काठमाडौं : प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले बाढी, पहिरो र डुबानको सम्भावनाबारे सरकारले गम्भीरता देखाउन नसकेको स्वीकार गरेका छन् । क्षतिको आंकलन र विपद्को आंकलन गरेर पूर्व तयारी गर्न नसकिएको उनले स्वीकार गरेका हुन् ।
बाढी पहिरो आएको बेला प्रधानमन्त्री ओली अमेरिका थिए । संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभामा भाग लिन न्यूयोर्क पुगेका ओली सोमबार स्वदेश फर्किएका थिए । उनी भ्रमण छोट्याएर नफर्किएको भनेर आलोचना भएको थियो । फर्किएपछि पनि उनले सरकारले सक्ने जति गरेको बताए । तर, प्रधानमन्त्रीले सक्ने जति गरेको भनेर सरकारको बचाउ गरेको भन्दै आलोचना खेपे ।
भोलिपल्टै प्रधानमन्त्री ओलीले बाढी, पहिरो र डुबानले मुलुक आक्रान्त भएका बेला सरकारले प्रभावकारी रुपमा काम गर्न नसकेको भनेर आलोचना भएकोप्रति नरम हुँदै कमजोरी भएको स्वीकार गरे । आफू देशबाहिर भएपनि विपद्को अवस्थाबारे जानकार रहेको भन्दै प्रधानमन्त्री ओलीले भने, ‘मलाई पनि यसप्रकारको होला भन्ने अनुमान थिएन ।’
गत शुक्रबार र शनिबार आएको अविरल वर्षापछिको बाढी र पहिरामा परेर मंगलबार साँझसम्म २२४ जनाले ज्यान गुमाएका छन् । २४ जना वेपत्ता छन् । सडक, पुल, विद्युत र आवासमा पुगेको क्षेतिको यकिन विवरण आउन सकेको छैन ।
मनसुनजन्य विपद्बाट २१ जिल्ला बढी प्रभावित भएको छन् । काभ्रेपलाञ्चोक, ललितपुर, धादिङ, काठमाडौँ, सिन्धुपाल्चोक, सिन्धुली र मकवानपुर जिल्ला अति प्रभावित भएको छ ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले गरेको पत्रकार सम्मेलनमा सरकारको तर्फबाट मुख्यसचिव एकनारायण अर्यालले हालसम्म २२४ जनाको मृत्यु, २४ जना बेपत्ता, १५८ जना घाइते भएको जानकारी गराए । चार हजार ३३१ जनालाई उद्धार गरी सुरक्षित स्थानमा पठाइएको बताए ।
पत्रकार सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री ओलीले ठूलो विपत्ति आइलागेको र यसको तयारी नरहेको स्वीकार गरे । उनले भने, ‘हाम्रो तयारी यस प्रकारको परिस्थितिका लागि थिएन । यस प्रकारको वर्षा होला, पहिरो जाला, मानवीय तथा भौतिक क्षति होला भन्ने अनुमान थिएन ।’
भारी वर्षा हुनसक्छ भन्ने जल तथा मौसम विज्ञान विभागको सूचनाका आधारमा अरु बेलाजस्तै पूर्व तयारी गरिएको उल्लेख गर्दै उनले अगाडि भनेका छन्, ‘पहिला यस प्रकारभन्दा कमै हुने गर्थे, त्यसैअनुसार पूर्व तयारी थियो । ठूलै विपत्ति आइलाग्यो ।’
विपद आइसकेपछि सरकारले राहत तथा उद्दारमा काम गरिरहेको बताए । ‘केही गर्दै नगरेको होइन, सक्दो गरेको छ । केही कमजोरी भएको हुनसक्छ’, सबैतिर समस्या भएकाले एकातिर प्राथमिकता दिँदा अर्कोतिर ढिला भएको हुनसक्ने भन्दै प्रधानमन्त्री ओलीले भनेका छन्, ‘जानीजानी लापरबाही त कसरी भयो होला र !’
४ हजार बढी मानिसको उद्दार गरेको भन्दै उनले सुरक्षाकर्मीहरुलाई धन्यवाद दिनुपर्ने बताए ।
साथै अहिले कमी कमजोर देखाउनेभन्दा राहत तथा पुनर्निर्माणमा जुट्ने बेला भएको प्रधानमन्त्री बताए । ‘यो बेला भनेको जनताले भोगिरहेको पीडामा उद्धार, राहत सहयोग र पुनर्निर्माणका कामहरु गर्ने हो’, उनले भने, ‘यो साझा राष्ट्रिय पीडा हो । एक भएर साझा विपत्तिको सामना गर्नुपर्छ ।’
साथै, सरकारले विपद् व्यवस्थापनको कार्यक्रम पनि ल्याएको छ । मुख्य सचिव एकनारायण अर्यालका अनुसार खानेपानी, सडक, ऊर्जा तथा सिँचाई र पशुपक्षी गरेर १७ अर्ब रुपैयाँको क्षति भएको प्रारम्भिक अनुमान छ । साथै कृषि बाली भएको क्षतिबारे एक महिनाभित्र लगत निकाल्ने तयारी छ ।
खोज तथा उद्धार कार्य २ दिनभित्र सक्ने र राहतलाई एकद्वार प्रणालीमार्फत वितरण गर्ने सरकारको योजना छ ।
घरबारबिहीन भएकाहरुलाई सरकारले तोकेको स्थानमा अस्थायी आवास बनाउन दिइने कार्ययोजना छ । अवरुद्ध भएका राजमार्गहरुलाई तत्काल अस्थायी रुपमा सञ्चालन गर्ने योजनाका साथ काम भइरहेको छ ।
