-भीम उपाध्याय
स्मार्ट समाज वा सहर बन्नका लागि पहिला प्रत्येक मान्छे स्मार्ट बन्नुपर्छ वा बन्ने चाहना राख्नुपर्छ । सबै कुरामा डिजिटल प्रविधिको चुस्त सदुपयोग गरेर मानिसका सेवा सुविधा प्रभावकारी उपलब्ध हुने र तत्कालै सेवाग्राहीका माग बमोजिमका सेवा आपूर्ति हुने प्रणाली स्मार्ट प्रणाली हो । तिव्र गतिमा आफूँतिर हुत्तिदै आएको अनिश्चित भविष्यलाई तत्कालै सम्बोधन गर्दै, सिस्टमबाट व्यवस्थापन गर्दै, सहज पार्ने प्रणाली स्मार्ट प्रणाली हो ।
कति मान्छे तिनका सीप र दक्षताका लागि योग्य हुन्छन्, कति मान्छे तिनका नविन सोंच (आईडिया)का निम्ति योग्य ठहरिन्छन् । आईडिया छ भने विश्वमा जहाँबाट पनि सीप खोज्न सकिन्छ र पाईन्छ पनि । तर, आईडिया खोज्न सकिन्न, त्यो सिर्जना हुनुपर्छ ।
ग्वाँजे दिमाग र बिना सीपका सरकारले स्मार्ट सहर, स्मार्ट मुलुक, स्मार्ट शासन प्रशासन प्रणाली कहिल्यै बनाउन सक्दैन । जागरूक, तीव्र, गतिशील, रेस्पोन्सिप सरका रबिना यो जमानामा कुनै पनि देश समृद्ध बन्न सक्दैन् । नेपाल बनाउन पनि यी कुरालाई मुख्य ध्यानमा राख्नुपर्छ ।
विदेशी मुलुकको अनुदान सहयोग विना स्वार्थ कसैले दिँदैनन् । कुनै मुलुकले त्यो लिने नलिने भन्ने कुरा त्यसमा आफ्नो स्वार्थ कति हो भन्ने आधारमा निर्णायक हुन्छ । सबै अनुदान लिनैपर्छ भन्न मिल्दैन । मुलुकमा लिने र लिनैपर्छ भन्ने तर्क गरिरहनु नै वाहियात विषय हो । अनुदान लिने नलिने सरकारको कार्यक्षेत्र हो, संसदको काम हैन । सरकार निर्माणकर्ता संसदलाई परियोजनाहरू बनाउँदा निरन्तर सधैं विश्वासमा लिनु सरकारको जिम्मेवारी हो । संसदको विश्वास नलिएको दिनमा वा गुमाएको दिनमा लोकतन्त्रमा सरकार चट् हुन्छ ।
विदेशी मुलुकको अनुदान वा सहयोगले मुलुक बन्छ भन्नु भ्रम हो । विकास गर्ने हो भने विदेशी लगानी र स्वदेशी पुँजी, श्रोत, जनशक्ति र श्रमको अधिकतम उपयोग गर्नुपर्छ । जसको लागि अनुदान लिनुपूर्व नै कार्ययोजना स्पष्ट हुन आवश्यक रहन्छ ।
इतिहास मेटाएर रमाउनेहरूको इतिहास पनि भविष्यमा मेटाईने निश्चित छ । विकसित मुलुकहरूमा जेको पनि इतिहासको संरक्षण र जगेर्ना गरिएको हुन्छ । जहाँ सबै कुरालाई सम्झनामा राख्न म्युजियम स्थापित हुन्छन्, जो ज्ञानका केन्द्रहरू हुने गर्छन् ।
म्युजियम हेरेपछि सिर्जनात्मकता मानिसहरु अझ बढि सिर्जनात्मक पनि हुन्छन् । नेपालमा राजनीति दाउपेचको विकृत इतिहास मात्र भेटिन्छन् । समाज विकासका पक्षहरूका कुनै म्युजियम वा इतिहासको सम्बर्धन वा जगेर्ना गरेको पाईदैन । भत्काउ प्रसाद र तोडफोड बहादुरको केही इतिहास मात्र जिवित छन् । त्यो इतिहास पनि चाँडै तोडिने निश्चित छ ।
तन्नम् देशको लक्षण यस्तै हुने गर्दोरहेछ । जसको इतिहासको जगेर्ना छैन, उसको वर्तमान र भविष्यको जगेर्ना पनि हुनेछैन । ज्ञानीहरू सधैं आफूलाई अज्ञानी ठान्छन्, मूर्खहरू सधैं आफूलाई विद्वान ठान्छन् । अहिलेको मुलुकको शिक्षा प्रणालीले यही अज्ञानी वैज्ञानिक डाक्टर–पगरीधारीहरू उत्पादन गर्दै गरेको छ ।
त्यसकारण यी सबै कुरामा शुद्धिकरण गर्न सबै कुरामा परिवर्तन गर्न जरुरी छ । नेतृत्वमा बस्नेले सबै कुरालाई ध्यानमा राखी अगाडि बढ्नुपर्छ । मुलुकको राजनीतिक प्रणाली र कर्मचारीतन्त्रमा शुद्धिकरण गर्नु सबैभन्दा पहिलो शर्त हो । यसलाई नजर अन्दाज गरिनु नर्कमा बास बसरिरहन अभशप्त हुनु जस्तै हो । त्यसकारण मुलुकको दिगो समृद्धिको लागि सबै कुरालाई सहि ढंगबाट विकास गर्न सक्नुपर्छ । जसको लागि नेतृत्वमा बस्नेले आफुँसहित सबैलाई शुद्धिकरण गर्ने आँट पनि गर्नुपर्दछ ।
(लेखक उपाध्याय नेपाल सरकारका पूर्वसचिव हुन्)
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies