–हरि ढकाल
विश्वमा दुई जात भए जस्तै विश्व व्यापारमा पनि दुई जात छन् । जुन आयात र निर्यात यी दुईमा समान किसिमको सन्तुलन भयो भने विश्वको कुनै पनि देश गरिब हुँदैन । आयात र निर्यात ठीक सन्तुलन हुँदैन । त्यसमाथि पनि निर्यातको दुरी त आयातभन्दा अगाडि हुनपर्छ । भएन भने पनि दुरी निकै नजिक हुनुुपर्छ अनि मात्र देशमा समृद्धि र विकास हुन्छ । नेपालमा निर्यात र आयातको दुरी निकै फराकिलो छ । निर्यात हिँडिरहेको छ भने आयात गाडीमा छ, जुन भेटाउन कल्पना पनि गर्न सकिँदैन । सरकारले विगत एक वर्षदेखि आयातमा केही ब्रेक लगाए पनि हिँडेको निर्यातले भेटाउन सकिरहेको छैन । निर्यात बिना बाटो हिँडेको जस्तो देखिन्छ भने आयात बाटोमा । त्यसैले नेपालको आयातले सन्तुलन गुमाउनु परेको छ ।
नेपालको गत वर्षको श्रावणदेखि कार्तिकसम्मको व्यापार हेर्ने हो भने आ.व. ०७८/७९मा छ खर्ब ५० अर्ब २९ करोडको आयात भएको थियो भने निर्यात तर्फ ८२ अर्ब १२ करोड भएको थियो । यसैबाट थाहा हुन्छ कि नेपालको व्यापार घाटा कति छ । यो वर्षको श्रावणदेखि कार्तिकसम्म आई पुग्दा गत वर्षको तुलनामा ०७९/८० नेपालको आयात पाँच खर्ब ३२ अर्ब ६९ करोड छ भने निर्याततर्फ ५४ अर्ब ७७ करोड मात्र छ । नेपाल सरकार आयातमा ब्रेक लगाउँदा निर्यातमा पनि यसको असर पर्न गएको देखिन्छ ।
व्यापारको अवस्थालाई हेर्दा, नेपालीहरु अति बढी नै सुविधाभोगी भएको देखिन्छ । आफ्नो देशमा प्रचुर मात्रामा सम्भावना हुँदाहँुदै पनि उत्पादन गर्ने हैसियत नराख्ने बरू आयात गरी सामान बेच्ने प्रवृत्तिले गर्दा नेपालको व्यापार घाटा दिन प्रतिदिन चुलिँदै गएको पाइन्छ । नेपालमा आयात बढ्नुमा यी तिन कारणहरू मुख्य छन्–
चेतना र इच्छा शक्तिको अभाव :
जसले आफ्नो देश र समाजप्रति उत्तरदायी भएर काम गर्छ र कामको सन्तुलन बनाउँछ त्यसको लगाव र इच्छा शक्तिले गर्दा आयातमा कमी आउँछ । हामी धेरै जसो खेतबारीमा काम गर्न हिचकिचाउछौं र विदेशबाट विभिन्न जातको फलफुल तरकारी आयात गर्छौं । जसले गर्दा व्यापार घाटा हुन्छ ।
सरकारप्रति अनुत्तरदायी :
सामान्यभन्दा सामान्य कुरा जुन व्यक्ति आफैंको पहुँचमा भए पनि सरकारको भर पर्नु र विपरीत सोच राख्नुपनि आयातको तुलनामा निर्यात कम हुनु हो । कुनै व्यक्तिले पशुपालन गर्न सुरू गर्छ तर, टिकाउ हुँदैन, त्यो केवल राज्यबाट अनुदान खानको लागि मात्र गर्दछ । जब अनुदान पाउँछ व्यवसाय छोड्छ, किन कि उसको विपरीत सोच हो । राज्यको अनुदानले घर जग्गामा लगानी गर्छ र आयात योग्य वस्तुको उपभोग गर्छ । यस्तो किसिमको सोच को पनि अहिलेसम्म औषधि छैन ।
देशप्रतिको बुझाई कमजोर हुनु :
नेपालको चाहे त्यो श्रमिक युवा होस् वा अरू कुनै व्यक्ति यो देशलाई हेर्ने सक्ने आँखा कमजोर हुनु नै आयात बढ्नु र निर्यात घट्नु हो । युवाहरुले न त यहाँ काम नै देख्छन्, न त भविष्य नै । यी दुई शब्द को अक्षर पाउँदैनन् र सरकारलाई गाली गर्दै विदेशीन्छन् । त्यो श्रम गर्ने देश होस् वा अरु देश नै किन नहोस् । आज वर्षेनी मुलुकले पाँचदेखि १६ खर्बसम्मको आयात गरेको छ । तर, शिक्षित भनिएकै युवाहरु अवसर नपाएको नाममा विदेशीएका छन् । यसलाई हेर्दा, युवामा दृष्टि दोष देखिन्छ । किनकी अवसरलाई नै उनीहरुले देखिरहेका छैनन् । आयात भइरहेको तथ्यांक नै उनीहरुका लागि अवसर हो ।
उल्लेखित कुराहरुको पालना गर्न सके पक्कै पनि नेपालको निर्यात बढ्दछ र व्यापारमा सन्तुलन आउँदछ । यस्तो परिस्थितिमा राज्यले आयातमा ब्रेक लगाई रहन पर्दैन ।
(हस्तकला सौगातबाट)
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies