–लेखराज रेग्मी
क्रान्ति र आगोलाई काम सकिएपछि व्यवस्थित गरिएन भने यसले ठुलो क्षति पुर्याउने रहेछ । डढेलो गाउँमा नपसोस् भनेर गाउँलेहरूले ठुलो जनपरिचालन सहित आगो पर्गेल्ने अभियान चलाउँछन् र न्यून क्षतिमा कडा मेहनतका साथ गाउँलाई सुरक्षित बनाउने गर्छन् । तर, आगोलाई व्यवस्थित ढङ्गले सम्हाल्न सकिएन भने यो काम आत्मघाती नै बन्न सक्छ । यो कुरा सायद सबैलाई बुझ्न सजिलो छ ।
राजनैतिक, आर्थिक, सामाजिक र सांस्कृतिक परिवर्तनको लागि विश्वका सबैजसो देशमा ठुला–ठुला क्रान्तिकारी आन्दोलन भएका छन् । यसमध्ये कम्युनिस्ट प्रभावलाई कम गर्न अमेरिकाले इरान, इराक, अफगानिस्तान र सिरियामा योजनाबद्ध ढङ्गले प्रोक्सी क्रान्तिकारी आन्दोलन इस्लामिक आन्दोलनको सुरुवात गर्यो । तर, ट्वीन टावरको आक्रमणपछि आफै यस घटनालाई बहाना बनाएर ठुलो दमनमा उत्रियो । निकै ठुलो धनजनको क्षतिपछि ती देशहरूबाट अमेरिकीहरू पलायन भए । तर, आज अरब क्षेत्र र खासगरी मध्यपूर्वमा अमेरिकाले जे भोगिरहेको छ, यो पनि आगो पर्गेल्ने क्रममा गाउँलेले गरेको कमजोरी जस्तै हो । यही समस्या युरोपले रुस विरुद्ध बाल्टिक क्षेत्रमा चलाएका मिसनहरूको सवालमा भोग्नु परिरहेको छ र समाजवादप्रतिको गद्दारीको सजाय रुसले भुक्तान गर्दै छ ।
त्यस्तै, नेपाल र भारतका जनताले चलाएका ठुला आन्दोलनहरू आंशिक परिवर्तनसँगै अव्यवस्थाको सिकार बनेका र प्राप्त वा सम्भावित उपलब्धिहरूको उचित व्यवस्थापन गर्न नसक्दा ठुला–ठुला झन् ठुला समस्याहरूको घेराबन्दीको माखे साङ्लोमा देशलाई फसाएर खिसियानी बिल्ली खम्बा नोचे जस्तो गरिरहेका छन् । अब पनि हुने परिवर्तन र रूपान्तरणको लागि आन्दोलनको माग गर्नेहरूले यसमा ध्यान पुर्याउनु पर्ने हुन्छ । नेपाल र भारतमा गरिएका आन्दोलनको सारलाई ध्यान दिइएन भने क्षतिको विकल्प छैन । फेरि पनि सोही शैली दोहोर्याउन खोजियो भने त्यो समूहको हविगत त बिजोगपूर्ण हुन्छ नै मुलुकको हबिगत पनि बरबादीतर्फ जानेमा कुनै कुनै शङ्का छैन । भारतमा नक्सलवाडी आन्दोलन, नेपालमा झापा विद्रोह र हर्रे बर्रे आन्दोलनको खामियाजा आज आफ्नै इतिहासप्रति गर्व गर्न सकस भइरहेको छ । यही स्थिति अन्यहरूको सम्बन्धमा पनि देखापरिरहेको छ । यस्तै, इतिहासको पुराबृत्तिको लागि क्रान्तिको कुरा गर्नु कति मनासिब लाग्ला जनतालाई ? सबैले हेक्का पुर्याउनु आवश्यक छ ।
एकातिर अबको क्रान्तिको मोडल परिवर्तित हुनु आवश्यक छ भने अर्कोतिर परिस्थितिको ठोस विश्लेषणसहित परिस्थिति अनुकूलित हुने गरी क्रान्ति हुनुपर्छ । बङ्गलादेशमा भएको पछिल्लो पश्चिमा शक्ति केन्द्र आश्रित विद्रोहमा सरकार निकायमाथि साइबरमार्फत आक्रमण गरिएको थियो । सरकारले कभर नै गर्न नसक्ने गरी क्षति गराइएको थियो । आन्दोलनको शैली मात्रै फेरिएको छैन, अस्त्र पनि फेरिने अवस्थामा देखिन्छ । सञ्चार माध्यमको प्रयोग र सामाजिक सञ्जालको प्रयोग यो सामान्य विषय रहेन । जसलाई हेक्का नराख्नेले आन्दोलनलाई अगाडि बढाउन सम्भव छैन । परिवर्तित अवस्थामा परिवर्तित मोडललाई हेक्का राखिनु पर्दछ ।
