चलचित्र निर्देशनको क्षेत्रमा सक्रिय रहँदै गर्दा अमेरिका पुगेका निर्देशक सुमन दाहाल अमेरिकामा पनि निर्देशनमा व्यस्त रहने गरेका छन् । अमेरिकामा बसेर पनि नेपाली चलचित्र, गीतसंगीतलाई माया गर्दै आइरहेका दाहालले आधा दर्जन चलचित्र र दर्जन बढी म्युजिक भिडियो निर्देशन गरिसकेका छन् । अमेरिका बसेर पनि आफ्नो नेपाल, आफ्नो मौलिकता बिर्सन नसकेको भन्दै आफैंले निर्देशन गरेको राष्ट्रिय भावनाले ओतप्रोत ‘मलाई मेरै नेपालको माया छ’ बोलको गीतलाई केही समय पहिले युट्युब मार्फत सार्वजनिक गरेका थिए भने हालै ‘हेर्दा हेर्दै’ बोलको भिडियो ल्याएका छन् । अमेरिकामा ‘लेक्सिनटन दोहरी’ कार्यक्रमका प्रस्तोता समेत रहेका दाहाल नेपाल चलचित्र निर्देशक समाजका पूर्व उपाध्यक्ष हुन् । पागल पन, इलाका, जीवन मृत्यु, मनपरेपछि, अल्पबिराम, मान्छेको माया, पाइला, हलचल, नो स्मोकिङ आदि चलचित्रमा काम गरेका निर्देशक सुमन दाहालले मध्यान्ह दैनिकका लागि सानु श्रेष्ठसँग गरेको संक्षिप्त कुराकानी :
अहिले केमा व्यस्त हुनुहुन्छ ?
विदेशमा भएका कारण प्रत्यक्ष चलचित्रमा काम गर्न सकिरहेको छैन, डेढ दर्जन भिडियो विदेश बसाइको क्रममै गरियो र गरिनैै रहेको छु । चलचित्रकर्मी र चलचित्रसँग सम्बन्धित संघसंस्थासँग प्रत्यक्ष सम्पर्कमा छु ।
पत्रकारिता गर्दा गर्दै यो क्षेत्रमा कसरी प्रवेश गर्नु भयो ?
म गाउँमा हुँदा देखि नै आफ्नो मनको विचार र सोच धेरै मानिसहरूमा पुर्याउन चाहन्थें । सबै मानिसहरूलाई मेरो मनको भावना कसरी पुर्याउन सकिन्छ भन्ने कुरा दिमागमा घुमिरहेको थियो । जब म स्नातक तहको अध्ययान गर्न काठमाडौं आएँ, आरआर क्याम्पसमा ब्याचलर अफ आर्ट्सका साथमा अप्सनल विषय चाहिँ पत्रकारिता रोजेर पढें, साथमा सुमन खरेलले संचालन गर्नुभएको स्मारिका मिडिया सर्भिसमा रेडियो, टेलिभिजन जर्नालिजमको कोर्ष पनि गरें, मेरो चाहनालाई अगाडि बडाउने उत्तम बाटो नै पत्रकारिता जस्तो महसुस भयो । त्यो समय चलचित्र खेल्ने भूत पनि अली अली चढिरहेको नै थियो । दिनेश डिसी दाजुले निर्देशन गर्ने, शम्भूजित बासकोटाले निर्माण गर्ने भनेर घोषणा गरिएको चलचित्र ‘जाउँ हिँड पोखरा’ मा अडिसन पास पनि भएको थिएँ, चलचित्र बन्न सकेन । जब मेरो ब्याचलर तेस्रो वर्षको कक्षा अन्तिम अन्तिम हुँदै थियो म क्याम्पस जाने आउने बाटोमा हालका चलचित्र निर्देशक प्रमोद भण्डारीको फोटो स्टुडियो थियो । उहाँ चलचित्रमा काम गर्ने भएका कारण म उहाँकोमा यसो छिर्ने पनि गर्थें, उहाँले टेलीचलचित्र निर्देशनको तयारी गरिरहनुभएको थियो । मेरो कलाकार भएर खेल्ने इच्छा उहाँलाई थाहा थियो । कथा सुनाउनुहुन्थ्यो । कथामा टर्निङ पोइन्टको कुरा र डाइलग स्ट्र«ङ राम्रो नभएको ठाउँहरूमा म लजिकलरूपले आफ्नो लजिक राख्थें उहाँ कन्भिन्स हुनुहुन्थ्यो । मेरो अन्तिम परीक्षा आइरहेको थियो । सबै कुरा प्रमोद दाइलाई थाहा थियो । परीक्षा सकेपछि कुनै पत्रिकामा लेख्ने, कुनै एफएममा कार्यक्रम गर्ने सोच बनाइरहेको थिएँ । जब अन्तिम दिनको परीक्षा सकेर घरमा आएर भात खाँदै थिएँ, प्रमोद दाइ आउनुभयो र सुमन परीक्षा सकियो हैन भन्नुभयो, मैले सकियो दाइ भनें, उहाँले ल खाना खाउ र मसँग हिँड भन्नुभयो । म हतार हतार खाना सकेर तयार भएँ, मलाई लागेको थियो फिल्म खेल्न पाइने भयो । हामी घरबाट निस्किएर अलिपर पुगेपछि मैले सोधें दाइ फिल्म कहिलेबाट गर्ने ? उहाँले भन्नुभयो कि पर्सीबाट सुटिङ । म पनि छु नी है ? उहाँले तिमीले अब खेल्ने पनि मुख्य सहायक निर्देशन पनि गर्ने भन्नुभयो । केही नै थाहा छैन कसरी गर्ने भनें मैले । तिम्रो दिमाग राम्रो चल्छ तिमी छिट्टै जान्ने हुन्छौ भन्नुभयो उहाँले । त्यसपछि ‘नयाँ नेपाल’ विद्रोह टेलीचलचित्र लगातार गरें उहाँसँग, पछि नेपाली कथानक चलचित्र पागल पन र इलाका पनि उहाँसँगै गरें ।
वास्तवमा निर्देशकको जिम्मेवारी चाहिँ के हो जस्तो लाग्छ ?
