत, साहसी र महत्वाकांक्षी व्यक्ति–शक्तिले गर्नै पर्दथ्यो । त्यो काम त्यतिबेला पृथ्वीनारायण शाहले सम्पन्न गरेका हुन् । उनको योजनामा यत्रो ऐतिहासिक कार्यभार पूरा गरिँदा त्यसरी नै केही कमीकमजोरीहरु भए जसरी अन्य देशहरुको निर्माण र विकासमा जस्तै गणतन्त्र नेपाल निर्माणका दौरानमा माओवादी जनयुद्धका क्रममा पनि भएका छन् । यो स्वाभाविक नै हो । तसर्थ, साम्राज्यवादीहरुको सुनियोजित षड्यन्त्र र चालबाजीलाई बुझेर हामी हाम्रो सही र स्वाभिमानी इतिहासलाई विवादास्पद र बदनाम गरेर हामी नेपालीहरुबिचमै द्वन्द्व भड्काउने र त्यही द्वन्द्वका बहानामा साम्राज्यवादी सैन्य हस्तक्षेप नै गर्ने विदेशी गुरुयोजनाबाट मुक्त भै तथ्यबाट सत्य पत्ता लगाउने र सत्य जतिसुकै तीतो भएपनि अन्ततः सबैको हित गर्ने कुरालाई आत्मसात् गरेर अघि बढ्नु पर्दछ !
यसरी हेर्दा पृथ्वीनारायण शाह, नेपाल एकीकरण गर्ने उनको ऐतिहासिक योगदानलाई नेपाल र नेपाली हुनुको नाताले विशेष महत्वका साथ स्मरण र श्रद्धा गर्नु नै तथ्यसंगत, सत्यसम्मत र न्यायसंगत त नै हुन्छ । सँगसँगै नेपाल राष्ट्र र नेपाली राष्ट्रियताको हितसम्मत पनि हुन्छ । इतिहासलाई बंग्याउने, तथ्यलाई बिगार्ने काम गरिनु हुँदैन । यदि हामीले इतिहासलाई न्यायपूर्णं रुपमा मूल्यांकन गर्न सकेनौं भने हाम्रो भविष्य पनि त्यति राम्रो हुँदैन ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies