-रन्जना पराजुली (लम्साल), काठमाडौं
रातभरी बाटोमा भुक्ने कुकुर रुँदा झिमिक्क नपरेका आँखा बिहानीपख झपक्क हुन पुगेछन् । झ्यालबाट घामको किरणले चियाउँदा पनि आँखा उघ्रीएनन् । आँगनको छेउमा लटरम्म फुलेको आँपको बोटमा काग आइ बसेर कराउँदा असिन पसिन हुँदै झल्यास्स ब्यूँझिइन्, नराम्रो सपना देखेर तर्सिए जस्तो । तर, सपना कस्तो देँखे उनी आँफैले एकिन भने गर्न सकिनन् । रातभरी कुकुर रोएको र एकाबिहानै आफ्नै आँगनमा काग कराएकोलाई अशुभको संकेत भनी जुरुक्क उठि जिउलाई भारी बनाउँदै अनेकौं कुराहरू साँेची नित्य कर्मतिर लागिन् ।
लगभग हप्ता दिन भएको थियो बाबासँग कुरा गर्न नपाएको । त्यस्तै महिनौँ भएको थियो भेट नभएको पनि । ‘घरले जा–जा र वनले आइज’ भन्ने अबस्थामा पुग्नुभएका बाबाको जिर्ण शरीरको आकृति हरपल आँखामा नाचिरहँदा पनि विवश थिइन् सामिप्य हुन र फोनमा बोल्न । जुन घरमा जन्मी हुर्की उहीँ घरको आँगन टेक्न त परै जाओस् फोन गर्न समेत डराउनु पर्ने विवशताले घरी–घरी छिया–छिया हुन्थ्यो मुटु । बाबाको शेषपछी जन्मिएको घर सँधैको लागी बिरानो हुनेछ भन्ने कुराले झन्–झन् छाती भतभती पोलिरहन्थ्यो । विवशता पनि कस्तो एउटै बाबाको एकै खुन तर, फरक किन ? घरीघरी बिद्रोह गर्न मन नलागेको पनि होइन । तर उनको बिद्रोहलाई पाइतालाले कुच्ने थिए अरु कोही थुप्रै दरिला पाइतालाहरु जसको अघि झुकिरहन्थिन् उनी अपाहिज हुँदै ।
नुहाइ –धुहाइ सकेर पूजा गरिन घण्टी बजाएर अनि चिया बनाउन लागिन् । श्रीमान् र दुई बच्चाहरु मिठो सपना देख्दै निन्द्रामै डुबुल्की मार्दै थिए । उनीहरुलाई न रोएको कुकुरले बाधा पु¥यायो न बिहानी पख कराएको कागले, न त पूजा गर्दा उनले बजाएको घण्टीले नै । बिहानीको समय, श्रीमानज्यूको अफिस साथ साथै दुई बच्चाको स्कुलको तयारी सास फेर्न पनि हम्मे–हम्मे हुन्थ्यो । श्रीमानज्यू र बच्चाहरुको उठ्ने अत्तोपत्तो थिएन । उनी चिया पिउँदै तरकारी केलाउन थालिन् । राति भुकेको कुकुर र बिहानीपख कराएको कागको आवाजले कताकती चिसो मन भएकी उनलाई अनायसै भन्न आयो । ‘हे भगवान, अशुभ समाचारले यो कानलाई अपबित्र नबनाइदेउ दया गरेर म टुहुरीमाथि ।’
बिहे भएको धेरै वर्षपछि लक्ष्मी पूजाको दिन जन्मिएकी उनी । लक्ष्मी पूजाको दिन जन्मिएकी भएर नाम जुराउन कति गाह्रो भएन । न्वारान र बोलाउने लक्ष्मी भनी नामाकरण गरिदिनु भयो पण्डित बुवाले । सन्तानबिहिन आँगनमा लक्ष्मीको आगमनले हर्षित थियोे परिवार । सानो परिवार सुखी परिवार लक्ष्मी हुर्कदै गइन् । नाम जस्तो उस्तै रुपरङ्ग र बानी ब्यहोरा ।
केही बर्षपछि दुःख सुख बाँड्दै रमाउँदै आएको परिवारमाथि कसको नजर लाग्यो कुन्नी, स्वाहा भयो खुशीहरु एकैछिनमा । अचानकको बिमारले अस्पताल पनि पुर्याउन नपाइ लक्ष्मीकी आमाले संसार छाडिन् । व्यवस्थित भइसकेको परिवार लथालिङ्ग भयो । एक रथको दुई पाँग्रामध्ये एक पाँग्रा खुस्किएर रथ पल्टिए जस्तो ।
महिला बिनाको घर । काँचो कचिलो त कहिले मिठो कहिले नमिठो जसो तसो चल्न थाल्यो । कष्ट त थियो निकै नै लक्ष्मीका बाबालाई सानी छोरीको स्याहार घर धन्दा र बाहिरी कामको चटारोले । दोस्रो बिहेको कुरो नचलेको पनि होइन् घरमै केटी दिन आएका पनि हुन् । एकातिर बिहे भएको धेरै बर्षपछि जन्मिएकी छोरी त्यसमा टुहुरी, सौतेनी आमाको दमन कसरी सहली अर्कोतिर लगभग पचपन्न बर्ष कटेको आफ्नो ढल्किसकेको उमेर । समय न हो आखिरीमा दोमनलाई छलाएर परिस्थितिले बाँधेरै छाडिदियो । निधारमै लेखेको थियोे दुई स्वास्नीको पोइ हुन कसरी पो मेटिन्थ्यो र लेखान्तर । आँफुभन्दा आधा उमेर फरककी केटिको कुरा आएर घर शोभायमान भयो हातका चुराहरु बजेर ।
रमाइलै थिए दिनहरु तर सँधै उस्तै नहुँदो रहेछ । धेरै उमेर फरकका जोईपोइको सम्बन्ध त्यसमा पनि मुख्य जड लक्ष्मी थिइन् । कसरी पो पच्थ्यो र सौतेनी आमाको दुष्ट ब्यवहार । लक्ष्मीले सबै सम्पत्ति हडप्ली भन्ने ठूलो डर थियो उनलाई । आधा उमेर फरकका लोग्नेको मायाभन्दा सम्पत्तिको प्यारो भएकी लक्ष्मीकी सौतेनी आमाले छोराको सपना देख्न थालीन् । छोरा पाउने आशामा धर्मकर्म, पाठपूजा, व्रत बसेर आखिरी छोरा पाएरै छोडिन् ।
दुष्ट ब्यवहार त छँदै थियो । छोरा पाएदेखी त झन–झन आफ्नो चरित्र देखाउँदै लक्ष्मीको कुरालाई लिएर दिनहुँ रडाको मच्याउथिन् । दिनहुुँको रडाको मच्चिएर घरको वातावरणमा अशान्ति छाएको थियो । लक्ष्मीको बाबा मुकदर्शक हुन्थे । विकल्प थिएन, केहि सम्झाउन खोजे झन उदण्ड मचिन्थ्यो । एकातिर श्रीमती त अर्कोतिर आमा नभएकी आफ्नै खुन टुहुरी छोरी । राम्राभन्दा नराम्रा गालीगलौज छोरीमाथि बर्सदा लक्ष्मीको भन्दा बाबाको घाँटी सेरिन्थ्यो ।
सौतेनी आमाको छाँयाले समेत तर्सिने लक्ष्मी अवाक हुँदै गइन् । अति माया गरेकी थिइन् भाइलाई तर, उ पनि पर–पर भइ बैरी हुन थाल्यो । जन्मदिने बाबाको छेउ त के छाँयासम्म हेर्न बन्देज हुँदै गयो । आफुँ जन्मी हुर्केको घरले पनि ‘लक्ष्मी, अब तँ यो घर छोडेर गएकै राम्रो किन बसिरहन्छेस् मुटु छेड्ने गाली सुनेर’ भन्दै गिज्याए जस्तो लाग्दा लाग्दै पनि जानु कहाँ त ?
आँशुको धारा पिएर बाँचेकी लक्ष्मीको एकदिन बिहेको कुरो आयो । माइतीघर कतिन्जेल पो हुन्थ्यो र चेलीको लागि एकदिन त जानै पर्ने पराइको घर । उनी त्यस घरबाट निस्किए पछि सबैभन्दा बढि सौतेनी आमालाई खुट्टामा बिझेको काँडो निस्किए जस्तो हलुँगो हुनेछ । तर बाबाको कन्तबिजोग सम्झेर छाती पोल्थ्यो भतभती । लुकिछिपी ख्याल गर्ने उनै थिइन् तर, यो सबै सोंचेर सम्भव थिएन । उनले पनि आफ्नो घर बसाउनु थियोे । मायाको अभावमा खड्किएकी उनी सुन्दर जीवनमा रमाएर हराउनु थियोे ।
उमेर पुगेकी उनी अन्मिएर गइन् पराइको घर बाबालाई एक्लै पारेर । उनी अन्मिदा सबैभन्दा धेरै चोट बाबालाई परेको थियोे । धेरै रुनु भयो बाबा सायद लक्ष्मीकी आमाको मृत्युको पीडामा पनि त्यति रुनु भएन होला । रोए अरु पनि तर, देखावटी पारेर । कति फरक थियोे आँशु बहनुमा । त्यही घरका सदस्यमध्ये कोहीका आँशु बहे हर्षका भने कोहीका पीडाका ढिके आँशु बहे ।
शून्य भयो घर । ढकमक्क फूलले भरिएको आँगन, जुन प्रत्येक फूलहरुमा लक्ष्मीका पसिना बगेका थिए तर, उनको अभावमा मुर्झाउन थाले । त्यस्तै रित्तो भयो कोठेबारी । घरका प्रत्येक कुनाकानीले उनैलाई खोजे जस्तो आभास, कतै सह जति सबै उडेर गए जस्तो ।
जो जस्ता भए पनि जन्मेको घर चटक्क छोडेर जाँदाको पीडा उनलाई मात्र थाहा थियोे । बाबाको यादले सताउँथ्यो तर, माइतीघरको वातावरणले तर्साउथ्यो । चाहेर पनि सक्दिन थिइन् केही गर्न । माइतीघरको कुकुर पनि प्यारो हुन्छ भन्ने कुरा एकादेशको कथा भई ओझेलिएको थियोे । यदाकदा जाँदा बाबाको अनुहारमा मनभित्रका कुण्ठाहरु गुम्सिएको देख्थिन् । ओकल्न नसक्ने बाबा सोध्न नसक्ने उनी । सोधेर पनि कुनै रडाको मच्चाउन नैतिकताले कहिल्यै दिएन । सकारात्मक सोँचकी लक्ष्मी आफ्नी सौतेनी आमा जसरी हुन्छ खुशी भएको देख्न चाहन्थिन् ।
‘तिम्रो फोन आयो’ भन्दै श्रीमानज्यूले मोबाइल हातमा थमाउँदा पो झस्किन् । तरकारी काट्दा काट्दै चक्कुले औंलामा चस्स पारेर रगत निस्किएछ अलिअलि, उता कपको चियामा छाली बसि सकेछ । अझै तरकारी चाहिनेभन्दा बढी नै काट्छिन् । फोनमा पूरै घण्टी बजेर रोकिएको थियोे । कहिले नगर्ने सौतेनी आमाको मोबाइलमा आएको नम्बरले चिसो भयो मुटु । फोन लगाइन् । बाबा सिकिस्तको खबरले आत्तिएको मन सम्हाल्दै दुई बच्चालाई घरै छोडी श्रीमानसँग लागिन् माइतीघर कुकुर र कागले दिएको अशुभ शंकेतलाई सम्झदै ।
देहान्त भइसक्नु भएको बाबाको पार्थिव शरीरमा फूल चढाउनु शिवाय अरु सोध्न चाहिनन् किनकी उनी एक्लि थिइन् सिर्फ एक्लि । त्यतिकैमा सौतेनी आमाले भित्रबाट एउटा टिनको थोत्रो बाकस निकालेर लक्ष्मीको अगाडी फाल्दै भुत–भताइन् । ‘ला, तेरो बाउको सम्पत्ति । यो बाकस जहिले पनि च्यापिरहन्थे । प्यारी छोरीलाई थुपारेर राखेका होलान नि ! सुन–चाँदी, हिरा– मोति खोल आफैं र हेर ।’