निर्देशकको जिम्मेवारी निकै ठूलो छ । कुनै चलचित्र बनाउँदा यदि दर्शकहरूमा पर्ने सकारात्मक र नकारात्मक पक्षहरू राम्रोसँग अध्ययन नगरी गरियो भने जनमानसमा निकै ठूलो असर हुन्छ । सही विषयवस्तु, कलाकारको चरित्र, परिवेश अनुसार भेषभुषा, भाषा, धर्म संस्कार, संस्कृति सबैको राम्रो अध्ययनले मात्रै सही जिम्मेवारी वहन हुन्छ । नेपाल विभिन्न जातजाती बसोबास गरेको देश हो । हरेक जातजातीको आ–आफ्नो कला, भेषभुषा, रिती रिवाज धर्म संस्कृति चाडपर्वहरू छन् । यी कुरा बाहेक कुनै पनि क्षेत्र, परिवेश नबुझी चलचित्र बनाइयो भने भ्रममात्र हुन्छ, त्यसैले समाजलाई सही दिशानिर्देश गर्ने, पुराना मान्यताहरू, भाषाको सही प्रयोग, भेषभुषाको सही प्रयोग, धर्म संस्कार संस्कृतिहरू नयाँ पुस्तामा पुर्याउन सक्ने प्रभावकारी माध्यम चलचित्र भएका कारण निर्देशकको जस्तो सामाजिक दायित्व अरूमा कहाँ होला । समाजको सही मेरूदण्डीय भूमिका हुन जरूरी छ ।
फिचर्स फिल्मको निर्देशक म्युजिक भिडियोमा देखिनुको कारण ?
अहिले कोरोना संक्रमणका कारण एक वर्षयता चलचित्र बानाउने, चलाउने माहोल छैन, भिडियो युट्युब मार्फत घरघर हातहातमा पुग्ने हुँदा आफ्नो कामको निरन्तरताको एक पाटो यो भएकोले भिडियो गरेको हो । अर्को कुरा अमेरिका आएर यहाँ नै चलचित्र बनाउन सक्ने अवस्था तत्काललाई छैन । भिडियो बनाउन सजिलो छ । सबै दर्शक सामू पुर्याउन पनि सजिलो छ ।
एउटा फिल्म सफल हुन के–के कुरामा ध्यमा दिनुपर्छ ?
विषयवस्तुको गहिरो अध्ययन, पात्र परिवेश, पहिरनको सही छनोट, आवश्यक लगानी र सामग्रीको व्यावस्थापन, समाजको चासो र खोजीको कथा नै हो सफलताको कडी ।
निर्देशनको मैदानमा आफुलाई कहाँ पाउनुहुन्छ ?
म निर्देशकका हिसावले फुच्चे, सिक्दै गरेको सिकरू हुँ । चलचित्रका संघसंस्थाको नेतृत्वका हिसावले निकै सफल हुँ जस्तो लाग्छ ।
भविष्यका लागि के सोच्नु भएको छ ?
चलचित्र निर्माण/निर्देशन नै हो मेरो काम, अडियो भिडियोमै जीवन बित्छ ।
अमेरिकामा रहनुुभएको पनि वर्षौ बितिसकेको छ, हलिउड र कलिउडबीच चलचित्र निर्माणमा के भिन्नता पाउनु भयो ?
तुलना नै गर्न सकिन्न जस्तो लाग्छ । यीनीहरूको लगानी, मेहनत, अध्ययन, लगाव सबै हेर्दा हामी त चलचित्रमा थिरिथिरि गरेको जस्तो लाग्छ ।
अमेरिकामा नेपाली चलचित्र प्रदर्शनको सजिलो उपाय के हुन सक्छ र तपाईंको तर्फबाट कस्तो पहल भैरहेको छ ?
म अमेरिका आएपछि यहाँ कसरी नेपाली चलचित्र चलाउन सकिन्छ भनेर निकै स्टेटहरू गएँ, छलफल गरें । नेपालीले मात्र हेर्ने त्यो पनि शनिबार र आइतबारमात्र बिदा हुने भएकाले हलमा चलाउन निकै ठूलो रकम तिर्नुपर्ने जुन पैसा उठाउन सकिँदैन रहेछ । शनिबार र आइतबार बाहेक अरूदिन हल सस्तो हुन्छ तर नेपाली दर्शकको बिदा हुँदैन । निकै अप्ठेरो छ । नेपाल जस्तै यहाँ हलमै रिलिज गरौं भन्दा हाम्रो लो बजेटमा बनेको चलचित्रले विदेशी चलचित्रसँग कम्पिटिशन गर्न नसक्ने, हाम्रो भाषा बोल्ने बुझ्ने दर्शक कम भएका कारण तत्काल असम्भव देखें ।
अमेरिकामा पनि ‘लेक्सिनटन दोहरी’ कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहनु भएको छ, यसको उद्देश्य चाहिँ के हो ?
अमेरिका आए पनि कला क्षेत्रको मान्छे त्यो पनि निकै सक्रियहरू भित्र म पनि पर्छु । यहाँ बसिसकेपछि यहाँ सबै व्यावसायिक कलाक्षेत्रका मानिसहरू नभएका कारण एक दुई म्युजिक भिडियोले मात्र यहाँ अडियो भिडियोको माहोल बन्दैन, दोहोरी हाम्रो माटोको सुगन्ध बोकेको गीत हो । त्यसैले सबैले अभिरूचीका साथ हेर्नेसुन्ने हुँदा एक किसिमको माहोल सिर्जना हुन्छ । र, आपसमा भेटघाट हुने थलो पनि हो । Bet Andreas Casino sadakat programı, kapsamlı bir bonus politikası ile temsil edilmektedir. Kumarhanenin hem yeni hem de mevcut oyuncular için promosyonları vardır. Betandreas Bonus, depozito yatırıldıktan sonraki 72 saat içinde oyun hesabına yatırılır ve bahis için 21 gün verilir.
अधिकांश कलाकर्मीहरुले अमेरिका सपना देख्नुको कारण के होला ?
लामो समय चलचित्रमा काम गर्दा संघसंस्थामा काम गर्दा के देखियो भने काम गरिरहँदा त ठिक ठिकै हुन्छ, केही कारणवस काम गर्न सकिएन भने न सोसल सेक्युरिटी पाइयो, न हेल्थ प्रोटेक्सन नै पाइयो, निकैको बिजोग अवस्थाले सचेत बनायो । यहाँ काम चाहिँ गर्नुपर्छ तर बिजोग नै चाहिँ हुँदैन ।
नेपाल आएर पुनः निर्देशनमा सक्रिय हुने सोच बनाउनु भएको छ ?
मेरो लाइफभरिको पेशा नै चलचित्र हो । यो समय एक चलचित्र सुटिङ थियो मेरो कोरोनाले माहोल बिग्रियो । परिस्थिति सुध्रियसँगै काम गर्छु ।
कोरोना भाइरसका कारण लकडाउन र निषेधाज्ञा भएयता चलचित्र क्षेत्रमा आश्रित कलाकार, प्राविधिकहरु लामो समयदेखि बेरोजगार बनेका छन्, उनीहरुको राहतका लागि केही पहल गर्नु भएको छ कि ?
यहाँ हामीले चलचित्र निर्देशक र केही मन मिल्ने चलचित्रकर्मी मिलेर एक ग्रुप बनाएका छौं । नेपालमा अप्ठेरोमा परेका चलचित्रकर्मीहरूलाई नेपाल चलचित्र निर्देशक समाज मार्फत सक्दो सहयोग गरिरहेका छौं ।
अहिलेको अवस्थामा नेपाली चलचित्रको भविष्य कस्तो देख्नुहुन्छ ?
अब केही समयलाई परिस्थिति अनुकुल छैन । धैर्यताको आवश्यकता छ ।
अन्त्यमा ...?
सबै चलचित्रकर्मी साथीहरूमा नआत्तिन आग्रह गर्दछु । के सकिन्छ गर्दै गरौं युट्युवबाट, टिभीबाट काम निरन्तर गरौं । परिस्थिति अनुकुल हुने बितिकै चलचित्र निर्माणलाई अगाडि बढाउनु पर्छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies