–लक्ष्मण पुरी
पञ्चायतकालमा विचार अभिव्यक्त गर्न नपाए पनि एकतामा बाँधिएका नेपाली गाउँहरु बहुदल प्राप्ति पछि दाज्यु भाइहरु दल बनाएर कुल फुटाउने, छिमेकीहरु धुरीमा दलका झण्डा गाडेर बोलचालै बन्द गर्नेसम्म हुँदै बिस्तारै जनयुद्ध, जनआन्दोलनमा ठोक्किदै गणतन्त्रसम्म आएर विदेशी ऋणमा चुर्लुम्म डुब्ने अवस्था बन्यो । अघि पछि नभए पनि संसदीय निर्वाचनको मुखमा राजनीतिक अगुवाहरुले आपसमा पोल खोला खोल गरेर धेरथोर जनतालाई चेतनशील गराई रहेछन्, जसलाई सकारात्मक मान्नैपर्छ । यद्यपी यहाँसम्म आउँदा युवाहरु गाउँ छाडेर विदेशिएकाले गाउँहरु क्रमशः रित्तिदै छन्, जसलाई कम गर्न या रोक्न आवश्यक छ । त्यसको लागि बिग्रेको प्रकृति र भत्किदै गरेको सामाजिक परिवेश दुबैलाई पुनः निर्माण र बदल्न जरुरी छ ।
प्रकृति पर्यावरण तर्फ नेपाली गाउँहरुमा पहिला बन जंगल संरक्षण, तटबन्ध निर्माण, भूक्षय नियन्त्रण, पानीका मुल सुरक्षा गर्ने र खाली जग्गामा बृहत उत्पादन योग्य फलफुल, जडीबुटी र दार हुने रुख रोप्ने योजना हुनुपर्छ ।
विद्यालयमा योग ध्यान र प्राकृतिक जीवनशैलीसहितको शिक्षा, कृषि शिक्षा तर्फ हरेक विद्यालयले बिरुवा उत्पादन गर्ने नर्सरीसहितका चोया काड्ने, डोको, नांग्लो, डोरी बाट्ने, झोला, स्वीटर बुन्नेदेखि गाउँकै कच्चापदार्थबाट बनाइने स–साना व्यवहारिक सीपसहितको शिक्षा दिने परम्परा थालिनुपर्छ । एउटा जेष्ठ नागरिक आरोग्य केन्द्र बनाई जेष्ठहरुलाई आराम र मनोरञ्जनसहित व्यवस्थापन गरिनुपर्छ । त्यसैमा जोडेर वा बेग्लै स–साना बच्चाहरुको दिउँसो हेरचाह गर्ने शिशु स्याहार केन्द्र बनाउने, दिउँसो नानीहरु त्यहाँ राखेर काममा जाँदा बेलुका आफैले ल्याउदा सबैलाई सहज हुन्छ ।
आवश्यकता हेरी पशुपालन फर्महरु बनाउने, अन्न भकारीसहितको सहकारी भवनहरु निर्माण गर्ने, बढी भएको अन्न त्यहीँबाट अभाव भएका गाउँमा पठाउने व्यवस्था गर्ने ।
खेती उत्पादनको लागि कृषि सहकारीमा सबै घर धुरीलाई समावेश गर्ने । माटो, सिँचाई सुबिधाअनुसारको खेतीका प्लटहरु छुट्ट्याउने, सेना, प्रहरी र युवा युवतीहरुको प्रकृति–मानव केन्द्रीत ‘ग्रीन पिस भोलेन्टियर उत्पादन टिम’ बनाउने र सो टिम पूर्णंतया कृषि उत्पादन गर्ने काममा लागोस् । स्कुल जानू अघि सक्ने विद्यार्थीले अनिवार्य एक डोको स्याउला भए पनि भकारोमा ल्याएर छोड्ने, श्रमप्रति आदरको गर्ने बानीको विकास गराउँदै जाने । आधुनिक कृषि औजारको उपयोगसहित बिना विषादी, बिना रसायानिक मल स्थानीय जतका बीउ बिजनको प्रयोग गरी प्रांगारिक खेती गर्ने परम्परा बसाउने ।
कुन घरमा परिवार संख्या कति, यसको आधारमा आवश्यक पर्ने खाद्यान्न फलफुल, तरकारी, दुग्ध जन्य पदार्थ वितरणको व्यवस्था सहकारीमार्फत गर्ने । ग्रामीण खुदो, कपास, कपडा, जुत्ता, जडीबुटी, जाम जेली, सुक्का तरकारी, फलफुल प्याकिङ उद्योग जस्ता सयौं दैनिक आवश्यकता पूरा गर्ने उद्योगहरुको विस्तार गर्दै रोजगार सिर्जना गर्ने । एउटा प्राकृतिक अस्पतालको व्यवस्था गर्ने । जहाँ उपचारसँगै आफ्नो डाक्टर आफै बनौं भन्ने व्यवहारिक शिक्षा दिने व्यवस्थासमेत गरिएको होस् ।
स्थानीय सरकारको राजनीतिक नेतृत्व पार्टी केन्द्रीत नभएर जनकेन्द्रीत भएमा, आर्थिक समानता सोंचको पारदर्शी भएमा हाम्रो जस्तो इमान्दार सोझा नेपालीहरुको बाहुल्यता भएको ग्रामीण समाजमा सजिलै लागु गर्न गराउन सकिन्छ । देशभरिका गाउँहरुमा जमीन बाझै छ । जनशक्ति छैन । भएको पनि विभाजित छ । बिना भीजनको छ । खुल्ला छलफल गरी वस्तुगत योजना बनाउने हैसियत कसैमा देखिँदैन । जातीयता, क्षेत्रीयता, लैंगिकता, धार्मिकता, साम्प्रदायिकता, वर्गीयताभन्दा माथि उठेर संविधानको मुल मर्म समाजवाद उन्मुख दिशा समात्नु आवश्यक छ । सबैभित्रको मानवता रसाएर आपसी सद्भाव कायम राख्ने बेला आएको छ ।
अबको आवश्यकता “बसु धैव कुटुम्बकम” भावले मिलेर बस्ने, आपसी समन्वय सहकार्यसहित बाँच्नु र बचाउनु हो । तसर्थ, यहाँ यी र यस्तै गाउँहरुबाट लोकलदेखि ग्लोबलसम्म वैकल्पिक विकास मोडल प्रकृति–मानव हितैसी समाज व्यवस्था पुनर्गठन गर्नु जरुरी छ ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies