काठमाडौं । १८ डिसेम्बर अर्थात् बुधबार अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासी श्रमिक दिवस विभिन्न कार्यक्रम गरी संसारभर मनाइँदै छ । श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले सप्ताहव्यापी यो दिवस मनाउँदै छ ।
मन्त्रालयले यस वर्षका लागि ‘सुरक्षित आप्रवासनको आधार: सूचना र सीपसहितको रोजगार’ भन्ने मूल नारा तय गरेको छ । कामका लागि वैदेशिक रोजगारीमा जाने र तिनका परिवारको अधिकारका लागि यस दिवसले सरकारको ध्यानाकर्षण गराउने गरेकोे छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासन संगठनद्वारा प्रकाशित विश्व आप्रवासन प्रतिवेदन, २०२४ अनुसार विश्वभर अनुमानित २८ दशमलव १ करोड मानिसहरू आप्रवासी रहेका र त्यसमध्ये आप्रवासी कामदारको संख्या करिब १७ करोड छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठनका अनुसार सन् २०१४–२०२४ को अवधिमा लगभग ७० हजार आप्रवासीहरू मरेका वा बेपत्ता भएका छन् । वैदेशिक रोजगार बोर्ड सचिवालयका अनुसार आर्थिक वर्ष २०६५-०६६ देखि हालसम्म वैदेशिक रोजगारीका क्रममा १४ हजार २१३ जना नेपाली कामदारको पनि मृत्यु भएको छ ।
वैदेशिक रोजगारीका क्रममा अंगभंग, मानसिक समस्या भएका कतिपय बिरामी अस्पतालमै छन् । वैदेशिक रोजगारीमा जाने नेपाली कामदार र उनीहरूका परिवारले चर्काे सामाजिक मूल्य चुकाउनुपरेका कतिपय अध्ययनले उजागर गरेका छन् ।
मृत्युका प्रकृति
नेपाली कामदारको ठूलो संख्या खाडी मुलुक र मलेसियामा रहेकोे छ । वैदेशिक रोजगारीको क्रममा मृत्यु हुनेको संख्या पनि ठूलो देखिन्छ । तर, जानकारहरू र गैरआवासीय नेपालीहरूका अनुसार पोस्टमार्टमको अभावमा आधाभन्दा बढी कामदारको मृत्युको कारण स्पष्ट हुन सक्ने अवस्था छैन ।
रोजगारदाता मुलुकका अस्पतालले स्वाभाविक मृत्यु वा ‘हृदयघात’ जस्ता कारण उल्लेख गरेर मृत्युको वास्तविक कारण नखोजी शव नेपाल पठाउने गर्दा मृतकका परिवारलाई लामो समयसम्म प्रियजनको मृत्युको वास्तविक कारणबारे जानकारी नहुने अवस्था छ ।
मृत्युको वास्तविक कारणको खोजीभन्दा सहजै शव बुझ्ने नेपालको कूटनीतिक शालीनताले पनि कामदारको मृत्युको वास्तविक कारण खुल्न नसकेको अवस्था रहेकोे बताइएको छ ।
कार्यस्थलमा शौचालयको पर्याप्त व्यवस्था नहुँदा कतिपय कामदार लामो समय पिसाब च्यापेर बस्ने र कतिपय कामदारले पर्याप्त पानी पिउन नपाउँदा कलिलो उमेरमा नै मिर्गौला गुमाउने अवस्थामा पुगेका छन् । चिसो हावापानीमा हुर्केका नेपाली अस्वाभाविक गर्मी (हिट स्ट्रेस)ले प्रजनन क्षमतामा पनि ह्रास आइरहेको नेपाली चिकित्सकहरू बताउँछन् ।
.jpg)
