कानूनसँग मागियो राय

काठमाडौं : श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले सय जना कामदार वैदेशिक रोजगारीमा पठाउन नसकेका म्यानपावर कम्पनीको इजाजतपत्र नवीकरण गर्ने सम्बन्धमा कानून मन्त्रालयसँग राय माग गरेको छ । नवनियुक्त श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्री शेर बहादुर कुँवरले सय जना कामदार वैदेशिक रोजगारीमा पठाउन नसकेका म्यानपावर कम्पनीको इजाजतपत्र नवीकरण गर्ने सम्बन्धमा निर्णय गरी रायका लागि कानून मन्त्रालय पठाएको हो । 

मन्त्री कुँवरको निर्णयमा कानून मन्त्रालयले राय पठाएपछि निर्णयका लागि मन्त्रिपरिषद्मा पेश गरिने मन्त्रालय उच्च स्रोतले मध्यान्हलाई जानकारी दियो । एकीकृत वैदेशिक रोजगार  व्यवसायी संगठन नेपालका सचिव अनिल बोगटीले पनि बुधबार दिउँसोको भेटघाटमा मन्त्री कुँवरले उक्त जानकारी दिएको बताए ।

गत वर्ष मन्त्रिपरिषद्ले गरेको  म्यानपावर कम्पनीको इजाजत नवीकरण गर्ने निर्णयमा आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ र आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा वार्षिक सय जना कामदार वैदेशिक रोजगारमा नपठाएका कम्पनी आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ का लागि नवीकरण गराउन आएमा नवीकरण गरिदिने भन्ने उल्लेख छ ।

त्यस भन्दा अघिल्लो वर्ष लगातार दुई वर्षसम्म वार्षिक एक सय जना कामदार पठाउन नसकेका इजाजतपत्र प्राप्त संस्थाको इजाजतपत्र आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को लागि नवीकरण गराउँदा नवीकरण गरिदिई नवीकरण भएका इजाजतपत्र प्राप्त संस्थाको आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ का लागि नवीकरण गर्दा त्यस्ता संस्थाले आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ देखि संवत् २०७८ सालको असार मसान्तसम्म कम्तीमा दुई सय जना कामदार पठाएको हुनुपर्ने सर्त राखी बाधा अड्काउ फुकाउने निर्णय गरेको थियो । 

गत वर्षको निर्णयले अधिकांश व्यवसायीले एकैचोटी तीन आर्थिक वर्षका लागि नवीकरण गराएका छन् । त्यसकारण  यसपटक नवीकरण गर्ने म्यानपावर कम्पनीको संख्या थोरै रहेको विभाग स्रोतले बतायो । अघिल्लो वर्षको निर्णयले नवीकरण भएपनि यस पटक मन्त्रिपरिषद्ले सय संख्या नपु¥याउने कम्पनीको नवीकरण गर्ने निर्णय नगरे नवीकरण भएका कम्पनीको कारोबार रोकिन सक्ने व्यवसायीको चिन्ता छ । 

अधिकांश वैदेशिक रोजगार व्यवसायीहरूले ऐन तथा नियमावलीको संख्या सयको व्यवस्था सधैंका लागि खारेज गरिनुपर्ने माग गरेका छन् । एकीकृत वैदेशिक रोजगार  व्यवसायी संगठन नेपालले संख्या सयको प्रावधानले करिब तीन सय व्यवसायी इजाजतपत्र नवीकरण गर्न नपाउने अवस्थामा रहेको भन्दै वर्षैपिच्छे अस्थायी समाधान खोज्नुभन्दा व्यवसायी विरोधी उक्त प्रावधान हटाउन ऐन संशोधनको प्रक्रिया अघि बढाउन माग गरेकोे छ । 

संगठनका अध्यक्ष सन्तकुमार लामा तथा महासचिव मधुकर रिजालले बुधबार विज्ञप्ति जारी गर्दै सबै व्यवसायीले व्यवसाय गर्ने वातावरणको पहल गर्न नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपाल, पार्टीको स्थायी कमिटी सदस्य एवं वैदेशिक रोजगार इन्चार्ज पूर्वमन्त्री उर्वादत्त पन्त तथा नवनियुक्त मन्त्री कुँवरसँग भेटघाट गरी आग्रह गरेकोे बताएका छन् । 

छलफल सकारात्मक रहेको भन्दै विज्ञप्तिमा सबै व्यवसायीको इजाजतपत्र नवीकरण हुने अवस्था रहेकोले बजारमा फैलाइएका नकारात्मक कुराको पछि नलागी इजाजतपत्र नवीकरण हुने विषयमा विश्वस्त रहन आग्रह गरिएको छ ।

२१६ मेडिकल सूचीकृत

काठमाडौं : श्रम, रोेजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षणका लागि २ सय १६ स्वास्थ्य संस्था नवीकरण गरेको छ । 

मन्त्रालयले वैदेशिक रोजगार ऐनको दफा ७२ अनुसार उनीहरूलाई गत माघ १ गतेदेखि आगामी पुस मसान्तसम्मका लागि नवीकरण तथा सूचीकरण गरेको जनाएको छ ।

