-सन्तोष गौतम
कालापानी क्षेत्र नेपाल र भारतबीच विवादित क्षेत्र हो ।नेपालको दावी अनुसार यो सुदुरपाश्चिम प्रदेशको दार्चुला जिल्लामा अवस्थित छ । काली नदी बीच सीमा बनाउँछ । लिपुलेख भारतको उत्तराखण्ड राज्य र चीनको तिब्बत क्षेत्र बीचको सिमानमा हिमालयन पास हो , जुन नेपालसँग तिनीहरुको त्रिकोणको नजिक छ । नेपाल कालापानीको वास्तविक मालिक हो, जुन भारतले अतिक्रमण गरेको छ । भारत र नेपालबीच १,८०० किलोमिटर (१,११८ माईल) खुला सीमा छ । दुबै देशका हजारौं मानिस काम र यात्राको लागि सीमाना वारपार गर्छन् । सन् २०१५ मा नेपालले भारतलाई सीमा नाकाबन्दी लगाएको आरोप लागाएपछि दुई देशबीचको सम्बन्ध तनावग्रस्त भएको थियो । भारतले सन् १९६२ को चीन भारत युद्धपछि लिपुलेक द्वार बन्द गरेपछि भोटियाको धेरैजसो व्यापार टिन्कर भएर बित्थ्यो । भारत र चीनले लिपुलेक द्वार फेरि खोल्न सहमत गरेपछि कालापानी क्षेत्रको बारेमा नेपालीहरुले सन् १९९७ मा नै यसबारे सोध खोज गर्न शुरु गरेका थिए ।
भारतीय रक्षामन्त्री राजनाथ सिहंले भिडियो कन्फरेन्सिंगबाट मानसरोवर लिंकको उद्घाटन गरे । यो दुर्भाग्य हो कि बाटो एक्कासी जादूगरीले बनेको होइन , नेपालले निर्माणाधीन अवस्थामा नै प्रतिपोध गर्न सकेन । लिपुलेक उही क्षेत्र हो जसमार्फत भारत र चीनबीच सन् २०१५ मा फिर्ता व्यापार मार्ग विकास गर्न सहमत भए । नेपालले भारत र चीनकोबीचमा भएको विवादित सम्झौतको कडा विरोध गर्दै यसलाई नेपालको सार्वभौमिकताको गम्भीर उल्लघन भएको बतायो । यद्यपि भारत र चीनले नेपालको आह्वानलाई ध्यान दिएनन् । नेपालले विवादित क्षेत्र भएर जाने भारतको सडकको उद्घाटन गर्न आपत्ति जनायो ।
विवादका बीच लिंक रोड भारतीय रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहद्वारा खोलिएको थियो । यसले भारतको उत्तराखण्डको धार्चुलालाई वास्तविक नियन्त्रण रेखाको नजीकको लिपुलेक पासमा जोड्छ । लिपुलेक दर्राको दक्षिणी छेउ, जसलाई कलापानी क्षेत्र भनिन्छ, भारत र नेपाल बीचको विवादित क्षेत्र हो । गत वर्ष दुई देशहरुबीच नयाँ तनाव देखिएको थियो जब नोभेम्बरमा जारी गरिएको भारतको नयाँ नक्शाले कालापानीलाई आफ्नो उत्तराखण्ड राज्यमा देखायो र यसले नेपालको पीडालाई ठूलो पारेको छ ।
काठमाडौंमा भारतीय दूतावास बाहिर धेरै व्यक्तिहरु देशभरि कोरोनाभाइरस संक्रमण रोक्न जारी बन्दावन्दीको बाबजुद भारतीय ज़्यादतीबिरुद्ध प्रदार्शन गर्न भेला भएका थिए । नेपालीहरुले ब्याक अफ इण्डियामा ह्याशट्यागको साथ ट्विटपनि गरे । प्रहरीले शनिबार दर्जनौं युवा र विद्यार्थीलाई पक्राउ गर्यो र भारतीय रबैयाबिरुद्ध प्रदर्शनमा उत्रिएकाहरु पक्राउ पर्ने क्रम जारी नै छ । नेपाल सरकारले शनिबार बिज्ञप्तिमार्फत दुई देशबीचको बाँकी रहेको सीमा समस्याहरु कूटनीतिक माध्यमबाट सुल्झाउनुपर्नेमा जोड दिएको छ । र, भारतीय पक्षले कोरेना समस्या पछि बिबादित बिषयमा वार्ता गरौं भनेको छ । हो ? होला ? हुन सक्छ ? कुटनीतिक कुरा । तर, लिपुलेक सडकको उद्घाटन र सिंहदरबार परिसरमा चिनिया नागरिकहरुले गरेको उदण्डता एउटै समयमा - यो कुन कुटनीति भित्र पर्छ होला यो प्रश्नको उत्तर अविलम्व खोजिनु आवश्यक छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies