– युवराज न्यौपाने
नेपालका युवा आफ्नो भविष्यलाई लिएर अन्योलमा छन् । अवसर, स्थायित्व र पहिचान खोजिरहेका छन् । तर, तिनै कुराहरूमा उनीहरू अभावको सामना गर्दै छन् ।

अहिलेको पुस्ताले स्थायी रोजगारी, उचित पारिश्रमिक र सामाजिक सुरक्षासहितको वातावरण चाहन्छ । तर, यो सम्भावना देशमै सीमित देखिँदैन, जसले गर्दा लाखौं युवा वैदेशिक रोजगारीतर्फ धकेलिएका छन् ।

शिक्षाको कुरा गर्दा, विश्वविद्यालयहरूमा प्रविष्टि पाउन त सजिलो छ तर शिक्षाको गुणस्तर र त्यसले दिने सीप बजारसँग मेल खाँदैन । अधिकांश कलेजहरू सैद्धान्तिक ज्ञानमा मात्र केन्द्रित छन्, जसले गर्दा युवाले व्यावहारिक ज्ञान पाउन सक्दैनन् । पढाइ पूरा गरेपछि जागिरको खोजी गर्नु अर्को चुनौती हो ।

सरकारी क्षेत्रमा सीमित अवसर भएकाले निजी क्षेत्रमा आश्रित रहनुपर्ने बाध्यता छ । तर, निजी क्षेत्रमा पनि स्थायित्व छैन, ज्याला न्यून छ र श्रम अधिकार सुनिश्चित गरिएका छैनन् ।

आफ्नो प्रतिभा र क्षमताको उपयोग गर्दै उद्यमशीलता अपनाउने चाहना धेरै युवामा छ । तर, उद्यम गर्नका लागि आवश्यक पूँजी, प्रोत्साहन र अनुकूल नीति राज्यले दिन सकेको छैन ।

बैंकहरूले ऋण दिने प्रक्रियालाई झन्झटिलो बनाएका छन्, सरकारी सहयोग कागजमै सीमित छ र बजारको अस्थिरताले युवा उद्यमीहरूलाई निराश बनाएको छ । सफल उद्यमशीलताको सम्भावना देखेर पनि असफलताको डरले धेरैलाई अघि बढ्नबाट रोकेको छ ।

राजनीतिक अस्थिरताले युवाको भविष्य अझ अनिश्चित बनाएको छ । युवा पुस्ताले नीति निर्माण तहमा आफ्नो प्रतिनिधित्व खोजिरहेको छ तर अनुभवका नाममा उनीहरूलाई पछाडि धकेल्ने प्रवृत्ति छ ।

राजनीतिक दलहरू युवालाई चुनावी नारा मात्र बनाउने तर नेतृत्व तहमा ल्याउन नचाहने प्रवृत्तिले निराशा बढाएको छ । यही निराशाले गर्दा धेरै युवा राजनीतिक परिवर्तनप्रति उदासीन भएका छन्, जसले दीर्घकालीन रूपमा मुलुककै लागि हानिकारक असर पार्न सक्छ ।

विदेश पलायन युवाको बाध्यता मात्र होइन, चाहना पनि बन्दै गएको छ । जब आफ्नै देशमा अवसर न्यून हुन्छ, तब विकल्पको खोजी हुन्छ । धेरै युवा उच्च शिक्षाका लागि विदेश जान चाहन्छन् तर अधिकांश फर्केर आउँदैनन् । यही क्रम जारी रहे देशको उत्पादनशील जनशक्ति घट्दै जाने छ ।

प्रवासी जीवनले आर्थिक रूपमा फाइदा गरे पनि भावनात्मक रूपमा टाढिनुपरेको, परिवारको साथ छुट्टिनुपरेको र अन्ततः आफ्नो पहिचान भुल्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ ।

युवाले खोजेको अवस्था भनेको यस्तो समाज हो, जहाँ उनीहरूले समान अवसर पाउन सकून् । शिक्षा, रोजगारी, उद्यम र सामाजिक सुरक्षामा उनीहरूलाई प्राथमिकता दिइयोस् । राज्यले नीति निर्माणमा युवाको सहभागिता सुनिश्चित गरोस् । उनीहरूको क्षमता विकासका लागि आवश्यक स्रोतहरू उपलब्ध गराइयोस् । श्रम बजारलाई मर्यादित बनाइयोस्, जहाँ कामदारले उचित पारिश्रमिक र सुरक्षाको प्रत्याभूति पाउन सकून् ।

सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन युवाले आफैं पनि जागरुक हुनुपर्छ । क्षमता अभिवृद्धि, सीप सिक्ने उत्सुकता र सही ठाउँमा आफ्नो आवाज उठाउने पहल उनीहरूले गर्नुपर्छ । प्रविधिको सदुपयोग गर्दै सिर्जनशीलता देखाउने, स्वदेशमै अवसर सिर्जना गर्ने सोच राख्नुपर्छ ।

नेपालका युवाले अब निराश भएर बस्ने समय छैन । उनीहरूले खोजेको अवस्था आफैंले बनाउनुपर्ने छ । समाज, सरकार र युवा स्वयं मिलेर मात्र यस्तो भविष्य निर्माण गर्न सकिन्छ, जहाँ युवाले आफ्नो पहिचान, अवसर र स्थायित्व पाउन सकून् ।