ऐनको दफा ७२ अनुसार वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षणका लागि नवीकरण हुन पुस मसान्तभित्र निवेदन दिनुपर्ने प्रावधान छ ।

वैदेशिक रोजगार पीडितलाई न्याय

हेटौंडा : मकवानपुरबाट वैदैशिक रोजगारीमा जाने क्रममा विभिन्न कारणले ठगिएर दुःख पाएका परिवारलाई हेटौँडाको एक संस्थाको सहयोगमा दुई करोड ५२ लाख ५७ हजार सम्बन्धित परिवारलाई क्षतिपूर्ति उपलब्ध गराइएको छ । हेल्भिटास नेपालको सहकार्यमा मकवानपुरको हेटौँडामा रहेको सुरक्षित आप्रवासन स्रोत केन्द्रको सहयोगमा सो रकम उपलब्ध गराइएको हो । 

वैदैशिक रोजगारमा जाने क्रममा निधन भएका र ठगी तथा विदेशी रोजगारदाता कम्पनीसँग असुलउपर गर्न बाँकी रहेको सो रकम सम्बन्धित परिवारलाई भुक्तानी गरिएको हो । हेल्भिटास नेपालको सुरक्षित आप्रवासन सामी परियोजना कार्यक्रमका संयोजक अन्जिता थापामगरका अनुसार लामो समयको पहलपछि सो केन्द्रको सहयोगमा क्षतिपूिर्त उपलब्ध गराइएको हो । 

केन्द्रमा ठगीका ५०, उद्धारका २५ तथा मृत्युका २८ मुद्दा दर्ता भएका थिए । एकीकृत ग्रामीण विकास सेवा संस्थाको साझेदारीमा उक्त परियोजना स्थानीय तहमार्फत सञ्चालन हुँदै आएको छ । रासस

खाडीमा भन्दा बारीमा कमाइ

ध्रुब सागर शर्मा/रासस

गलेश्वर : जीवनको उर्वर समय मुग्लानमा पसिना बगाउँदा पनि राम्रो कमाइ गर्न नसकेपछि स्वदेशमा फर्किएर माटोसँग खेल्दै तरकारी खेतीमा लाग्नुभएका हरिलाल घिमिरेको जीवनमा बल्ल हरियाली छाउन थालेको छ । म्याग्दीको बेनी नगरपालिका–२ बञ्चरेढुङ्गाका ५१ वर्षीय उनको युवावस्था साउदी अरबको चर्को घाममा पसिना बगाउँदैमा बित्यो । 

तीन दशक अघि २० वर्षको उमेरमा गरिबीका कारण साहुसँग ऋण लिएर मुग्लानको बाटो समाउनु भएका घिमिरेले दश वर्ष साउदीअरब र पाँच वर्ष भारतमा पसिना बगाए पनि खासै राम्रो कमाइ गर्न नसकेपछि घर फर्किए । घर फर्केर हलो र कोदाली बोकी आफ्नै खेतको माटोमा पसिना बगाउन थालेपछि भने राम्रै कमाइ हुन थालेको छ । 

हरिलालजस्तै बेनी नगरपालिका–२ रोहोटेका चन्द्रबहादुर घिमिरे, सोही ठाउँका चन्द्रबहादुर कार्की र फापर खेतका नवीन घिमिरेले गाउँकै माटोमा विदेशको भन्दा बढी खुसीको महक प्राप्त गर्न सफल भएका छन् । गाउँकै माटोमा तरकारी, फलफूल र पशुपक्षीपालनमार्फत खुसी र समृद्धि आर्जन गरेका यी घिमिरे दाजुभाइ मात्र होइनन्, जिल्लामा कैयौँ युवाहरु पनि छन् । रहरले होओस् वा बाध्यताल पैसा कमाउनका लागि दैनिक सयौँ नेपाली युवा विदेशी भूमिमा जाने गर्दछन् । 

अधिकांश नेपाली विदेशी भूमिमा आफ्नो पसिना बगाइरहेका छन् तर पछिल्लो समय आफ्नै देशमा केही गर्नुपर्दछ भनेर स्वदेश फर्कनेको पनि लर्को नै छ । आफ्नो देशमै केही गर्ने र परिवारसँगै बस्ने योजनाले नौ वर्ष साउदी अरबको बसाइँलाई बिट मारेर स्वदेश फर्किएका रोहोटेका ४८ वर्षीय चन्द्रबहादुर घिमिरेले अहिले साउदी अरबको भन्दा दुई गुणा बढी आम्दानी गर्न सफल भएको बताए । 

पाँचवटा हाइटेक प्रविधिको टनेलमा तरकारी खेती गरेका घिमिरेको बारीमा अहिले मौसमी र बेमौसमी तरकारी लटरम्मै झुलिरहेका छन् । काउली, बन्दा, मटरकोसा, गोलभेँडा, मुला, साग, धनियाँदेखि लिएर काँक्रा र तीतेकरेलाजस्ता बेमौसमी तरकारी फलाएर उनले एकै याममा रु चार लाखभन्दा बढी कमाइ गर्दै आएको बताए । ‘विदेशबाट फर्किएको १० वर्ष भयो । त्यो अवधिमा विदेशभन्दा तीन गुणा बढी कमाउन सफल भएँ,’ घिमिरेले भने, ‘आफ्नो परिवारसँगै बसेर आफ्नै माटोमा रमाउनुको मज्जा नै बेग्लै हुँदोरहेछ ।’

गाउँमै र तीन लाख लगानी गरेर रोहोटे नमूना कृषि फार्म सञ्चालन गरेका घिमिरेले भने, ‘आफ्नै ठाउँमा गरे के हुँदो रहेनछ र काउली, बन्दा, आलु, गोलभेँडा, साग, मौसमी तरकारी र बेमौसमी तरकारीे उत्पादन गरेर बिक्री गर्ने गरेको छु, बजारका लागि टाढा जानै पर्दैन ।’ 

त्यसैगरी रोहोटेकै हरिलाल घिमिरेले पनि तरकारीसँगै लोकल बाख्रा, कुखुरा र माछापालन पनि गरेका छन् । दश रोपनी जग्गामा श्रीमती र छोराको सहयोगमा सबै काम गर्न सफल भएको उनले बताए । तरकारीसँगै गाउँमा धान, गहुँ, मकै, कोदोको पनि खेती गरेका घिमिरेले भने, ‘१४ वर्ष दुबई र कतारको मरुभूमिमा दुःख गरेँ तर जीवनमा हरियाली छाउन सकेन, आफ्नै गाउँ फर्केर आफ्नै माटोमा गरेको परिश्रमले बल्ल जीवनमा हरियाली ल्याउन सफल भएँ ।’

अहिले मानिसले धेरै दुःख गर्न छाडेका कारणले गाउँमै आफूले उत्पादन गरेको तरकारी बिक्री हुने गरेको उनको भनाइ थियो । आफ्नो गाउँ ठाउँमा कृषिका लागि स्थानीय सरकारले सहयोग गर्नुपर्ने घिमिरेले बताए । गतवर्ष हाइटेक टनेलका लागि पालिकाबाट आधा सहयोग पाएर टनेल बनाएको थिएँ, त्यसबाहेक अन्य सहयोग स्थानीय सरकारले नगरेको उनकोे गुनासो थियो । स्वदेशमै केही गर्न चाहने मानिसका लागि स्थानीय सरकारले प्राथमिकतामा राखेर सहयोग र तालिमको व्यवस्था गर्नुपर्ने उनीहरूको माग थियो । ‘शुरुशुरुमा तरकारी खेतीबाट खासै राम्रो कमाइ गर्न नसके पनि मैले हिम्मत हारिनँ,’ घिमिरेले भने, ‘कतिले मलाई विदेशमा त कमाउन नसकेको मान्छेले जाबो माटोमा पसिना बगाएर के कमाउलास भनेर गिज्याए तर पनि म आफ्नो काममा लागिरहेँ ।’

२०६६ देखि व्यावसायिक रुपमा प्राङ्गारिक तरकारी खेती गर्दै आएका उनले आठ रोपनी जग्गामा गोलभेँडा, करेला, साग, भण्टा, रामतोरिया, बोडी, बन्दागोभीलगायत मौसमी तथा बेमौसमी तरकारी लगाएका छन् । तरकारी बिक्री गरेर घिमिरेले वार्षिक रु ८ लाखभन्दा बढी कमाइ हुने गरेको उनले बताए ।

‘यही माटोमा पसिना बगाउन थालेपछि मैले बुझँे विदेशमा बगाउने पसिना आफ्नै माटोमा बगाउने हो भने पैसा यही फल्दोरहेछ,’ घिमिरेले भने, ‘उमेर ढल्केपछि मलाई चेत आयो तर मैले मेरा छोराहरुलाई समयमा नै चिनाइ दिएँ पैसा फलाउने माटो र छेकी दिएँ मुग्लान जाने बाटो ।’ 

अहिले घिमिरेको खेतबारीमा गोलभेँडा, काँक्रो, करेला लटरम्मै छ । खेतबारीमा फलेको तरकारीसँगै घिमिरेको घरपरिवारमा खुसी र सन्तुष्टि पनि छाएको छ । दुई भाइ छोरा, श्रीमती र आफू गरी परिवारका चार सदस्यले तरकारीको स्याहार गर्ने, गोडमेल गर्ने, टिप्ने र बजारमा लगेर बिक्री गर्दै आएका छन् । तरकारी बिक्री गरेर सरदर मासिक  ८० हजार कमाइ हुन थालेपछि घिमिरे परिवारले मुग्लानको बाटोमा सधैँभरिका लागि बन्द गरेका छन् । 

उनले भने, ‘आफ्नै माटोमा पैसा फलाउन सकिने उपाय मैले मेरो परिवारलाई पनि सिकाएको छु, त्यसैले उनीहरुका लागि पनि पैसा कमाउन भनेर कहिल्यै विदेश नपठाउने मेरो सोचाइ छ ।’ 

घिमिरेले अहिलेसम्म कुनै पनि संघ संस्था वा सरकारी निकायबाट तरकारीखेतीसम्बन्धी तालीम नलिएको बताए । ‘सिकाइ अनुभव नै मेरा लागि तालीम र अवसर दुवै बन्यो,’ उनले भने । राज्यले अनुदानको व्यवस्था गरे अझै तरकारीखेती विस्तार गर्ने घिमिरेको सोच छ । पानीको अभाव हुँदा सार्वजनिक कुवाबाट पानी बोकेरसमेत तरकारी खेती गर्दै आएको उनले बताए । घिमिरेकै सिको गरेर धेरैले तरकारी खेती गर्न थालेका छन् । अहिले बञ्चरेढुङ्गाका घर–घरमा करेसाबारी छन् । किसानले उत्पादन गरेको तरकारी बजारीकरणका लागिसमेत कुनै समस्या छैन । व्यापारी खेतीबारीमै पुग्छन् ।

स्लोभाकिया पठाउने भन्दै ५ लाख ठगी, १ जना पक्राउ

काठमाडौं : रोजगारीको लागि स्लोभाकिया पठाइ दिन्छु भन्दै ३ जनासँगबाट ५ लाख रुपैयाँ ठगी गरेको आरोपमा प्रहरीले एक जनालाई पक्रेको छ ।

पक्राउ पर्नेमा गुल्मीको धुर्कोट घर भई काठमाडौंको समाखुसी बस्ने ३२ वर्षका ईन्द्रबहादुर पछाई रहेका काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान महाशाखाले जनाएको छ ।

उनले स्लोभाकिया जानका लागि ९ लाख रुपैयाँ लाग्छ र १ लाख ३० हजार रुपैयाँसम्म मासिक तलब हुन्छ भन्दै नवलपुरको कावासोती घर भई काठमाडौं बस्ने रोसन भण्डारीसहित ३ जनासँग ५ लाख रुपैयाँ लिएको प्रहरीको आरोप छ ।

पक्राउ परेका पछाईलाई थप अनुसन्धानका लागि वैदेशिक रोजगारी विभागमा पठाएको प्रहरी उपरीक्षक कृष्णप्रसाद कोइरालाले जानकारी दिए ।

संसदीय समितिमा संयोजक ढकालले मागे मुख्य ४ समाधान

काठमाडौं : नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघसहित प्रमुख राजनीतिक दल निकट वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संस्थाका प्रतिनिधिहरूले वैदेशिक रोजगार व्यवसायमा रहेका कानून तथा व्यवहारिक समस्याको समाधानका लागि प्रतिनिधिसभा अन्तर्गतको उद्योग तथा वाणिज्य र श्रम तथा उपभोक्त हित समितिको ध्यानाकर्षण गराएका छन् । 

वैदेशिक रोजगार व्यवसायीको इजाजत नवीकरण गर्न वार्षिक एक सय जना कामदार पठाएको हुनुपर्ने तथा सेवा शुल्क परिमार्जनका लागि विगतदेखि छुट्टाछुट्टै पहल गरिआएका संस्थाहरू सोमबार समितिको बैठकमा एकसाथ उपस्थित थिए । सभापति विमलप्रसाद श्रीवास्तवको सभापतित्वमा भएको बैठकमा वैदेशिक रोजगारका क्षेत्रमा रहेका कानूनी, नीतिगत तथा व्यवहारिक समस्या समाधानका लागि संघका अध्यक्ष विमलप्रसाद ढकालले लिखित सुझाव राखे । उपस्थित राजनीतिक दल निकट शुभेच्छुक तथा भ्रातृ संस्थाका प्रतिनिधिहरूले संयोजक ढकालले राखेका विषयमा समर्थन जनाउँदै आफ्नोतर्फबाट थप धारणा राखेका थिए ।

संघका तर्फबाट अध्यक्ष ढकालले सेवा सुल्क तथा प्रवद्र्धन खर्चबापत वैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारको एक महिनाको तलब बराबर रकम सेवा शुल्क लिन पाउनुपर्ने, म्यानपावर कम्पनीको इजाजत नवीकरण गर्न वार्षिक सय जना कामदार अनिवार्यरूपमा पठाएको हुनुपर्ने व्यवस्था खारेज गर्नुपर्ने, युरोपियन मुलुकमा जाने कामदारको भिसा स्ट्याम्पिङलगायतका विषय नेपालबाट गर्ने व्यवस्था गरिनुपर्नेलगायतका विषयमा लिखित माग राखेका थिए ।

संघले इजाजत नवीकरणका लागि वार्षिक सय जना कामदार पठाएको प्रमाणित हुने कागजात नभए नवीकरण नहुने र इजाजतपत्र रद्द गर्न सकिने ऐन र नियमावलीमा राखेको विषय संविधान, कानून र विश्वव्यापी प्रचलन विपरीत रहेको भन्दै त्यसको खारेजीको लागि शुरूदेखि नै माग राख्दै आएको तथा चालू आर्थिक वर्षमा समेत कोभिडका कारण केही मुलुकमा बन्दाबन्दी यथावत रहेकोले अघिल्लो आर्थिक वर्ष जस्तै यस वर्ष पनि सय जना कामदार नपठाएको भएपनि वैदेशिक रोजगार ऐनको दफा ८२ मा रहेको बाधा अड्काउ आदेश जारी गर्ने व्यवस्था अन्तर्गत उपयुक्त आदेश जारी गरी इजाजत नवीकरण गरिदिन निर्णयसहित निर्देशन जारी गर्न माग गरेकोे छ ।

छलफलमा नेपाली कांग्रेसको शुभेच्छुक संस्थाको हैसियतमा रहेको नेपाल लोकतान्त्रिक वैदेशिक रोजगार व्यवसायी एशोसिएसनका अध्यक्ष कुमुद खनाल, नेकपा एमाले निकट प्रगतिशील वैदेशिक रोजगार व्यवसायी मञ्च नेपालका अध्यक्ष राजेन्द्र भण्डारी, नेकपा एकीकृत समाजवादी निकट एकीकृत वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संगठनका उपाध्यक्ष अनिल बागटी, महासचिव मधुकर रिजाल, वैदेशिक रोजगार व्यवसायी गणतान्त्रिक मञ्चका अध्यक्ष धनलाल जैसी, संघीय समाजवादी पार्टी निकट समाजवादी वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका अध्यक्ष अख्तर हुसेन, वैदेशिक रोजगार व्यवसायी महिला संघकी अध्यक्ष सीता देवकोटाले आ–आफ्नो संस्थाको संस्थागत नेतृत्व गरेका थिए ।

छलफलमा सहभागी गणतान्त्रिक मञ्चका महासचिव कुन्छा दोर्जे डिमडोङले साउदी अरबमा देखिएको समस्या र नेपालस्थित साउदी अरेबियाको दूतावासमा साउदी आईडी नवीकरण र भिसा प्रक्रियामा व्यवसायीहरूले सास्ती र हैरानी खेप्नुपरेको र युरोपेली मुलुकको राजदूतावास तथा कन्सुलर कार्यालय नेपालमा नहुँदा एक जनाको भिसा लगाउन भारतको राजधानी नयाँदिल्ली जाँदा साढे दुई लाख रूपैयाँसम्म खर्च गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको विषयमासमेत समितिको ध्यानाकर्षण गराएको जानकारी दिए ।

समितिको बैठकमा सभापति श्रीवास्तवसहित वैदेशिक रोजगारका विषयमा विगतदेखि नै चासो राख्दै आएका उपसमितिका संयोजक एलपी साँवा लिम्बु, प्रकाश रसाइली, बृन्दा पाण्डे लगायतका सांसदहरूको उपस्थिति रहेको थियोे । 

सभापति श्रीवास्तवले समस्याको समाधानका लागि सकेसम्म छिटो विभागीय मन्त्रीलाई निर्देशन दिने आश्वासन दिए । संघका संयोजक ढकालले वैदेशिक रोजगार ऐन संशोधनको प्रक्रिया अघि बढेको भन्दै उक्त ऐन संशोधनका लागि समितिमा दफावार छलफल गर्दा व्यवसायीका सुझावसमेत लिई छिटो प्रक्रिया ‘फाष्ट ट्र्याक’बाट अघि बढाइदिन आग्रह समेत गरेकोे मध्यान्हलाई बताए ।

नवनियुक्त मन्त्री कुँवरद्वारा पदभार ग्रहण

काठमाडौं : नवनियुक्त श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री शेरबहादुर कुँवरले सामान्य नागरिकले भोगेका समस्याको समाधान र अप्ठ्यारालाई सहजीकरण गर्ने बताएका छन् । शपथसँगै सोमबार पदवहाली गरेका नवनियुक्त मन्त्री कुँवरले त्यसका लागि मन्त्रालय र मन्त्रालय मातहतका कर्मचारीसँग सहकार्य गरेर अघि बढ्ने बताए ।

मन्त्री कुँवरले राजनीति गर्ने क्रममा वैदेशिक रोजगारमा धेरै समस्या रहेको जानकारी पाएको भन्दै आन्तरिक रोजगारी तथा वैदेशिक रोजगारलाई व्यवस्थापन गर्न मन्त्रालयले यसअघि गरेका अध्ययनहरूबाट प्राप्त हुने सुझावलाई प्राथमिकता दिने बताए ।

‘वैदेशिक रोजगार कोरोनाअघिको अवस्थामा फर्कियो’

काठमाडौं : निवर्तमान श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्री कृष्णकुमार श्रेष्ठ (किसान)ले नेपालबाट वैदेशिक रोजगारीमा जाने क्रम कोरोना संक्रमण भन्दा अगाडिको अवस्थामा फर्केको बताएका छन् । संघीय संसदको राष्ट्रियसभामा विनियोजन विधियक २०७९ मा बजेटमाथि उठेका प्रश्नहरूको जवाफ दिँदै श्रेष्ठले उक्त कुरा बताएका हुन् ।

कोरोना भाइरस महामारीले बिथोलेको वैदेशिक रोजगारी र श्रम बजार पुरानै लयमा फर्कन थालेको भन्दै श्रेष्ठले कोरोना महामारीका कारण धेरैले वैदेशिक रोजगारीमा जाने अवसर पनि  गुमाएको भएपनि पछिल्लो समय वैदेशिक रोजगारी फेरि पुरानै लयमा फर्किसकेको बताए ।

श्रेष्ठले भने, ‘वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकको तथ्यांक हेर्ने हो भने, पछिल्लो चार वर्ष निरन्तर घटेकोमा यो वर्ष हामी २०७४ साल अघिको अवस्थामा पुगिसकेका छौं ।’ अघिल्लो वर्ष २ लाखले कमी आएकोमा यो वर्ष ३ लाख ६८ हजारले वृद्धि भएर ५ लाख ३४ हजार बढीले श्रम स्वीकृति लिएका छन् ।

वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्यामा वृद्धि हुँदा मुलुकको वैदेशिक मुद्रा आर्जनको प्रमुख श्रोत विप्रेषण आप्रवाहमा वृद्धि हुने अपेक्षा गर्न सकिने भन्दै श्रेष्ठले त्यसले जनताको जीवनस्तरमा सुधार, गरिबी निवारण, स्वदेशी अर्थतन्त्र विस्तार, अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारजस्ता क्षेत्रमा ठुलो भुमिका खेलेको दाबी गरे  ।

विप्रेषणले गरेको योगदानलाई सकारात्मक रुपमा लिएता पनि यसमै निर्भर रहनु सरकारको प्राथमिकता नभएको भन्दै श्रेष्ठले आन्तरिक रोजगारीको अवसरहरूको सिर्जना भई कोही पनि वैदेशिक रोजगारीमा जानु नपरोस् भन्ने मान्यतामा सरकार रहेपनि तत्कालका लागि वैदेशिक रोजगारलाई व्यवस्थित, मर्यादित, सुरक्षित र भरपर्दो बनाउनुपर्ने विषय सरकारको प्राथमिकतामा रहेकोे बताए ।

उनले भने, ‘अन्तर्राष्ट्रिय श्रम बजारमा प्रवेश गर्नुअघि रोजगारीका लागि चाहिने सीप अनिवार्यरुपमा प्रदान गर्ने विषय, वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका कामदारहरूको सीप तथा दक्षता मुलुकमै प्रयोग र सामाजिक तथा आर्थिक पुनःएकीकरणका कार्यक्रम तयार भइरहेका छन् ।’

वैदेशिक रोजगारमा जाने क्रममा ठगी लगायतका समस्याको समाधानका लागि मन्त्रालय लागिपरेको पनि उनले दाबी गरे । जेठ मसान्तसम्ममा मन्त्रालयमा आएका १७ हजार ३ सय ४७ गुनासो तथा समस्यालाई समाधान गरिएको बताउँदे उनले भने, ‘विभिन्न मुलुकमा अलपत्र परेका १ हजार १२ जनाको उद्धार गरिएको छ ।’

वैदेशिक रोजगारमा नेपाली कामदारहरूको संख्या वृद्धि सँगसँगै यस क्षेत्रमा विभिन्न विकृतिहरू पनि देखा पर्दै आएकाले वैदेशिक रोजगारी सम्बन्धी सेवाहरुलाई छिटो, छरितो, पारदर्शी र प्रभावकारी बनाउन सूचना प्रविधिमार्फत सेवा प्रवाह गरिएको उनले बताए । उनले भने, ‘श्रम स्वीकृतिलाई पेपरलेस बनाइ सहजरूपमा सेवा प्रदान गर्न अनलाइन प्रणालीबाट मात्र श्रम स्वीकृति दिन थालिएपछि अनलाइन श्रम स्वीकृति प्रभावकारी बनेको छ । अहिले सेवा लिन लाइन बस्नुपर्ने बाध्यताको अन्त्य भएको छ । गुनासाहरु तत्काल सम्बोधनको व्यवस्था मिलाइएको छ । सेवाग्राहीका समस्या समाधान गर्न, जानकारी एवं सूचना प्रवाह गर्न हेल्प डेस्क स्थापना गरिएको छ ।’

वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकसँग सरकारले तोकेभन्दा धेरै रकम लिई ठगी गर्ने विभिन्न म्यानपावर कम्पनीलाई कारबाहीको दायरामा ल्याइएको छ र पीडितलाई क्षतिपुर्ति प्रदान गरिएको बताउँदै उनले चालु आर्थिक वर्षको हालसम्म १५ करोड ३३ लाख रुपैयाँ ठगी रकम असुली गरिएको, १९ करोड ५७ लाख रकम विगो दाबी गरी ७२ वटा मुद्दा अदालतमा दायर गरिएको पनि बताए ।

वैदेशिक रोजगारीमा हुने ठगी नियन्त्रणका साथै राहत तथा उद्धार कार्यलाई प्रभावकारी बनाउन, गुनासोलाई तत्काल निराकरण गर्न तथा क्षतिपूर्तिको सिफारिस गर्न तथा अन्तर निकाय समन्वयका लागि र्‍यापीड रेस्पोन्स टिमले काम गरिरहेको दाबी गर्दै उनले  वैदेशिक रोजगार सम्बन्धी समस्या हेर्ने गरी छुट्टै प्रहरी एकाइ गठन गर्ने तयारी भएको र हाल प्रहरी नायव उपरीक्षकको नेतृत्वमा वैदेशिक रोजगार विभागमा स्थापना गरिएको प्रहरी युनिटमा जेठ मसान्तसम्म २ सय ९१ उजुरी प्राप्त भएको जानकारी दिए ।

यूएई, साउदी अरेविया तथा भारतमा अलपत्र परेका कयौं श्रमिकहरुलाई उद्धार गरिएको, भिजिट भिसामा यूएई पु¥याएर अलपत्र पार्ने काममा संलग्न व्यक्ति वा कम्पनीलाई कारबाही, पीडितको उद्धार गरिएको, वैदेशिक रोजगारीको नाममा ठगी गर्नेहरुलाई नेपालको इतिहासमै पहिलो पटक नेपाल प्रहरीको सहयोगमा रेड कर्नर नोटिस जारी गरी नेपाल ल्याइ कारबाहीको दायरामा ल्याउने प्रक्रिया अघि बढाइएको पनि उनले उल्लेख गरे ।

श्रमिकहरुको हकहितलाई ध्यानमा राखी नयाँ श्रम गन्तव्य मुलुकको खोजी र श्रम सम्झौताको नवीकरण गर्ने कार्यलाई अगाडि वढाइएको भन्दै उनले वैदेशिक रोजगारीलाई सुरक्षित, मर्यादित, व्यवस्थित र आकर्षक वनाउन हाल कोरिया, इजरायलसँग सरकारी तवरवाट कामदार पठाइने गरेकोमा बेलायतलगायत अन्य देशहरुसँग समेत सोही तवरबाट कामदार पठाउने प्रक्रिया अगाडि वढाइएको जानकारी दिए ।

नयाँ गन्तव्य मुलुकको रुपमा बेलायतसँग पहिलोपटक श्रम समझदारी हुने क्रममा रहेको र माल्दिभ्स, सिसेल्स तथा इजरायलको निर्माण क्षेत्रमा श्रमिक लैजाने सम्बन्धी श्रम सम्झौताको पनि तयारी भइरहेको उनले बताए ।

साउदी अरेविया तथा सेसेल्ससँग नयाँ श्रम सम्झौता एवं संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई), मलेसिया र कतारसँग भएका श्रम सम्झौतालाई समसामयिक परिमार्जन गर्ने कार्य प्रारम्भ भएको पनि उनले उल्लेख गरे । 

वैदेशिक रोजगारीमा गई अंगभंग वा मृत्यु भएका कामदार र निजका परिवारलाई उपलब्ध गराउने आर्थिक सहायता र छात्रवृत्ति सम्बन्धी सेवालाई समेत अनलाइनमार्फत प्रदान गर्ने व्यवस्था गरिएको र वैदेशिक रोजगारीमा हुने ठगी नियन्त्रण गर्न सूचना सचेतनासहित विदेशमा काम गर्ने नेपालीहरुको कार्यस्थलको अनुगमन गर्ने कार्यक्रम अघि बढाइएको उनले जानकारी दिए ।

विदेशमा अलपत्र परेका नेपाली कामदारहरुलाई उद्धार गरी तत्काल आश्रय प्रदान गर्न ओमान, कुवेत, यूएई, साउदी अरव र वहराइनमा सेल्टरको व्यवस्था गरिएको र कतार, मलेसिया, यूएई, साउदी अरव, दक्षिण कोरिया, बहराइन, कुवेत, ओमानमा श्रम काउन्सेलर र श्रम सहचारी परिचालन गरिएको श्रेष्ठले जानकारी दिए ।

सात वटै प्रदेशवाट वैदेशिक रोजगारीका लागि पुनः श्रम स्वीकृति प्रदान गरिएको, श्रम स्वीकृतिका सवै सेवाहरु प्रदेशबाटै प्रदान गर्ने गरी तयारी अघि बढाइएको, वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकलाई सहजरुपमा सेवा दिने उद्देश्यका साथ भैरहवामा संचालित गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नजिक वैदेशिक रोजगार कार्यालय स्थापना गरिएको जानकारी दिँदै उनले निकट भविष्यमा संचालन हुने पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नजिक पनि सोही अनुसारको व्यवस्था गर्ने प्रवन्ध अघि बढाइएको जानकारी दिए ।

विभिन्न मन्त्रालयवाट सञ्चालन हुने रोजगारी सम्बन्धी कार्यक्रमहरुको एकीकृत तथ्यांक व्यवस्थापनको लागि प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम अन्तर्गत राष्ट्रिय रोजगार व्यवस्थापन सूचना प्रणालीको विकास गर्ने कार्यक्रम रहेको र रोजगारीको एकीकृत राष्ट्रिय प्रणालीको ढाँचा सिफारिस गर्न राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्यको संयोजकत्वमा समिति गठन भई काम भइरहेको भन्दै उनले वर्षौं पुरानो वैदेशिक रोजगार नीति परिमार्जन गरी समयानुकुल बनाउनका लागि गृहकार्य अघि बढाइएको बताए  । समग्र प्रयासबाट मुलुकको रोजगारीमा सुधार हुने पनि उनले दाबी गरे ।

