काठमाडौं : विपद् व्यवस्थापनका लागि नयाँ प्रविधि सिक्न र प्रयोग गर्न पाएपछि धादिङको तीन पालिकाका बासिन्दा खुशी भएका छन् । थाइल्याण्डको एसियन इन्टीच्युड अफ टेक्नोलोजी(एआइटी) विश्वविद्यालयका प्राध्यापक डा. इन्द्रजीत पलले प्रतिपादन गरेको विपद्को सूचना आदान–प्रदान गर्ने क्रिस्टा प्रविधिको प्रयोग गर्न पाएर उनीहरु दंग देखिएका छन् ।
विपद् व्यवस्थापनका लागि नौलो प्रविधिको रुपमा अन्तर्राष्ट्रिय निकायहरुले समेत स्वीकारेको क्रिस्टा प्रविधि नेपालमा भने परीक्षणको रुपमा धादिङका निलकण्ठ नगरपालिका र गजुरी तथा बेनीघाट रोराङ्ग गाउँपालिकामा लागू गर्न लागिएकाले त्यहीका बासिन्दालाई सिकाउने क्रममा उनीहरु खुशी देखिएका हुन् ।
विपद्को जानकारी सम्बन्धित निकायलाई फोनबाट टिपाउने प्रलचनको विकल्पमा डिजिटल माध्यमको रुपमा क्रिस्टा प्रविधिलाई अगाडि सारिएको हो ।
सबै क्षेत्रमा डिजिटल प्रविधिको प्रयोग भइरहेका बेला स्थानीय स्तरमा हुने विपद् वा दुर्घटनाको जानकारी पनि डिजिटल माध्यमबाट दिलाउन क्रिस्टा उपयोगी हुने ठानेर क्रिस्टा प्रविधि लागू गर्न थालिएको बेनीघाट रोराङ्ग गाँउपालिकाका अध्यक्ष विवेक थपलियाले बताए ।
उनका अनुसार विपद् सम्बन्धी सूचना संकलनका लागि प्रविधिको प्रयोग गर्दै स्थानीय बासिन्दालाई परिचालन गराउन मिल्ने भएकाले यो प्रविधि प्रभावकारी हुने ठानिएको छ ।
क्रिस्टा प्रविधि लागू गर्नुअघि अहिले ती पालिकाहरुमा यसको प्रयोग सम्बन्धी प्रशिक्षण अभियान चलिरहेको क्रिस्टा परियोजनाकी कार्यक्रम अधिकृत युरिशा उपाध्यायले जानकारी दिइन् । उनले स्थानीय बासिन्दा, विद्यालय तथा क्याम्पसका शिक्षक तथा विद्यार्थी, सुरक्षाकर्मी, जनप्रतिनिधि, सामाजिक अगुवा लगायतलाई यस बारेमा जानकारी दिइएको बताइन् । अहिलेसम्म धादिङका बेनीघाट रोराङ्गको वल्लो फजिमटार र पल्लो फजिमटारका स्थानीय र चन्द्रोदय बहुमुखी क्याम्पसका विद्यार्थी, गजुरीको आदर्श बहुमुखी क्याम्पस र सशस्त्र प्रहरी बल आदमघाट र निलकण्ठ नगरपालिकाको निलकण्ठ क्याम्पस, सशस्त्र प्रहरी बल धादिङबेसी लगायतमा क्रिस्टा प्रविधिको प्रयोगका बारेमा जानकारी गराइएको उपाध्यायले जानकारी दिइन् ।
उनका अनुसार यो प्रविधिको प्रयोग गर्न सम्बन्धित निकाय (पालिकाको कार्यालय वा सुरक्षाकर्मीको कार्यालय) मा सामान्य सूचना प्रणाली (ड्यासबोर्ड) जडान गरिन्छ । त्यसपछि सम्बन्धित क्षेत्रमा कुनै पनि विपद्का घटनाको संकेत, सूचना, जानकारी केही भएमा थाहा पाउनेले तत्काल फोटो र अक्षरमा एपमार्फत जानकारी गराउन सक्छ ।
थाहा पाउने व्यक्तिले ती विवरणहरु पठाउने बित्तिकै ड्यासबोर्ड रहेको ठाउँमा सूचना आएको संकेत जान्छ । त्यही सूचना, संकेत, फोटो र विवरणहरुका आधारमा उद्धार सामग्रीहरुसहित उद्धार टोली तत्काल घटनास्थलमा पुग्न सक्छ । फोटो वा सूचना तथा जानकारी दिँदा घटनाको अवस्था र आवश्यक सामग्रीहरु एकिन गर्न सजिलो हुने भएकाले पनि यसको प्रभावकारीता हुने उपाध्यायको भनाइ छ ।
आफूले सिकाउने क्रममा धेरैले अत्यन्त रुचीका साथ सिक्न खोजेको र कतिपयले तत्कालै अभ्यास पनि गरेको उपाध्यायले जानकारी दिइन् । उनका अनुसार सशस्त्र प्रहरी बल आदमघाटका सुरक्षाकर्मीहरुलाई सिकाएको केही बेरमै आदमघाट नजिकैको बेल्खु खोलाको ढुंगा पृथ्वी राजमार्गमा झरेको सूचना सशस्त्र प्रहरीका माइकल किरण चन्दले सम्प्रेषण गरेको विवरण एपमा देखिएको थियो ।
क्रिस्टाको तर्फबाट अहिलेसम्म २२६ जनालाई प्रत्यक्ष रुपमा यस बारेमा जानकारी गराइएको छ भने उनीहरुमार्फत अरु सयौँले यस बारेमा जानकारी पाएको अनुमान गरिएको छ ।
‘क्रिस्टा प्रविधि लागू गर्नका लागि एकातिर प्रयोगकर्तालाई सिक्ने र सिकाउने क्रम चलिरहने छ भने अर्कोतर्फ चाडै नै प्राविधिकलाई प्रशिक्षण दिने पनि तयारी भइरहेको छ,’कार्यक्रम अधिकृत उपाध्यायले भनिन् ।
प्राविधिक प्रशिक्षणमा ड्यास बोर्ड जहाँ राखिन्छ, त्यहीको प्राविधिकलाई सहभागी गराएर यसको प्रणाली चलाउन सिकाइने भएको छ । ड्यासबोर्ड नगर वा गाउँपालिकामा राख्नेकी अन्य कुनै सरकारी वा सुरक्षाकर्मीको निकायमा राख्ने भन्ने बारेमा छलफल भइरहेको पनि उनले जानकारी दिइन् ।
‘चौविसै घण्टा यसलाई हेर्नुपर्ने र त्यस अनुसारको प्रतिकार्य गर्नुपर्ने भएकाले नगर वा गाउँपालिकामा भन्दा सुरक्षाकर्मीको कार्यालयमा राख्नुपर्छ भन्ने सुझाव पनि आएको छ, नगर वा गाउँपालिकाले नै चौविसै घण्टा हेर्ने व्यवस्था गर्न सक्छन भन्ने पनि कुरा छ, जे भएपनि यस बारेमा चाँडै टुंगो लाग्नेछ,’ उनले भनिन् । यसको टुंगो लागेपछि सम्बन्धित कार्यालयमा ड्यासबोर्ड जडान गर्ने र त्यहाँका प्राविधिकहरुलाई प्रशिक्षण दिएपछि क्रिस्टा प्रविधि नागरिकस्तरबाटै पूर्ण रुपमा लागू हुने उपाध्यायले जानकारी दिइन् ।
.jpg)
