–खगेन्द्र पौडेल
नेतृत्व भन्नेबित्तिकै केवल कुर्सीमा बस्ने हैसियत होइन, त्यो एउटा सोच हो, जिम्मेवारी हो र एक गह्रौं भरोसा हो, जुन जनताले भविष्य निर्माणको आशामा व्यक्त गर्दछन् । तर, नेपालको सन्दर्भमा यो नेतृत्व भन्ने शब्द आफैंमा खल्बल्याउने शब्द बनेको छ, किनभने जनताले खोजेको नेतृत्व र पाएको नेतृत्वबीच ठूलै खाडल देखिन्छ । दशकौँदेखि नेतृत्वको कमी र गलत दिशानिर्देशनले देश असन्तोष, बेरोजगारी, भ्रष्टाचार, विसङ्गति र अवसरको पलायनतिर अग्रसर छ । यस्तो अवस्थामा जनताले अब चाहेको नेतृत्व केवल भाषण गर्ने, नारा दिने, मत माग्ने वा पार्टीको निष्ठामा अडिएको होइन, जनताले चाहेको नेतृत्व देश बनाउने सपना देख्ने र त्यो सपना साकार पार्ने इमानदार साथ हो ।
आजको जनता सचेत छन् । उनीहरूले नेताको भेषमा देखिने ठूला–ठूला वाचाहरूलाई अन्धविश्वास गर्ने दिन बितिसकेको छ । उनीहरू परिणाम खोज्छन्, योजनाको कार्यान्वयन खोज्छन् र आफूले दिएको मतको मूल्य खोज्छन् । जनताले यस्तो नेतृत्व चाहेका छन्, जसले ‘जनता’ भन्ने शब्दलाई कागजमा होइन, व्यवहारमा प्राथमिकता दिन सकोस् । अब जनताको नजरमा नेता त्यो हो, जो अनावश्यक विदेशी भ्रमणभन्दा ग्रामीण अस्पताल र विद्यालयको अवस्था हेर्न गाउँ पुग्छ; जो चुनाव जितेपछि काठमाडौंतिर होइन, आफ्नो क्षेत्रतिर फर्कन्छ; जो बोलीमा भन्दा बढी कर्ममा विश्वास गर्छ ।
त्यस्तो नेतृत्व जनताले खोजेका छन्, जसले भ्रष्टाचारका विरूद्ध कठोर र निष्पक्ष कदम चाल्न सक्छ । जसले आफन्त, सगात, नातेदार होइन, योग्यताको आधारमा जिम्मेवारी बाँड्छ । जसले कानुन सबैका लागि बराबर हो भन्ने विश्वास स्थापना गर्छ । जसले सत्ता लोभ होइन, सेवा भाव राखेर अगाडि बढ्छ ।
यस्तै अर्को महत्वपूर्ण पक्ष हो– पारदर्शिता । जनताले यस्तो नेतृत्व चाहेका छन्, जसले आफ्नो सम्पत्ति, निर्णय र योजनाहरू जनताका सामु सार्वजनिक गर्न डराउँदैन । जो सामाजिक सञ्जालको लाइभ मात्र होइन, जनताको प्रत्यक्ष संवाद र समीक्षा पद्धतिलाई आत्मसात गर्छ । किनभने पारदर्शिता मात्र होइन, जवाफदेहिता पनि लोकतन्त्रको मेरूदण्ड हो ।
साथै, जनताले यस्तो नेतृत्व चाहेका छन्, जसले दीर्घकालीन रणनीतिमा सोच्न सक्छ । विकास भनेको केवल पुल, बाटो र भवन होइन, शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी, सीप, अनुसन्धान, प्रविधि, कृषि र औद्योगीकरणको सन्तुलित प्रगति हो । जनताले यस्तो नेतृत्व खोजेका छन्, जसले चुनावअघि होइन, सत्तामा पुगेपछि पनि आफ्नो वाचा सम्झन्छ । जसले बजेटको हरेक रूपैयाँ जनताकै भविष्यमा लगानी गर्छ ।
नेतृत्व अब भाषणको प्रतिस्पर्धा होइन, कामको मूल्यांकनको थलो हो । जनताले अब यस्तो नेतृत्व चाहेका छन्, जसले मत माग्ने बेलामा आफूलाई सेवक भन्छ र जितेपछि पनि त्यसैअनुरूप व्यवहार गर्छ । जनताको सेवा गर्नु भनेको फोटो खिचाउनु होइन, गुनासो सुन्नु र समाधान गर्नु हो । यो केवल राजनीतिक नेतृत्व मात्र होइन, नैतिक नेतृत्व हो, जहाँ सत्य, संयम र त्यागको उच्च मूल्य हुन्छ ।
अर्कोतर्फ, युवापुस्ता परिवर्तन चाहन्छ । उनीहरू ‘पुरानै सोच’मा अडिएको, ‘व्यक्तिको वरिपरि घुम्ने’ नेतृत्वको ठाउँमा ‘सिस्टममा आधारित’, ‘विज्ञ र सीपयुक्त’, ‘प्राविधिक र नतिजा केन्द्रित’ नेतृत्व खोजिरहेका छन् । जनताले चाहेका छन्, अब नेतृत्व विद्या र विश्वासको मिश्रण होस्, जहाँ न त उन्माद हुन्छ, न त जथाभावी प्रयोग ।
जनताले त्यस्तो नेतृत्व पनि खोजेका छन्, जसले राष्ट्रिय स्वाभिमान जोगाउने साहस राख्छ । विदेशी दबाब र लोभका अगाडि नझुक्ने, तर अन्तर्राष्ट्रिय मित्रतालाई समेत सन्तुलनमा राख्न सक्ने नेतृत्व । यस्तो नेतृत्वले नेपालको भौगोलिक, सांस्कृतिक र आर्थिक स्वाधीनतालाई केन्द्रमा राखेर निर्णय गर्छ ।
यस्तो नेतृत्व आजको आवश्यकता हो, किनभने नेपाल अब सम्भावनाको देश मात्र होइन, कार्यान्वयनको युगमा प्रवेश गर्न खोजिरहेको छ । जहाँ जनताले विकासलाई केवल सपना होइन, आफ्नो जीवनको यथार्थ बन्ने अपेक्षा राखेका छन् । उनीहरूले आफू, आफ्ना छोराछोरी र आगामी पुस्ताको भविष्य सुरक्षित होस् भन्ने आशा गरेका छन् ।
जनताले खोजेको नेतृत्व त्यो हो– जो साँचो अर्थमा ‘लोकतान्त्रिक’ हो, जसको आँखामा जनता छन्, हृदयमा देश छ र पाइलामा परिवर्तनको साहस छ । यस्तो नेतृत्वले देशलाई केवल निर्वाचन जित्न होइन, विश्वास जित्न सक्छ । र जब विश्वास जितिन्छ, तब मात्र राष्ट्र निर्माणको आधार सुदृढ बन्न थाल्छ । यही खालको नेतृत्वको खोजीमा आजको जनता छन्—धैर्यपूर्वक, तर सजग ढंगले ।