सांसदहरूले रेमिट्यान्सको सदुपयोग हुनुपर्ने, सामाजिक सुरक्षामा सबै क्षेत्रकाल श्रमिकहरुलाई समेट्नुपर्ने, प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमलाई परिमार्जनसहित व्यवस्थित गर्नुपर्ने, सीप विकास गर्ने कार्यक्रमहरु एकीकृतरुपमा संचालन गर्नुपर्ने माग गरेका थिए । 

यसैबीच सोमबार बिहान ९ बजे श्रम मन्त्रालयबाट श्रेष्ठको बिदाइ हुने भएकोे छ ।

को हुन् श्रममन्त्री कुँवर ?

काठमाडौं : प्रधानमन्त्रीको सिफारिसअनुसार राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले शेरबहादुर कुँवरलाई श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रीमा नियुक्त गरेकी छन् । नवनियुक्त मन्त्री कुँवर गैर सांसद् हुन् । उनी नेकपा एकीकृत समाजवादीको सिफारिसमा मन्त्री बनेका हुन् ।

संविधानको धारा ७८ मा संघीय सांसद नभएको व्यक्ति मन्त्री बनेमा ६ महिनाभित्र सांसद बन्नुपर्ने व्यवस्था छ । श्रममन्त्री कुँवर गत फागुन २१ सम्म राष्ट्रिय सभाको सदस्य थिए ।  अछाम जिल्लाका कुँवर नेकपा एकीकृत समाजवादीका सुदुरपश्चिम कमिटीका उपाध्यक्ष र केन्द्रीय सदस्य हुन् । आगामी निर्वाचनमा उनी अछामबाट एमाले नेता डा. भीम रावलसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने तयारीमा रहेको बताइएको छ ।

२०६४ सालमा सम्पन्न  प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा कुँवर अछामको क्षेत्र नम्बर १ बाट निर्वाचित भएका थिए । मन्त्री कुँवरले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट वाणिज्यशास्त्रमा स्नातक तहसम्मको अध्ययन गरेका छन् । २०४२ सालमा विद्यार्थी राजनीतिमा प्रवेश गरेका कुँवर अनेरास्ववियु अछाम जिल्ला अध्यक्ष र एमाले अछाम जिल्ला उपसचिव भइसकेका छन् । 

नेपाल रेडक्रसका आजीवन सदस्य र अछामस्थित बैजनाथ उच्च माध्यमिक विद्यालयका सल्लाहकार समिति संयोजक रहेका कुँवर सामाजिक क्रियाकलापमा बढी सक्रिय रहने गरेकोे बताइन्छ ।

मञ्चद्वारा श्रम सचिवसँग भेट

काठमाडौं : प्रगतिशील वैदेशिक रोजगार व्यवसायी मञ्च नेपालले संख्या सयको समस्या समाधानका लागि भेटघाट र ध्यानाकर्षण गराउने क्रम जारी राखेको छ । 

शुक्रबार मञ्चले एमाले संसदीय दलका उपनेतन सुवासचन्द्र नेम्वाङ, प्रतिनिधिसभा अन्तर्गतको उद्योग तथा वाणिज्य र श्रम तथा उपभोक्त हित समितिका सभापति विमलप्रसाद श्रीवास्तव तथा उपसमिति संयोजक एलपि साँवा लिम्बुलाई ज्ञापनपत्र बुझाएको थियोे ।

मञ्चले आइतबार श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सचिव एकनारायण अर्याललाई भेटेर म्यानपावर कम्पनीको इजाजत नवीकरण गर्न लगातार दुई आर्थिक वर्षसम्म सय जना कामदार पठाउनु पर्ने र पठाउन नसकेको अवस्थामा इजाजतपत्र रद्द गर्ने वैदेशिक रोजगार ऐन र नियमावलीको व्यवस्था अव्यवहारिक भन्दै व्यवस्थाको निकास दिन ध्यानाकर्षण गराएको अध्यक्ष राजेन्द्र भण्डारीले जानकारी दिए ।

भेटमा सचिव अर्यालले निकासका लागि मन्त्रालयले सकारात्मक दृष्टिकोण राखी उच्चतम प्रयास गरिरहेको भन्दै सबै व्यवसायीको इजाजत नवीकरण हुने अवस्था बन्ने धारणा राखेको पनि अध्यक्ष भण्डारीले बताए । 

मञ्चले बिहीबार पार्टीको वैदेशिक रोजगार विभाग समेतका इन्चार्ज भानुभक्त ढकाललाई पनि भेटेर संख्या सय समस्या समाधानको लागि पार्टीले पहल गरिदिनुपर्ने माग गर्दै ज्ञापनपत्र बुझाएको थियोे ।