-उमेश सिंह खत्री
नेपालको राजनीतिमा फेरि एक पटक गम्भीर संकट देखा परेको छ । दुई तिहाईका कम्युनिष्ट प्रधानमन्त्री के पी शर्मा ओलीले संबिधानलाई नै तोड्मरोड गरेर, संविधानमा नै नभएको ब्यबस्थाबाट प्रतिनिधि सभा भङ्ग गरेर नेपालको राजनीतिमा गम्भीर प्रकृतिको संकट जन्माएका मात्र हैन संबैधानिक निकायहरुलाई नै आफ्नो कब्जामा लिन खोजी रहेका छन् । संबैधानिक निकायहरुमा आफ्नो प्रभाव तुल्याउन हर सम्भव प्रयासहरु जारी राखेका छन प्रधानमन्त्री ओलीले ।
प्रधानमन्त्री ओलीले सिर्जना गरेको यो राजनीतिक संकटले सत्तारुढ नेकपा अहिले राजनीतिक हिसाबले बिभाजनको अबस्थामा पुगेको छ । बिभाजनको एउटा नेतृत्व प्रधानमन्त्री ओलीले गरेका छन् भने अर्को नेतृत्व पूर्व प्रधानमन्त्री पुष्प कमल दाहाल ‘ प्रचण्ड’ ले गरेका छन । नेकपाका दुईवटै पक्ष राजनीतिक संकटबाट मुलुकलाई पार लगाउन पुनः नेपाली कांग्रेसको ढोका ढकढक्याउन पुगेका छन् । उसो त नेपालको राजनीतिक इतिहासमा हरेक समय र काल खण्डको राजनीतिक क्रान्ति र राजनीतिक संकटको नेतृत्व नेपाली कांग्रेसले कुशलतापुर्बक सम्पन्न गरेको छ । यति मात्रै हैन नेपाली कांग्रेस पार्टी नेपालको सबै राजनीतिक दलभन्दा जिम्मेवार र जेष्ठ पनि हो । जिम्मेवार र जेष्ठ राजनीतिक दलले जिम्मेवारी पुर्बक निर्बाह गर्नु पर्ने दायित्व कांग्रेसले कुसलता पुर्बक निर्बाह गरेको छ । यहि का‘ग्रेस २००७ सालको क्रान्तिका दौरान राजा र राणाको बिचमा रहेर पनि शान्तिपूर्ण आन्दोलनमार्फत प्रजातान्त्रिक शासनको जग बसाल्न सफल भयो । २०१५ सालमा फक्रन लागेको प्रजातान्त्रिक ब्यवस्थालाई १७ सालमा तत्कालीन राजा महेन्द्रले घाँटी निमोठ्दा समेत पुन ३६ सालमा तत्कालिन राजा बीरेन्द्रलाई घुडा टेकाउन सफल भयो । राजनीतिक हिसाबले जनमतसंग्रहमा प्रजातन्त्रको सुनिश्चितता गर्न नसके पनि शान्तिपूर्ण आन्दोलनको यात्राबाट कहिले पनि कांग्रेस बिमुख भएन ।,फलतः २०४६ सालको जनआन्दोलनबाट देशमा बहुदलीय ब्यबस्था स्थापना गरेरै छोड्यो कांग्रेसले । बहुदलीय ब्यबस्थाको स्थापना पछि कांग्रेसको नेतृत्वमा सुरु भएको बिकास र समृद्धि देखेर आजका सत्ता र सरकार सन्चालन गरि रहेका र सरकार सन्चालन गर्न नसकेर बाहिरिएकाहरु आत्तिन पुगे ।
फलतः २०५२ सालदेखि जनयुद्धका नाममा बाटो भत्काउन, पुल भत्काउन, बिद्यालयमा आगो लगाउन, स्वास्थ्यचौकीमा बम बिस्फोट गर्न, सन्चार र टेलीफोनहरु ध्वस्त गर्न लागे । मुलुक फेरि अर्को चरम राजनीतिक द्वन्द्वमा फँस्न पुग्यो जुन कांग्रेस टका लागि अर्को चुनौती बनेर आयो । माओवाद र क्रान्तिका नाममा मुलुक दस बर्ष हिंशाको चक्रब्युहमा फस्यो । राजा र माओवादीको नाममा मुलुकले १७ हजार मान्छेको ज्यान गुमायो ।यो कहालीलाग्दो जर्जर अवस्थालाई कांग्रेसले हेरि बस्न सकेन । का‘ग्रेस राजा र माओवादीको बन्दुकको बिचमा हाम फाल्यो र उसले शान्ति र सहमतिको हात फैलाउने कोशिस ग¥यो ।फलतः जङ्गलमा रहेको माओवादीसंग बृहत शान्ति सम्झौताका लागि ७ राजनीतिक दलको तर्फबाट नेतृत्व गर्दै १२ बुदे सम्झौतामा हस्ताक्षर ग¥यो । मुलुक र मुकुकबासीलाई कांग्रेसले एउटा आशा र भरोशाको मार्ग देखायो । बिश्वासको दीयो जलायो । बन्दुकको नालबाट सत्ता कब्जा गर्ने अठोट बोकेकाहरुलाई जनताको मन र जनताको मत प्रति झुक्ने गरायो । करोडौं जनतालाई १९ दिने आन्दोलन मार्फत जन आन्दोलन भाग दुईको हिस्सेदार बनायो र जन आन्दोलन सफल तुल्यायो । त्यसको नेतृत्व कांग्रेसका तत्कालीन सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाले गरे । बिस्तृंत शान्ति संझौता भयो, देश शान्तिको बाटोमा अग्रसर भयो ।
संविधान सभाको निर्बाचन हुने भयो । निर्बाचनमा कांग्रेस पराजित हुने स्पष्ट संकेत हुँदा हुँदै पनि कांग्रेस सभापतिसमेत रहेका अन्तरिम सरकारका प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाले चुनाब गराएर छोडे । संविधान सभाको गठन पछि सबैभन्दा ठुलो दल तत्कालीन माओवादी बन्यो । कांग्रेसले सत्ताभन्दा बढी प्राथमिकता शान्ति प्रक्रियालाई दियो । माओवादीले सत्ता र सरकार संचालनमा असफलता देखायो ।माओवादीका अध्यक्ष प्रचण्डले सरकार संचालन गर्न नसकी नौ महिना नपुग्दै प्रधानमन्त्रीबाट राजिनामा दिए । मुलुक अस्तब्यस्त पार्ने खेलको सुरुवात हुँदै गर्दा कांग्रेसले फेरि सरकार निर्माणको पहलकदमी लियो । अर्को कम्युनिस्ट पार्टी एमालेको नेतृत्वमा सरकार बन्यो । सरकारको नेतृत्व माधबकुमार नेपालले गरे तर नेपालले पनि तत्कालिन एजेण्डा संविधान निर्माणको कामलाई ठोस ढंगले अगाडि बढाउन सकेनन् । अन्ततः दुई बर्ष नपुग्दै माधब नेपाल पनि सरकारबाट बाहिरीए । फेरि एमालेकै अर्का नेता झलनाथ खनाल सरकारको नेतृत्व गर्न कस्सिएर गए । खनाल पनि सरकार संचालन र संविधान निर्माण कार्यमा असफल बन्दै प्रधानमन्त्रीबाट राजिनामा दिएर बाहिरीए । त्यस पछिको सरकारको नेतृत्व माओवादि बाटै विद्वान कहलिएका डा. बाबुराम भट्टराईले गरे । विद्वान प्रधानमन्त्री बाबुरामले त झन् संविधानसभा भङ्ग गरि मुलुकलाई अर्को अन्धकारको दिशामा पुर्याएर छोडे । यहि बेलामा कांग्रेस फेरि सजक बन्यो र पुनः संविधान सभाको निर्बाचन गरि मुलुकलाई संविधान दिएर नै छोड्ने उद्घोषण गर्यो ।
देश पुनः संविधान सभाको निर्बाचनमा होमियो । जनताले कांग्रेस प्रति उच्च आशा र बिश्वास मतदान मार्फत जनाई मुलुकको सबभन्दा ठुलो राजनितिक दल बनाए । कांग्रेसको नेतृत्वमा सरकार बन्यो । कांग्रेसका सभापति सुशील कोइराला देशको प्रधानमन्त्री बने र जिम्मेवारी र अभिभाबकीय भुमिका निर्बाह गर्दै देसलाई दुई बर्षमा नै शान्ति र संविधान दिए । कांग्रेसले गरेको प्रतिबद्धता तोकिएको समयभन्दा पहिले नै पूरा ग¥यो । कांग्रेसले गरेको ऐतिहासिक अभिभारा देख्न नसक्ने कम्युनिस्टहरु पुन फेरि एक कित्तामा उभिए । माओबादी र एमालेबीचको समीकरणमा के पी ओली प्रधानमन्त्री बने तर ओली प्रधानमन्त्री बने पनि संविधान निर्माण गर्न तिर कति पनि लागेनन् बरु सत्ता लिप्सामा चुर्लुम्म डुबे । ओली र प्रचण्डबीच खट्पट सुरु भयो । प्रचण्ड कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको ढोका ढक ढकाउन पुगे । फेरी संविधान कार्यान्वयनको अविभारा पनि कांग्रेसको काधमा आउने निश्चित भै सकेपछि कांग्रेसले माओबादसंग सहकार्यको हात फैलाउँदै संविधान कार्यान्वयनको अभिभारा पूरा गर्ने अठोटका साथ कांग्रेसको नेतृत्वमा फेरि तीन तहको निर्बाचन सम्पन्न भयो । माओबादी एमालेले एक साथ मिलेर चुनाब लड्दा पनि कांग्रेसले आफ्नो संभावित पराजयभन्दा संविधानको कार्यान्वयन र संविधानको बिजयलाई प्राथमिकता दियो । आफ्नो मुलुक र देश प्रतिको अहम् जिम्मेवारी पूरा गर्दै तीन तहको बिकास र समृद्धि गरेर देखाउन बाम गठबन्धन र एकतापछि बनेको नेकपालाई हासी खुसी सत्ता हस्तान्तरण गर्यो ।
यसरी हेर्दा दुई राजनीतिक दल एक साथ मिलेर चुनाब लडेर झन्डै दुई तिहाईको बहुमत प्राप्त गरि दुई पार्टी एकता समेत गरेर सत्ता संचालन गरि रहेको अत्यन्तै सहज अवस्थामा एका एक दुई तिहाइका प्रधानमन्त्री ओलीले संविधान मै नभएको ब्यबस्थाबाट जन निर्बाचित संसद विघटन गरि मुलुकलाई जुन अन्धकारमा पुर्याएका छन् यसको जिम्मेवारी केबल ओलीलाई मात्र बोकाउनेभन्दा पनि यसको जिम्मेवारी आधा आधा समय प्रधानमन्त्री खाने भनेर पार्टी एकता र सरकार निर्माण गर्ने अर्का अध्यक्ष प्रचण्डको टाउकोमा पनि खन्याउनु जरुरी छ ।यस्तो जटिलताको खाडल मा देशलाई हाल्ने नेपालको मूख्य कम्युनिष्ट दलको गैर जिम्मेवार कार्यको जति भत्सर्ना गरे पनि कम नै हुन्छ । साथसाथै फेरि मुलुकलाई संकटको गहिरो खाल्डोबाट उकास्न एक चोटी कांग्रेसले नेतृत्वदायी भुमिका निर्बाह गर्नु पर्ने अवस्था आएको छ ।
कांग्रेसले इतिहासका हरेक राजनीतिक संकटको सहज ब्यबस्थापन गरेको गर्बिलो इतिहासलाई स्मरण गरेर आजको यो गम्भीर राजनीतिक संकटबाट पनि मुलुकलाई पार लगाउने नै छ भन्ने कुरामा फेरि नेपाल र नेपाली जनता बिश्वस्त हुँदै कांग्रेसले निर्माण गर्ने राजनीतिको मार्गमा हिड्न र साथ सहयोग दिन सम्पुर्ण नेपालीको दायित्व बनेर आएको छ ।हरेक राजनीतिक संकट निरुपण गर्ने औषधि कांग्रेस नै भन्ने कुरा घटनाक्रमले दिनको घाम जत्तिकै छर्लङ्ग पारेको छ ।
(लेखक खत्री नेपाली कांग्रेस दार्चुलाका महाधिवेशन प्रतिनिधि हुन् ।)
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies