भेरी : अभिसप्त बगिरहेछ
थाहा छैन,
कति हजार वर्षदेखी यो सुसाईरहेछ यसरी ।
भेरीको यो भावुक सुसाई
कर्नालको दारुण रोदन जस्तो होईन
बैकिनीको आँसुले भिजेको
देउडाको विरह जस्तो पनि होईन
र होईन, दुर्गम देउरालीमा
भारी टेकाएका हटारुहरुको सुस्केरा जस्तो ।
यो,
आदिम सुखको कष्टपूर्ण अवतरण हुनुपर्छ
सुख्खा पाटनबाट अर्धजीवित
यार्सासँगै उखेलिएको माँगलको मुर्छित आलाप हुनुपर्छ ।
पत्थरको कार्पेट भएर
बगिरहने कुनै आदियोगीको अविराम तिर्थाटन जस्तो
कसका आसुहरु हुन् यी कहिल्यै नसुक्ने !
माथी त्यो दुर्गम आकाशमुनी
को हो त्यो सिंगो युगभर रोएर कहिल्यै नथाक्ने ?
भेरीकै औला छोपेर–रुँदै किनारै किनार
छोरेट्टाहरुले गाउँ छोडे
छोरेट्टीहरुले छाउ छोडे
देहात पुगे कि दिल्ली
कारगिल छिरे कि कालापहाड !
सरायँ नाँच्ने यी गहिरा छाल लहरहरु ।
घरदेशले पानीकै पन्नामा
अलिना आसुले लेखेको चिठ्ठी हुनुपर्छ यो ।
भोकमरीको भुग्रोबाट सल्किँदै सल्किँदै
भेरीको अङ्गालोमा हाम फालेका सुत्केरी आमाहरु,
लोग्नेले छोडेको
बम्बैया बिमारले गलेका श्रीमतीहरु
वहावभित्रै ढुंगा भएर धस्सिएको हुनुपर्छ ।
माछाका भूरा छोप्दा छोप्दै किनारमा
पानीकै पासोले अठ्याएर
पानीकै ओछ्यानमा निदाएका कुपोषित नानीहरु
बग्दै बग्दै
बालुवाकै विस्तारामा नर्कट भएर सडेको हुनुपर्छ ।
कहिलेकसो यो धमिलो बग्ने भेरी
भाका बस्ने सुन्दरीको
अभिसप्त जीवनमा खसेको पर्यटक पहिरो हुनुपर्छ
कुहिएर पाठेघर,बगेको पीप हुनुपर्छ ।
सुनेको हुनुपर्छ धेरैले – भेरी रातो बगेको
सदियौँदेखि
जात बोकेर अग्लिएका यी किनारहरु
आपसमा टकराएर रगताम्मे भएको हुनुपर्छ समाज
सभ्यताकै उन्नत समयमा न्याय मरेको हुनुपर्छ
र बगेको हुनुपर्छ – मानवताको आलो लास ।
थाहा छैन,
कति हजार वर्षदेखी यो बगिरहेछ यसरी नै ।
चरक्क चिरेर सीमाना
विद्रुप बगेको भेरीका भयानक घाटहरुमा
प्रेम बोकेर फेरीहरु नचलेका होईनन् ।
वार–पार नगरेका होईनन् – सम्बन्धका काठे डुंगाहरु ।
तुईनमा झुण्डिएरै पनि
आगो नसाटेका होईनन् मलामीले विपत्तीमा
झोलुङ्गे तरेर
जन्ती ननाँचेका पनि होईनन् मानिसहरुले ।
तर,
आसुको भोक खाने बानी परेको भेरीलाई
कहिलेसम्म चढाइरहनु
क्षतिग्रस्त घडिका विषादमय पलाहरु
यो भेरी,
अब निख्खर सङ्लो भएर बगे हुँदैन ?
पुनश्चः प्रायश्चित
इतिहासले हामीलाई
बुद्धको गर्भस्थानमा रगतका फूल रोप्नुपर्ने बनायो ।
पहाडको तानाशाह पैतालामुनी
अढाई हजार वर्ष लामो – घाटुको अर्धचेत जस्तो
यातनाले लठ्ठिनुपर्ने बनायो ।
पर्खिनुपर्ने बनायो, आफ्नै भूमीमा भूकम्प
आफ्नै जीवनमा ज्वालामूखीको प्रतीक्षा गर्नुपर्ने बनायो ।
आफ्नै पसीनाको उर्वर भूगोलमा
हामी अनन्त दुःखका असली उपभोक्ता मात्र बन्यौँ
आगो छुटेको प्रमिथस जस्तो
कालो कुवाभित्र कैद गरिएका दास जस्तो भयौँ ।
ढुङ्गा भएर देउरालीमा
सम्पूर्ण यात्रा थुपारेर
हामीलाई शान्त बस्न स्वीकार भएन ।
नाघेर पनि नाघ्न नसकिने
बहिस्करणका ग्रेटवाल भित्रै – इतिहासमा बिझेका
देवदत्तका काँणहरु निकाल्र्दै,
उमार्दै दुई कोखिलाबाट विचारका पखेटा
अन्ततः
हामीले आगोलाई सडकमा नाँच्ने बनायौँ ।
हो, इतिहासले हामीलाई
बुद्धको चिवरभित्र बन्दुकहरु लुकाउनुपर्ने बनायो ।
हुन सक्छन्,
गुम्बाकै आँगनमा सपनाका समाधीहरु
किनकी
विवेक नहुने रहेछ पहिराको,
हाँस्दै गरेका आलो शिशुहरुमाथी नखस्नुपर्ने थियो ।
चेतना नहुने रहेछ आँधिको,
नव दुलहीको उदाउँदो सिउँदो भएर नहिँड्नुपर्ने थियो ।
होस–हिसाव नहुने रहेछ युद्धको...
त्यसैले,
आसु सुक्दै गरेको यो मौसममा
दुःख लुक्दै गरेको यो तन्त्रमा
झिकेर प्राकृतिक न्यायको तराजु
उभिऔँ आआफ्नो पल्लामा र बेहिसाव हिसाव नापौँ ।
यो प्रायश्चितको पटाङ्गिनीमा
अधर्म अन्त्यको सर्त राखेर म त कैद छु...
र मैले भन्नेछु
अबको हजार हजार वर्षसम्म पनि
बुद्धानु भावेन ।
धम्मानु भावेन ।
संघानु भावेन ।
भवतु सब्ब मंगलम्
मलाई जानुपर्ने भयो
मलाई जानुपर्ने भयो, अचानक ।
यहाँसम्म सँगै आउँदा ठेस लागेका घाउहरु सम्हाल्दै
फर्किनुपर्ने भयो अचानक उहि बाटो ।
मलाई जानुपर्ने भयो ।
नदिले खनेको बगरै बगर भएर,
समाएर हुरीको कान्छी औँला,
चट्याङ्ग परिरहेको यो कालो मध्यरात
मलाई एक्लै एक्लै फर्किनुपर्ने भयो ।
म त रुन्छु भनेको थिए यतै
आफ्नै आसुको मुहान पनि सुकेर गयो – आखैअघि ।
म त दुख्छु भनेको थिए तिमीसँगै
दुखकै दरबार पनि भत्केर गयो ।
म त हिँड्छु भनेको थिएँ पहिरै पहिरो
पहिरोमाथि पनि खसिरह्यो पहिरो
मलाई अब पहिरै भएर खस्नुपर्ने भयो ।
भरिएपछि तिम्रो मनको आँगन
मलाई निस्किनुपर्ने भयो अब सडकमा
बेहुली छोड्न आएको लोकन्ती जस्तो
सम्बन्धको स्मृति मात्रै बोकेर – बाटो लाग्नुपर्ने भयो ।
गुलाव जस्तो तिम्रो रंगीन हाँसो मुन्तिर
म त बाँच्छु भनेको थिए, काँडैको जुनी ।
तर शरदको यो साँझ
अचानक पहेँलो पात जस्तो भएर खस्नुपर्ने भयो ।
आसुको चस्मा लगाएर ।
चक्कुको चप्पल ओछ्याएर ।
मलाई हिँड्नुपर्ने भयो – छोडेर तिम्रा भुवाका हातहरु ।
अचानक अब विदा माग्नुपर्ने भयो ।
यस्तो पनि के जीवन हुन्छ ?
यो जीवन होईन
होईन, यहि नै जीवन हो ।
यस्तै यस्तै भनेर आफैले आफैलाई सम्झाउनुपर्ने भयो ।
प्रेमले पुजा गरेको
आस्थाले सजाएको मानिस नै
आधा बाटोमै लास भएपछि
घाटबाट फर्किएको मलामी जस्तो फर्किनुपर्ने भयो ।
मलाई अब जानुपर्ने भयो ।
