कञ्चनपुरः शुक्लाफाँटा नगरपालिका–४ असैनास्थित कालिका माध्यमिक विद्यालयमा बिहान घण्टी बज्नेबित्तिकै विद्यार्थी सरस्वती बन्दना वा पिटी कवाज गर्न नपाइ सीधा कक्षा कोठामा प्रवेश गर्छन् । शिक्षकले पनि कक्षाभित्रै हाजिरी गरी पठनपाठन सुरु गर्ने गरेका छन् ।

विद्यालय परिसर वर्षा लागेसँगै जलमग्न र हिलाम्मे हुने भएकाले विद्यार्थीलाई बाहिर लामबद्ध गर्ने गतिविधि गर्न नसकिने अवस्था छ । करिब चार महिनासम्म विद्यालय परिसर डुबानमा पर्ने गरेको छ । पानी निकासको व्यवस्था नहुँदा समस्या झन चर्किएको विद्यालय व्यवस्थापन समितिका पदाधिकारी नवीन धानुक बताउँछन् ।

‘जलमग्न र हिलाम्मे परिसर टेक्दै शिक्षक–विद्यार्थी कक्षामा पस्ने गरेका छन्, समस्या वर्षौंदेखि देखिएको हो, तर समाधान अझै हुन सकेको छैन’, उनले भने । पूर्व–पश्चिम राजमार्गदेखि करिब ७०० मिटर दक्षिणतर्फ अवस्थित विद्यालयमा २०० बढी विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । करिब ९० प्रतिशतभन्दा बढी विद्यार्थी दलित र आदिवासी जनजाति समुदायका रहेका छन् ।

विद्यालयका प्रधानाध्यापक गोपिन्दसिंह नायकका अनुसार विद्यालयका दुई भवन ‘बिल्ड अन’ र भारतीय दूतावासको सहयोगमा बनेका हुन् । ती मात्रै प्रयोगयोग्य छन् । बाँकी भवन जीर्ण भएकाले जोखिम मोलेर प्रयोग गर्नुपरेको छ । ‘विद्यार्थीको चापअनुसार दुई भवन पर्याप्त छैनन्, बाध्य भएर पुरानै जीर्ण भवनमा पढाउँदै आएका छौँ’, उनले भने ।

विद्यालयमा १७ शिक्षक र करिब २०० विद्यार्थी भए पनि प्रयोगयोग्य शौचालय भने एक मात्र छ । त्यो पनि वर्षौं पुरानो भएकाले टालटुल गरेर चलाइँदै आएको प्रधानाध्यापक नायकको भनाइ छ । ‘विद्यार्थीहरू लाइनमा उभिएर शौचालय प्रयोग गर्न पालो कुर्न बाध्य छन्, शिक्षकहरूले पनि त्यही प्रयोग गर्नुपरेको छ, जसले गर्दा पठनपाठमा अबरोध हुने गरेको छ’, प्रधानाध्यापक नायकले भने ।

विद्यालय हाताभित्रै रहेको कालिका मन्दिरमा हुने पूजापाठ र बलि चढाउने कार्यले पनि शिक्षण प्रभावित हुने गरेको छ । छुट्टै प्रवेशद्वार नभएकाले विद्यालय समयमै मन्दिरमा हुने भीडले समस्या थपिएको शिक्षकहरूको भनाइ छ । खेलमैदान भए पनि वर्षा लागेपछि चार महिनासम्म हिलाम्मे भएर प्रयोगविहीन हुन्छ । निजी स्रोतबाट नियुक्त शिक्षको तलबको व्यवस्था विद्यालयले आफैँ गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ । आर्थिक अभावका कारण तलब दिन कठिनाइ भएको प्रधानाध्यापक नायकले बताए ।

विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष तथा वडाध्यक्ष कमल ठकुल्लाका अनुसार शौचालय व्यवस्थापन खानेपानी र खेलमैदान सुधारका लागि पहल गरिने छ । ‘वडाको सानो बजेटले पर्याप्त काम गर्न सकिँदैन, ठूलो बजेट चाहिन्छ, त्यसका लागि नगरदेखि प्रदेशसम्मलाई गुहारी सकेका छौँ, तर सुनुवाइ भएको छैन’, उनले भने ।

विद्यालयमा नियमित पठनपाठन मात्र नभई निर्वाचनका बेला उम्मेदवारी दर्ता गर्ने तथा मतदानस्थलका रूपमा पनि प्रयोग हुँदै आएको छ । यस्तै यस विद्यालयलाई एसइई परीक्षा केन्द्रको रूपमा समेत प्रयोग गर्ने गरिएको छ । पूर्वाधार विकासमा भने निरन्तर बेवास्ता हुँदै आएको अभिभावकहरुको गुनासो छ । रासस