कति रुखो बोली । सिउँदोको सिंदुर पुछिदैछ तर, कति छैन शोक । घाँडो थियो जिन्दगीको जुन आजदेखि छुट्कारा हुँदैछ । सायद लक्ष्मीकी सौतेनी आमाको मनले यस्तै–यस्तै सोचेको, उनको हाउभाउले बताउँथ्यो ।
धेरै समय भएको थियोे बाबा एक्लै कोठामा बस्नुभएको । खानपिन, सुताइदेखि हरेक कुरामा बाबा एक्लै फगत एक्लै तर, लक्ष्मीले थाहा पाएर पनि थाहा नपाए जस्तो भइदिएकी थिइन् । ता कि उत्पात नमचियोस भनेर । मनमनै प्रार्थना गरिन् । ‘बाबा, हजुरले दुःख लुकाउनु भयो । हजुरको आत्माले शान्ति पाओस् ।’ मात्र दुई थोपा आँशु खसालिन् मात्र दुई थोपा, बाबाको चिर शान्तिको कामना गर्दै ।
राखन धरनका क्रियाकलापमा सक्रिय लक्ष्मीकी आमा घरीघरी लक्ष्मीतिर धारे हात लाउँदै के –के भन्थिन् मानौ लक्ष्मी एउटी ठुलै अपराधी भए जस्तो । हिम्मत कसको र उनको अघि कोही कसैले केही भन्न सक्ने बस, तैं चुप, मै चुप ।
डराइ डराइ बाकस खोलिन् जहाँ कोरिएका दुई पाना बाहेक केहि भेटिएन । पढ्न थालिन् जति पढिन् उति भक्कानिन् ।
छोरी,
हाम्रो बिहे भएको धेरै बर्षपछी तिमी जन्मियौ । खुशी छायो हाम्रो घरमा तर टिक्न सकेन धेरै समय । तिमी, म र तिम्री आमा, को अभागी हो थाहा छैन । यो सबै चमत्कार रहेछ छोरी आ–आफ्नो भाग्यसँग आफैँले जुध्नु पर्ने । तिम्री आमा मरेर गइन् तर, पायौ दुःख तिमीले । तिम्रा दुःखहरु म जिउँदो बाबा हुँदाहुँदै हेरिरहँे, गर्न केहि सकिन् । तिमी पराइघर गएदेखि मेरो कोठा अलगियो । बोलचालमा परिवर्तन आयो । अरु त के भनु र छोरी आफ्नै घरमा भतुवा भए म । यो सबै भाग्यको खेल थियो । सायद तिम्री आमा जिउँदी हुँदी हुन त यो सबै हुन्थेन होला तर, छोरी कति पिर नलेउ, जन्मेपछी एकदिन मर्नुपर्छ । बिष्णु भगवान जस्ता ज्वाइँ राजाको काख पाएकी छौ । तिम्रो लागी केहि गर्न सकिनँ न त दिन नै सके केही । एउटा थोत्रो टिनको बाकस छ, जुन आमा र बाबाको मायाको चिनो भनी सङ्गालेर राख है ।
लक्ष्मीको छाती चर्कियो । मुटु भक्कानियो । अझै थिए कोरिएका अक्षरहरु तर नबुझिने । कतै लेख्दा लेख्दै मुटु भक्कानिएर आँखा भरी आँसु भइ बाबाका कामेका हातले कोर्न सक्नुभएन होला । आफ्ना मनका व्यथाहरु यहि सोचिन् लक्ष्मीले अनि टिनको बाकस हेरिन् जहाँ बाबा र आमाका धमिला आकृतिहरु सलवलाइ रहेका थिए । फेरि प्रार्थना गरिन् ।
‘बाबा, हजुरको आत्माले शान्ति पाओस् ।’
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies